Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1942, Blaðsíða 4

276
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sama, því við ætluðum að skoða
Papey en ekki fjöllin.
Einn og einn selur glápir for-
vitnum augum á bátinn og fólkið,
mávar fljúga hátt yfir, en lund-
ar, langvíur og teistur synda um
og afla síla handa ungviði sínu
úti í ev, á hillum og í holum.
Papey rís smátt og smátt hærra
og hærra, því hún er alls ekki
eins lág og hún sýnist vera frá
landi. Þegar nær dregur vekur
margt athyglina í senn, klettarn-
ir, hlíðarnar, gróður og fuglalíf.
Papey er mjög stór að flatar-
máli, gamla fólkið sagði, að
skammdegisganga væri í kringum
hana. Munu það engar ýkjur. En
norðan og vestanvert við eyna
eru hálendar og allstórar eyjar.
Á þessum eyjum er fuglalífið mest.
Við komum að eynni við Arney,
og förum milli hennar og Sauð-
eyjar og aðaleyjarinnar, eftir
mjóum sundum. Það er lifandi.
kvik mynd, sem auganu mætir al-
staðar, því alstaðar er flögrandi
fugl, og sitjandi og syndandi fugl-
ar hvert sem litið er. Björgin eru
ekki há við smáeyjarnar, en víða
eru þau hvít af driti og dökkgræn
af skarfakáli. Fyrir ofan klettana
taka við brekkurnar með lunda-
bygðinni. Þær eru grasi vaxnar,
en mjög mikið er þar af skarfa-
káli og arfa. í þessum brekkum
er hola við holu og þar blasa við
hundruð og þúsundir af lunda.
Þeir standa þarna við holudyrnar
og snúa hvítu brjóstinu að sjónum.
Mjer finst að jeg hafi aldrei jafn
„fjölmenna“ lundabygð sjeð og
er jeg þó vel kunnugur vestur á
Mýrum og í Vestmannaeyjum.
Þegar við siglum hægt fyrir Há-
karlavog, en svo nefnist breið
gjóta, sjáum við þar járnhylki
mikið, rautt af ryði í fjörugrjót-
inu. Það er ekki „böja“, eins og
jeg hjelt fyrst, heldur ægilegt
tundurdufl, sem rak þarna upp á
síðastliðnum vetri, en sprakk þó
ekki. Nú hefir það verið gert ó-
virkt, tekin úr því hvellhettan. En
í því eru 3—400 pund af sprengi-
efni.
Brátt er komið í vík eina mikla,
með hamraveggjum á þrjá vegu.
Hún heitir Árhöfn. Ingólfur
læknir stýrir inn á víkina. Hún
er sjerkennilegur og tilkomumik-
ill staður. Neðst er mikill þang-
gróður á klettunum, grænn og
brúnn og rauð sölvablöð inni á
milli. En á syllunum í bjarginu er
ógrynni af skeglu, sem þjóta fram
af syllunum þegar báturinn renn-
ir inn á víkina með miklum há-
vaða. Máske er það ekki að ástæðu
lausu, því stundum eru ungarnir
hennar á neðstu syllunum teknir
með þar til gerðri stöng, frá bát.
En eftir þeim sem ofar búa er sig-
ið ofan frá Brúninni. Innan um
skegluna á syllunum situr þó tals-
vert af langvíu, en uppi efst hill-
ir undir hið hvíta brjóst prófast-
anna, lundanna. Ekki verður nú
komist niður að sjónum í Árhöfn-
inni nema á sjó. Um aldamótin
var hægt að fara niður eftir
„gontu“ í botn víkurinnar, en sjór
hefir tekið götuna af, svo nú er
þar 14 faðma bjarg, sem hún var
áður.
