Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.1942, Blaðsíða 8

136
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
tilgáta er rjett, þá valda þeir
stökkbreytingunni.
Sumir eru jafnvel þeirrar skoð-
unar, að kemisku geislarnir sjeu
einna mesti aflgjafi alheimsins.
En hvaðan orkan kemur, og
hvaða áhrif hún hefir, veit enginn
ennþá.
Leyndardómur
vaxtarfrumanna.
í líkamsvefum manna, dýra og
plantna á sjer oft stað vöxtur,
sem veldur einskonar krabba og
síðar dauða.
Að því er menn best vita, eru
þessar vaxtarfrumur líkar öðrum
frumum að öllu öðru leyti en því,
að þær vaxa óreglulega og mynda
þannig enga ákveðna líkamshluta.
Yenjulega hætta frumurnar að
skifta sjer og fjölga, þegar eiu-
hverju ákveðnu þroskastigi er
náð, en krabbafrumurnar halda
skiftingunni áfram þar til vöxtur-
inn er stöðvaður með skurðað-
gerð, radium, röntgengeislum / eða
þá dauða fórnarlambsins. Stund-
um kemur það fyrir, að vöxtur-
inn hættir af sjálfu sjer, en um
ástæðuna fyrir því vita menn ekki.
Leyndardómur
ísaldar-tímabilanna.
í sögu jarðarinnar hafa þau
tímabil komið, er stórar ísbreiður
hafa teygt sig frá heimskautun-
um yfir mjög víðáttumikil svæði.
Jökullinn hefir að öllum líkind-
um gert fimm innrásir í megin-
land Norður-Ameríku og þá kom-
ist alt suður til Virginíu og Ohio.
Hvert ísaldartímabil hefir staðið
um mjög langan tíma, og hefir
þá alt líf verið upprætt á þeim
svæðum, er jökullinn náði yfir.
Milli þessara tímabila hefir lofts-
lagið hlýnað að nýju og jökullinn
horfið. Dýrin hafa þá leitað aftur
til landanna, sem leystust úr læð-
ingi íssins, og jurtagróðurinn
smám saman fest rætur.
Sumir vísindamenn gera ráð
fyrir því, að menn hafi lifað á
þessum slóðum milli ísaldartíma-
bilanna. Það er álitið, að frá síð-
ustu ísöld sjeu nú liðin milli 15—
50 þúsund ár. En hver er þá á-
stæðan fyrir komu jökulsins, og
er það líklegt, að hann eigi enn
eftir að teygja helklær sínar um
stór svæði af yfirborði jarðar?
Vísindamenn vilja draga þá á-
l.yktun af reynslunni, að ný ísöld
muni koma og hrekja íbúa norð-
lægari hluta jarðarinnar úr lönd-
um sínum. Það eru meira að segja
mikil líkindi til þess, að núver-
andi jarðtímabil hafa þegar náð
hitahámarki sínu, og að loftslag
fari nú hvað úr hverju að kólna.
Það hafa kopiið fram margar
skýringar á því, hvernig á þess-
um loftslagsbreytingum standi.
Ein tilgátan er sú, að jarðöxullinn
breyti stefnu sinni, þannig að sól-
argeislarnir falli í öðru horni á
yfirborð jarðarinnar en áður, en
það hafi áhrif á hitastigið. Eðlis-
fræðingar og stjörnufræðingar
telja þessa skýringu mjög fjarri
sanni, og má því segja, að vísind-
in eigi enn langt í land með að
kryfja þetta fyrirbrigði til hlýtar.
Leyndardómur
kvefpestarinnar.
Kvefpestin ein dregur úr vinnu-
afköstum Bandaríkjaþjóðarinnar,
sem svarar hundruð miljónum
dollara á ári hverju, auk þess
sem hún oft og tíðum er undan-
fari annara hættulegri sjúkdóma.
Enn sem komið er vita menn
mjög lítið um kvefið, enda þótt
offjár hafi verið varið til rann-
sókna á orsökum þess. Það er gert
ráð fyrir því, að örsmáar bakteri-
ur valdi kvefpestinni, en fyrir
því liggja þó eigi fullkomnar sann-
anir. Alt það, sem vísindin virð-
ast vita um kvefið er, að bakterí-
urnar muni berast með andrúms-
loftinu, og smitunarhætta sje
minni, ef það er sótthreinsað með
.últra-fjólubláum geislum.
★
Það má vel vera, að leyndar-
dómarnir, er við höfum nú minst
á, og vísindamennirnir eru stöð-
ugt að glíma við, verði eigi ráðn-
ir á næstu öldum. Ef til vill hefir
einhver þeirra verið leystur, -síðan
{>essi grein var rituð. En við vit,-
um, að maðurinn er stöðugt að fá
betri og betri tök á náttúrunni,
síðan hann tók vísindin í þjón-
ustu sína, og við megum, án efa,
búast við miklu í framtíðinni, er
við lítum á það, sem þegar hefir
pvTnist.
Smælki.
Skoti nokkur hafði haft spurn-
ir af því, að læknir einn tæki
fimm shillinga gjald af sjúkling-
um sínum, er þeir kæmu í fyrsta
skifti til hans, en svo ekki nema
214 shilling fyrir næstu heim-
sóknir.
Skotinn fór tii læknisins og
sagði: '
„Jæja, þá er jeg kominn aftur“.
„Jeg man ekki til að hafa sjeð
yður áður“, svaraði læknirinn.
„Mikil ósköp, jeg var hjer hjá
yður í síðustu viku“.
„Nú, einmitt það. Hvernig líð
ur yður?“
„Ekki sem best“, svaraði Skot-
inn.
„Jæja“, svaraði læknirinn. „Þjer
skuluð þá bara halda áfram með
lyfin, sem jeg ráðlagði yður seiri-
ast. Þetta verða 2% shillingur,
þökk fyrir“.
★
Eftirfarandi saga er frá Dan-
mörku:
Frú Petersen kom inn í búð til
að kaupa í matinn. Hún biður um
pund af smjöri.
„Því miður, frú, ekkert smjör
til“.
„Jæja, þá ætla jeg að fá nokk-
ur egg“, segir frú Petersen.
„Því miður, egg eru ekki til“.
„Get jeg þá fengið pela af
rjóma ?“
Er hjer var komið, þoldi af-
greiðslustúlkan ekki mátið lengur
og segir:
„Fyrirgefið þjer frú mín. Kom-
uð þjer hingað til að versla eða
til að þrátta um pólitík?“
★
Þau voru nýgift og höfðu feng-
ið margar nýjar briiðargjafir. Þar
á meðal voru tveir aðgöngumiðar
að leikhúsinu í umslagi og miði
með, sem á stóð: „Getið hver sendf
ykkur þessa gjöf“.
Þegar hjónin komu heim seint
kvöldið sem þau fóru í leikhúsið,
voru allar brúðargjafirnar horfn-
ar og í stað þeirra var kominn
miði, sem á stóð:
-,,Nú vitið þið, hver sendi að-
göngumíðana".