Lesbók Morgunblaðsins - 05.10.1941, Blaðsíða 1
JfHorgjjmlblaiðsin®
39. tölublað. Sunnudagur 5. október 1941. XVI. árgangur.
loafoldarprentimlOJa k.í.
Eyrarfjall við Önundarfjörð.
Jóhannes Áskelsson:
Frá Vestfjörðum
Smáþættir úr jarðfræði
I.
O ú trú mun lengi bafa hjer í
^ landi legið, að í íslensku
bergi væri gnægð verðmætra efna
fólgin — gull og gersimar. Gestur
Pálsson ritar, að svo rík hafi þessi
trú íslendinga verið á gullið í
fjöllunum, að þeir hafi álitið, að
ekki þyrfti nema að athuga bless-
uð fjöllin betur en verið hefði, til
þess að sannfærast um, að þau
gætu stráð gulli yfir hjeruð lands-
ins í staðinn fyrir snjó og klaka.
Þeir, sem fást við rannsóknir á
landinu nú, verða þess fljótt var-
ir, að sumsstaðar eimir enn eftir
af gulltrúnni, þó trúin á kol og
kalk, eir og alúminíum sje ef til
vill heitari í hugum landsmanna
nú orðið. Þeksi tröllatrú á verð-
mæti íslensks bergs er stundum
sprottin af einskærri ást á föður-
landinu, eins og Þorvaldur Thor-
oddsen segir að verið hafi um trú
Jón« landlæknis Hjaltalíns á nám-
ur og ýmsa náttúrunnar fjársjóði,
sem hann hugði, að ísland geymdi
í skauti sjer. En ástin gerir menn
blinda. Það er sama til hvers hún
er borin. Þessvegna fer stundum
svo, að þeir, sem af hlýleika til
óðalsins, hjeraðsins eða landsins
vilja meta hin yerðmætu efni,
glepjast í útreikningnum. Eða
þeim láist að leggja nógu ræki-
lega niður fyrir sjer aðstöðuskil-
yrðin til vinslu, það er að segja
hina praktisku hlið málsins. Oi't
og tíðum er það víst líka voniu
um skjótbættan hag, sem geriv
menn skygna á auðlindir í landar-
eigninni. En þurfa þá slíkar vonir
altaf að bregðast íslendingum?
Þeirri spurningu ætla jeg að svara
neitandi, og renna til þess þau
rök, er nú skal greina.
í fyrsta lagi er jarðlagaskipun
íslands enn ekki svo rækilega rak-
in, nje jarðlög landsins svo grand-
könnuð, að þar kunni ekki að
leynast einhver þeirra efna, sem
okkur væri hagur í að vinna. Úr
því geta aðeins nákvæmar og vel
skipulagðar jarðfræðirannsóknir
skorið.
í annan stað er rjett að minnast
þess, að á slíkri skálmöld og um-
róts og þeirri, er nú geisar, geta
efni, sem fánýt eru í dag, verið
orðin mikilsvirði næstu daga. Ein-
mitt þessvegna er okkur nauðsyn-
legt að vita sem best og mest
til þeirra efna, sem landið er bygt
úr, og til aðstöðunnar að vinna
þau. Enginn veit hvenær að því
kemur, að eftir þeim verði spurt.
Það getur jafnvel orðið fyr í dag
en á morgun.
II.
Á tveimur síðastliðnum sumr-
um hefi jeg farið rannsóknarferð-
ir á vegum Rannsóknarráðs ís-
lands, um nokkurn hluta Yest-
fjarðakjálkans. Sjerstaklega um
svæðið með ströndum fram milli