^ Brátt er komið út úr Árhöfninni
og skeglan sest aftur á syllurnar
sínar. Þar austanmegin við vík-
ina nálgumst við klettabelti —
Breiðuborgina — og þar sjest inn
í litla, svarta hellisholu. Þetta er
Ræningjahellir. t sjálfu sjer mun
hann vera heldur lítill og ómerki-
legur, en saga segir frá, að Tyrk-
ir hafi gengið á land í Papey 1628
og þá hafi eitthvað af fólkinu þar
falið sig í þessum helli.
Eftir stutta stund er svo kom-
ið inn í Selavog sunnan á eynni,
trygga og góða höfn, nema þegar
hann brimar úr suðrinu. Báturinn
flýtur fast að berginu og við hlaup
um í land. Rjett ofan við sjáv-
arbakkann í Selavogi standa tveir
kofar, veggirnir hlaðnir úr grjóti
og torfi, gaflarnir eru rauðmál-
aðir og þeir fara því vel við hið
græna umhverfi. Þeir eru ramm-
íslenskir að útliti, grónir við land-
ið sjálft. Jeg gægist inn í þá og í
þeim eru ýmiskonar tilfærur við
veiðiskap, selanætur og sigavaðir,
fiskur og lýsistunnur úr trje og
járni. Fyrir utan neðri kofahn
eru hlóðir með heljarmiklum potti
yfir, hlaðnar úr grjóti, en annars
grasi grónar. Það er eins og mað-
ur sje horfinn lmndrað ár aftur
í tímann.
Þaðan höldum við heim að bæ
að heilsa Gísla bónda Þorvarðar-
eyni og frú Jóhönnu konu hans.
Þau eru bæði skaftfellsk að ætt,
Gísli úr eystri en frúin úr vestri
sýslunni. Gísli flutti til Papeyjar
aldamótaárið, þá rúmlega þrítug-
ur. Enn ber hann aldurinn prýði-
lega og gengur að fuglaveiðinni
sem ungur sje. Þarf þó bæði
krafta og snarræði til að sveifla
lundaháfinum, en með hann situr
hann tíðum á einhverri kletta-
snösinni við hyldjúpa álana. Svo
djúpt er við eyjuna, að sigla mætti
stórskipum svo að segja fast að
berginu.
Við drekkum fyrst kaffi hjá frú
Jóhönnu, en síðan förum við í
göngu nær umhverfis eyna með
lækninn sem fylgdarmann. Þarna
þekkir hann hvern blett og hverja
borg og hverja vík og vör. Segir
hann okkur ýms örnefni og sum
merkileg. Annars mun margt ör-
nefna í Papey, því miður glatað
vafalaust hafa þau verið fleiri en
þau, sem nú eru kunn. Þegar Gísli
Þorvarðarson kom í eyna, var þar
ekki fólk, sem hafði dvalið þar
lengi og þess vegna voru þeim
fyrri örnefni kunn. Var okkur þó
sagt frá einum manni, sem enn
er á lífi í Suður-Múlasýslu, sem
dvaldi í Papey fyrir meir en hálfri
öld og ætla mætti, að þekti fleiri
örnefni en nú eru kunn á eynni.
En vafasamt er að hann komi oft-
ar í eyna eða að þeim fróðleik,
sem hann kann að búa yfir, verði
bjargað.
Við göngum suður að Hádegis-
vík og þar fyrir utan eru Hádeg-
issker. Þar við sjóinn brýtur brim-
ið bakka og má þar sjá öskulag,
sem bendir til, að þar hafi verið
bygt ból. Þar voru hleðsluleifar
einhverjar, en þeim hefir sjórinn
nú sundrað. Á leiðinni þangað
gengum við framhjá Beruhól, í
túninu á honum er sumarfjósið.
Svo höldum við áfram, fyrst að
eystri Hrafnabjörgum, en svo að
þeim vestri. Eru það um 40 m.
háar klettaborgir og miklar um
sig.
Sem dæmi um brimið og öldu-
rótið umhverfis Papey segir lækn-
irinn okkur frá því, að hann hafi
einu sinni sjeð Hrafnabjörgin
hverfa alveg í öldurótið. Þar á