Lesbók Morgunblaðsins - 26.11.1944, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
479
lieiðurshjóna haí'a þeir sýnt með
]>ví að stófna minningarsjóð þeirra,
fyrir fáuni árum, að því er jeg best
veit þegar liðin voru JOO ár frá
fœðingu Jóns Finnbogasonar.
★
ÞEGAR jég hafði lokið umferð
þess sva'ðis, sem mjér hafði verið
falið af sljórn Minjasafns Atfsturl.,
var jeg kominn vestur á Lónsheiði.
Þaðan er stutt í lfornafjörð, og á-
kvað .jeg þvf, nð fara þangað og
híða þar hentugrar ferðar. Nesin
milli Hornnfjarðarfl.jóts og f.jall-
anna, sem aðskilja Ilornafjörð og
Lón, er íögur og þjetthýl sveit. Ber
hún Nesjanafnið með fullúfii r.jetfi,
því þar er eitt nes við annáð út í
Fl.jót og Fjörð, í Nesjum hefir leið
mín oft legið að Dilksnesi til Bjöfns
bónda f)g konu hans Lovísu Év-
mundsdóttur. Oft hefi ,jeg ]iá spuVt
þau h.jón úm Eymund .lónsson föð-
ur húsfreyju, því hann er einn
]>eirra manna, sem margar sagnir
ganga um og sumar þeirra ‘ s>’ó
merkilegar, að það er ekki vansá-
laust fyrir Austur-Skaftfellinga að
að enn munu þ»r hvcrgi vera ski'áð
ar. Þar í sýslu standa margir í
svipaðri þakkarskuld við Eymund
gamla í Dilksnesi eins og Breið-
dælir við Jón Finnbogason, en þeir
Jón og Eymundur munu hafa ver-
ið uppi á sama tíma og líklega
jafnaldrar. Hvgg .jeg, að Eymund-
ur hafi verið Jóni snjallari um
verklega kunnáttu, eu ekki hefi jeg
hcyrt, að hann hafi verið skygni-
gáfu gæddur.
. Alt virðist hafa leikið í höndum
Eymundár og er ekki o'fsagt, að
hanti hafi verið smiður af Guðs
náð, hjálþfús og oldfljótur, þogar
eitthvað lá við. Já'rnsmíði hafði
hann numið á yngri árum og brúk
]>ar méistáraprófi í þeirri iðn. en
hjelf að þvi afloknu heim i Nésin
cg festi þar ráð sitt. I Austur-
Skaftafeilssýslu var oft leitað ráða
til Eymúndar er Veikindi bar að
höudum og þótti honum hepnast
vel við lækningar.
Sögð var m.jer saga um. að eitt
sinn lvafi Eymundar verið vit.jað
til konu, sem hafði legið alllengi
rúmföst. Er hann kom í baðstof-
una og háfð’i virt sjúklinginn fyrir
s.jer, segir hann við konuna : „Þ.jer
hefir mislíkað eitthvað“. Það reynd
ist svo, að þ'á'r lá orsökrn til van-
heilsunnar falin og við skvnsam-
legar vrðrféðuT' við luma, varð kon-
an álheil á ný.
Það kom oft fýrir að Evmundur
vá'r fylgd'nrmnðnr hjéraðslækna og
sýslumanna og aðstoðnði ]>á við
lá'knisáðgerðir. Fd’tirfarandi frá-
sögn héf jeg frá Lovísu dóttir Ey-
mundar, og gerist saga sú. þegar
Þorgrímur Þórðársón vnr h.jéraðs-
héknir í Ilórnafirð'i.
Ifann hál'ðj boðið sig fram
lil þingmensku og vérið kosrnn og
vnr þá á Alþingi. Lngðist þá kona
á siéng í Ifáfnarú'ési, en giil ekki
fiétt harnið og vá'é í þéim vand-
riéðum sént nð Diik'súési tif Ey-
mundar og hann beðinn að koma
og h.jálpa, ef hann treysti s.jer.
Reið hann þá í spretli að Hafnar-
nesi, sem mun varla verið farið á
skemmrr trnxa en 20 mímrtunr,
skóðar sjúklinginn og sjer að
skjótra aðgerða nurni þurfa við.
Hleypur hann nú út á hest sinn
og ríður í eimun spretti heim í
Dilksnes og heyrir Lovísa. að hann
segir við Ilalldóru konu sína. ,,-Nú
ætla jeg að biðja þig að færa rnjer
kaffið í smiðjuna, því nú liggur
á“. Skifti það engum togum, að
þegar Ilalldóra kom nréð kaffihóll-
ann var Eynnmdur að Ijúka við
að smfða fæðmgartengurnar, tók
síðan léiðma milli bæjáúna í éin-
um spretti i þriðja sinn og tók
barmð með tougunuia. Var það
stúlka, sem m.jer er sagt, að s.je nú
gif't kona norður í Ilúnavatnssýsln.
Nú skyldi maður halda, að hálf-
gerð flaustursnríði hafi vcrið á
fæðingartengunnm. sem siúíðaðar
voru með svo nriklum hraða. En
þær þurftu ekki éndurbóta r ið og
það átti fýrir Eynmndf að ligg.ja
að taka 8 börn mcð þeiúi síðar. En
síðasta barnið, sem tckið var með
þessum töngum, var Þorbergur
heitinn Þorleifssón alþingi.smaðúr
í Hóhvm.
Ekki nnin Eymun'di s.jálfum háfa
]>ótt þessár tengur merkilégri en
svo, að á gamals aldri, er hánn á
leit, að hann þyéfti ekki að grípa
til þeirra ót'tár, smíðáði hann öúú-
ur áhöld Uþp úr þeim. Ileí'ði þó
verið mikilsVert, ef þær hefðu veé-
ið til og rjett áð láta gevma þær
í læknadeild Iláskólans okkar. sern
dæmi uúi, hvað ólærðir snillingar
gerðit í neyð, þegár ekki náðist,
til hinna lærðn Ifékna. Og aldrei
spurðir þeir, Eymrmdur og Jón
Finnbogason: „Ilver borgar hjer ?“
áðuv cn þeir rmuu sín kærleiks-
og þeknaverk. Fátækir voru þeir
alla æfi af öðru en þakklæti. — Og
nú eru afrek þeirra að falla í
gleymsku.
Lansdowne lávarður að að tála
við Sainuel Rofrrrs lún giftingu
kunningjakonu þeirra beggja.
„Hún hefir sannarlega verið hepp
in þarna“, sagði Lansdowne.
,,Jeg er ékki viss tívú það“, sagði
Rogéés íbyggiim.
„Nú hvers vegna ekki ? Allir vin-
ir hennar ent þó sammála unt það“.
„Ef sr'o er‘‘. sagði Rogers, „hefir
hún gert alla ánægða. Vifrír hennar
gleðjást og óvi'ú'ir hennar :«ru í
sjounda hiuxni.“