Lesbók Morgunblaðsins - 07.05.1944, Page 7

LESBÓK MORCUNBLAÐSINS
21 r>
Þýsk „innrás" í Grænland og
hernaðaraðgerðir Bandaríkjahers
DRAUMUR Nasista ura innrás á
vestur hvel jarðar rœttist vorið
1943 — en var að engu gerður
litlu síðar, fyrir tilverknað sprengju
l'lugvjel Bandaríkjahers og strand-
varnarliðssveita.
Innrás Þjóðverja var í því fólg-
in, að þeir komu fyrir veðurstöð
á óbygðri strönd Grænlands. Á-
litið er, að hún hafi starfað í tvo
raánuði — gefið kafbátum og flug-
vjelum veðurfrjettir — áður en
hún var eyðilögð af Bandaríkja-
hernnm.
Þeir, sem fyrstir urðu varir við
innrásarmennina voru þrír menn
úr „Glreenland Sledge Patrol‘% sem
er grein úr Bandaríkjahernum, er
samanstendur af frjálsum dönsk-
um borgurum, sem stöðugt eru á
verði gegn óboðnum gesturn inn í
hið kalda og fámenna Grænland.
Danirnir voru á verði meðfram
austurströnd Grænlands. Þegar
þeir nálguðust útvarðarstöðina á
venjulegri gæsluferð sinni, sáu þeir
tvo ókunna menn koma út úr kofa
þar og halda til fjalla. Þegar þeir
komu til stöðvarinnar fundu þeir
tvo svefnpoka og grænan einkenn-
isbúning með þýska erninum og
hakalcrossinum, tvo þýska rýtinga
og nokkuð af matvælum. Þeir sneru
síðan sem skjótast suður á bóginn,
með frjettirnar, og bjuggust eftir
föngum til þess að verjast á leið-
inni, þar eð þeir vissu, að þeim
myndi verða veitt eftirför.
Kvöld eitt, nokkrum dögum
seinna, heyrði einn varðanna fóta-
tak nálgast stöðina. Hann skaut
viðvörunarskoti, en Þjóðverjarnir
svöruðu með skothríð úr sjálf-
virkur riflum og vjelbyssuvn. Þeg-
ar Danirnir sáu, að þeir yrðu ofur-
liði bornir, yfirgáfu þeir stöðina og
flýðu suður á bóginn. Seinna var
annar maður úr njósnarflokknum
drepinn, Dani að nafni Eli Knud-
scn, þegar hann nálgaðist sæluhús
sem Þjóðverjar höfðu tekið.
Ilann heyrði ekki skipunina um
að nema staðar, þar eð hann var
vafinn í skinnfeldi vegna hríðar-
veðurs, og hjelt því áfram. Þegar
Þjóðverjarnir skutu hund hans,
ætlaði Knudsen að grípa til byssu
sinnar, en var særður ólífssári áð-
ur en hann fjekk svigrúm til þess.
Daginn eftir fjell Marius Jensen,
einnig úr njósnarflokknum, í gildru,
þegar hann hjelt að hundar Þjóð-
verja væru hundar Knudsens.
Nasistarnir höfðu ákveðið að eyði-
leggja varðstöð á eyju þar rjett
hjá, og báðu Jensen að fara með
sig þangað, styttstu leið. Hann gat
talið þýska liðsforingjanum trú um,
að ferðin yrði fljótar farin í tvennu
lagi, og sendi annan hópinn á und-
an, leið, sem var miklu lengri, en
fór sjálfur á eftir með þýska for-
jngjanum. Við fyrsta tækifæri rjeð-
ist hann á þýska foringjann, náði
af honum byssunni og tók hann
til fanga. Eftir meira en 300 mílna
ferðalag kom Daninn síðan með
fanga sinn á útvarðarstöð hersins.
Þegar frjettin um þennan leið-
angur Nasista barst til aðalstöðva
Bandaríkjahersins, var strax haf-
inn undirbúningur undir að eyða
honum. Flugvjelar hersins rjeðust
á svæði þau, er Þjóðverjar höfðu
hernumið og fluttu vistir og skot-
færi til strandvarnarskipanna
tveggja „Northland" og „North
►Star“. Sjerstaklega æfðar land-
göngusveitir strandvarnarliðsins
voru reiðubúnar, ef til átaka kæmi.
En leiðangurinn byrjaði heldur
óheillavænlega. Stuttu eftir að skip
in lögðu af stað, flæktust þau í
geysilegri ísbreiðu, og nokkrir verð-
mætir dagar liðu, áður en þeim
tókst að losa sig aftur. Það lá við,
að „North Star“, sem fræg er fyrir
viðureignir sínar við hafís, bæði
á friðar- og ófriðartímum, háði
sína hinstu orustu við ísinn, í það
sinn. En henni tókst þó að sleppa,
með brotið stefni. Þegar vindstað-
an breyttist og ísinn greiddist
sundur, varð hitt skipið, „North-
land“ að snúa við og fylgja hinu
laskaða systurskipi sínu til flota-
bækistöðva, til viðgerðar.
Þegar „Northland“ var að reyna
að komast fram hjá annarri ís-
breiðu, breytti skipið um stefnu,
svo það fór ekki allfjarri strönd-
um Norður-Evrópu. Varð það þá
á vegi tvíhreyfla könnunar flug-
vjelar þýskrar. Fluginennirn#r
komu auga á skipið og nálguðust
])að, til þess að gá betur að. En
þegar loftvarnasprengjur úr byss-
um Northlands tóku að springa (>-
þægilega nærri flugvjelinni, sneri
hún við og hvarf brátt s.jónum.
Nokkrum dögum seinna festist
Northland aftur í ísbreiðu, þannig
að sprengja þurfti göng fyrir það
í ísninn, með hálfpunda sprengj-
um. Loks komst Northland fít i auð-
an sjó en gufupípur og Ijósatækí
var bilað.
Nú nálguðust Bandarikjahersveit-
irnar herbúðir Nasistanna. Sam-
kvæmt áætlun komu sprengjuflug-
vjelar og gerðu loftárás á herbúð-
irnar og gjöreyddu þeim. Skevti