Lesbók Morgunblaðsins - 09.02.1941, Qupperneq 6

54
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
meistarans Christian Christie. Var
farið hið gætilegasta fram eftir
þvi sem leifar byggingarinnar.
gamlar myndir og frásagnir mæltu
fyrir og eftir rúm 30 ár var að
fullu gengið frá hinu áttstrenda
altari og kór kirkjunna, að lang-
mestu levti eins og talið er að það
hafi áður verið.
En þá tók að vandast málið, er
að aðalkirkjunni kom og hinni
tignu vesturhlið hennar. Vegna
hennar hafði dómkirkjan fyrrum
verið álitin ein fegursta kirkja
kristinna þjóða, töfrandi að sjá
frá Feginsbrekku í geislum hníg-
andi sólar.
Vesturgaflinn var mun breiðari
en sjálf kirkjan, gerður úr grá-
leitum límsteini, sem var lýstur
upp með hvítum marmarasúlum og
öðrum bergtegundum. Þar voru
svo mörg líkneski að enginn veit
tölu á, rósagluggi mikill og fagur
yfir aðaldyrunum, úthöggnir
steinar og höfuð súlna, sem frem-
ur mintu á víravirki en stein. Og
að þessu höfðu hinir gömlu hand-
verksmenn unnið, með meiri ást
og alúð heldur en nútímamenn
leggja við slíkt. Þetta sýndu brot-
in, sem eftir voru af verkum
hinna nafnlausu gömlu meistara.
En innan þeirra takmarka, sem
hið gotneska byggingarkerfi setti,
gat hver einstakur handverksmað-
ur látið ímvndunarafl sitt ráða
miklu um verk sitt og því var
fjölbreytnin svo mikil að allir
hlutu að undrast.
★
Þegar byrja skvldi á vesturgafl-
inum og aðalkirkjunni, þá stóð alt
fast, og var tekið það ráð að efna
til samkepni um verkið meðal
byggingameistara. Fór sú kepni
fram og varð þar hlutskarpastur
Olaf Nordhagen. Hann reyndi
lengi að feta áfram í spor Christ-
ies, þar til 1914, að hann gafst
upp við að vinna áfram að end-
urreisn kirkjunnar á sama grund-
velli og áður. Hann lagði síðan
fram aðrar teikningar, þar sem
ekki var reynt lengur að þræða
hin gömlu spor, þar sem rústin
sjálf hafði sagt fyrir um endur-
bygginguna.
Varð um þetta ein hin harðasta
deila sem lengi hefir orðið 1 Nor-
Endurvígsla dómkirkjunnar 1930.
Lengst í burtu sjest hin mikla
gluggarós á vesturgafli.
egi. Töldu sumir dómkirkjurúst-
ina vera of æruverðuga til að
gera hana að leiksoppi í höndum
byggingameistara nútímans, og
vildu að rústin yrði látin liggja
óhrevfð til minningar um horfna
tíð.
Engir voru ánægðir með tillög-
ur bvggingameistaranna og lík-
lega ekki heldur þeir sjálfir.
Og þá skeður hið imerkilega, að
fram kemur maður, sem telur sig
hafa fundið að nýju það útreikn-
ingskerfi sem kirkjan var bygð
eftir í upphafi. Það var sagnfræð-
ingurinn Macody Lund. Hann
hafði kynt sjer teikningar Christie
og Nordhagens af vesturgaflinum
og við nákvæma rannsókn á
kirkjurústinni sá hann að úr ýmsu
þar mátti ráða mun fleira en þeir
höfðu gert. Niðurstöðum sínum
gerði hann grein fyrir í miklu
ritverki Ad quadratum, sem kom
út 1919.
Macody Lund ljet gera teikn-
ingar af vesturgaflinum eftir út-
reikningum sínum, þar sem bygt
var upp að ferhyrningi — ad
quadratum, en ekki upp að þrí-
hyrningi — ad triangulorum —
eins og hjá .Nordhagen. Teikning-
ar han svöktu feikna eftirtekt í
Noregi og víðar, hjá þeim sem
þráðu að sjá kirkju Ólafs helga
rísa úr 'rústum, sem líkasta því
sem áður var. Ýmsir frægustu
menn Noregs fögnuðu mjög hinum
Eitt af hinum gömlu líkneskjum
frá vesturgafli dómkirkjunnar.
Jóhannes skírari.
ágætu tillögum Macody Lund.
En Macody Lund var ekki bygg-
ingameistari, og þeir risu margir
á móti tillögum hans, og eins og
svo oft vill verða, þar sem slík
samkepni fer fram, bestu tillög-
urnar fá ekki fyrstu verðlaunin.
Hinir góðu byggingameistarar
sögðu: „Heilaspuni", um tillögur
Macody Lunds og við þeim var
ekki litið, en farið eftir tillögum
Nordhagens.
Svo var haldið áfram á ný og
hin endurbygða kirkja var svo
langt komin 1930, að þá var hún
vígð að nýju 28. júlí.
Var þó margt ógert enn, enda
þótt 70 ár væru liðin frá því er
endurreisn dómkirkjunnar var
hafin. Þarna hafa margir lagt
hendur að verki, frá hinum ó-
breyttu verkamönnum til hinna
snjöllutu listamanna Norðmanna,
svo segja má með sanni að nú sje
Ólafs kirkja í Niðarósi risin á ný
úr rústum, fyrir samtök allrar
norsku þjóðarinnar — austan hafs
og vestan.
★
Það er sagt að engin gotnesk
dómkirkja sje fullkomin án gler-
málverka. f hinum rómönsku
kirkjum þar sem veggfletir voru
stórir voru ólituð gler í gluggum,
en málverk á veggjunum. í hin-
um gotnesku kirkjum var þetta
þveröfugt. Þar eru mjóar súlur
milli stórra glugga, en rúðurnar