Lesbók Morgunblaðsins - 09.08.1942, Blaðsíða 5

LISBÓK MORGUNBLAÐSINS
253
Þessi mynd er tekin í einni af birgðaskemmum þýska hersins,
þar sem hermannastígvjel eru geymd.
svikum. Það er virðuleiki 1 slíkri
baráttu. Þá gera menn sitt besta
til að bæta fyrir fyrri flónsku sína
og reyna að fá tækifæri til að
þjóna siðmenningunni á nýjan
leik. Og þeir sem ekki deyja munu
treysta á fremsta til þess að ger-
ast verðugir þegnar hins nýja
tíma, sem hinir dánu fórnuðu sjer
fyrir,
Hinn kosturinn, sem það hefir
að segja söguna eins og hún geng-
ur, er sá að forlögin hafa komið
veröldinni í þá klípu, að nú verð-
ur hún að leggja alt undir og
sætta sig við að fá sitt týnda pund
aftur eða tapa aleigunni tvöfaldri.
Ef við skorumst undan leiknum
þá verðum við drepnir þar sem við
stöndum. En ef við” tökum þátt í
leiknum þá leggjum við lífið und-
ir.
★
I slíkum heimi eru allir fúsir
til að hugsa stórt, nema þeir and-
varalausu. í slíkuin heimi geta
endurbætur, sem taka mundu
margra kynslóða starf á friðar-
tímum, gerst á einni nóttu.
Hinn sanni tilgangur stríðsins
gerir alt ofur skiljanlegt, ef við
þornm að gera okkur grein fyrir
honum. Við höfum sjeð hvers
vegna stríðið braust út. Við sjáum
hvað við verðum að gera til þess
að vinna stríðið, eða hvað vert er
að leggja á sig til þess. Þegar við
höfum sjeð þetta getum við dirfst
að segja, eins og Saint-Exupery
sagði eftir fall Frakklands: „Jeg
®tla að berjast fyrir mannkyninu.
Oiegn óvinum mannkynsins — en
við sjálfan mig um leið“. Önnur
leið er engin til þess að sigrast á
byltingunni gegn siðmenningunni.
Því að sú bylting kemur ekki fyr
en siðmenningin hefir verðskuldað
hana.
Þeir Ameríkumenn eru til, sem
mundu segja, að ef við yrðum að
vinna það til að sigra Hitler, að
gera aðra kynþætti að jafningj-
Uni okkar, þá mundu þeir kjósa
að skipa sjer við hlið Hitlers. En
þeir mundu ekki segja þetta, ef
þeir vissu hvað það er að skipa
sjer við hlið Ilitlers — ef þeir
vissu, að þegar barbari myrðir
veröldina þá skilur hann ekki ann-
að en, óskapnaðinn eftir í staðinn.
Þá mundi ekki langa til að sjá
Ameríku komast á frumstig mann-
lífsins. Sannleikurinn mundi skipa
þeim við okkar hlið.
Það er hægt að koma tauti við
allan okkar veikleika og sundrung
ef þjóðin fær að vita um tign og
virðuleik þessarar styrjaldar,
Roosevelts-hatrið, vinnuaflið gegn
auðvaldi, eilífíðarmálið um sín-
girni mannsins — alt þetta fellur
í Ijúfa löð ef stríðið er skoðað í
rjettu ljósi.
Við getuni alls ekki unnið stríð-
ið nema við rísum upp úr því þjóð-
lega ábyrgðarleysi, sem Hitler hef-
ir grætt svo mikið á. Sigurinn er
óhugsandi nema starfað sje með
gagnkvæmri samhjálp, og hún
verður að vera beinagrindin í því
samfjelagi þjóðanna, sem óhjá-
kvæmilegt verður, ef tæknin á
ekki að verða óbærileg í framtíð-
arlífi veraldarinnar.
Þetta, að vinna stríðið, er þann-
ig ekki aðeins í því fólgið að sigr-
ast á heiftarfullri spillingu, sem
hefir gert aðsúg að okkur utan
frá, heldur líka að lækna þann
veikleika og flónsku, sem þjakaði
okkur innan frá. Og svo að leggja
grundvöll að nýjum og betra
heimi, leggja tæknina undir yfir-
ráð bræðralagsins, svo að auðlind-
irnar eignist skapandi mátt.
Sannleikurinn er sagna bestur.
Þegar við skiljum tilgang stríðs-
ins þá sjáum við það enn, í öllu
óðagotinu og vandræðunum, að líf-
ið hefir tilgang. Ef við skiljum
þá í tíma getum við bjargað ver-
öldinni. Sagan er rökföst og þess
vegna vitum við að enn er von.
Þegnar oltkar eru að farast í stór-
kostlegri, óhjákvæmilegi harm-
sögu, sem hægt er að snúa upp í
sigur. Þeir hafa ekki dáið af slys-
förum. Dauði þeirra er ekki ráð-
gáta.
Meinfýsni maðurinn stóð á-
samt mörgum öðrum á tröppum
verksmiðjunnar. Kirkjuklukkan
sló 12.
„Klukkan er tólf“, sagði hann.
„Það er þá líklega best að skamm-
ast heim til að jeta. Ef miðdegis-
verðurinn verður ekki tilbúinn,
skal jeg gera ógurlegan dómadags
gauragang — og skamma kerling-
una mína — en ef hann er tilbú-
inn — skal jeg ekki jeta einn
einasta bölvaðan bita.