Lesbók Morgunblaðsins - 28.10.1945, Page 7

LÉSBÖK MORGUNBLAÐSINS
519
SAGNAÞ/ETTIR UM ÞÖRÐ BÓNDA
í NEÐRA-SUMARLIÐABÆ
Eftir Kristínu Ólafsdóttur
(yngri) frá Efra-Sumariiðabæ
ÞAÐ er nú orðinn mikill siður
á landi hjer, að geta opinberlega
iátinna manna, og skrifa um þá
eftirmæli. Það er vel, að sá háttur
hefir verið tekinn iipp, því að í ævi
ágripum manna, er oft mikill fróð-
léikur, ef með sannindum er sagt
frá, og svo er ættfræðin, og er
hvorttveggja mikill fengur þeim,
sem gaman hafa af þesskonar fróð-
leik. Aidrei hefir, svo að jeg viti,
neitt verið skrifað um Þórð Þórð-
arson bónda í Neðra-Sumarliðabæ.
lTanti fluttist að Sutnarliðabæ
1864, og bjó þar til æviloka, eða
nær fjóratigi ára. Tljer verður
heldur ekki ritað neitt að ráði um
þennan merka mann. ITann var á
sinni tíð að mörgu leyti sjerkenni-
legur maður, og hafa sagnir um
hann ekki gleymst, heldur verið
sagðar og skráðar af þeim mönn-
um, sem ýmist heyrðu um hann eða
sáu hann á efri árum hans.
Þórður Þórðarson var fæddur í
Birtingaholti í Árnessýslu 24. dag
maí mánaðar 1834. Faðir hans var
Þórður Einarsson, Ilalldórssonar
hónda á Vatnsleysu í Biskupstung-
um. Móðir Þórðar var Tngibjörg
Magnúsdóttir í Birtingaholti, og
voru þær Guðrún Guðmundsdóttir
kona ITelga bónda í Birtingaholti
og Ingibjörg bræðradætur. Þórður
var því þreminningur við þau
nafnkunnu Birt'ingahoftssystkini.
Kona Þórðar var Borghildur Brvnj-
úlfsdóttir, Sveinssonar sýslumanns
(dó ókvæntur) Benediktss., prests
í Hraungerði, Halldórssonar á Mel-
um í Trekyllisvík. Móðir Borghild-
ar var Kristín Gunnarsdóttir Ein-
arssonar frá ITvammi í Landsveit.
Þriggja ára fluttist Þórður með for-
eldrum sínum frá Birtingaholti að
Efra-Sýrlæk í Flóa. Systkini átti
Þórður fjögur: Snorra, sem bjó í
Sölkutóft á Eyrarbakka og systur
þrjár: Steinunni, Ingibjörgu og
Sigríði, sem ailar dóu ungar.
Þórður ólst upp með foreldrum
sínum fram yfir fermingaraldur,
en var eftir það í vinnumennsku í
ýmsurn stöðum og rjeri á vertíðum
lengst af á Suðurnesjum. hjá Vil-
hjálmi í Kirkjuvogi, en hann var
orðlagður sjógarpur á sínum tíma,
hafði jafnan einvala lið.
1864 fluttist Þórður að Neðra-
Sumarliðabæ í Rangárvallasýslu og
kvæntist Borghildi. Tóku þau þávið
búsforráðum þar. Gerðist Borghild-
ixr bráðlega Ijósmóðir í Iíoltahreppi
hinum forna, og þótti hún alla tíð
hin ágætasta ljósmóðir.
Sagnir þapr, sem myndast höfðu
um Þórð á yngri árum hans, stafa
flestar frá þeim tímum, er hann
var við sjóróðra eða „ferjumaður"
við stórárnar á Suðurlandsundir-
lendi, vestan Seljalandsmúla. Þá
var hann venjulega kallaður ferju-
Þórður eða stóri Þórður, og víst
var það álit manna austur þar, að
allra manna væri hann stærstur og
sterkastur, þeirra 6r þar voru nær-
lendis. Jeg var samtíða Þórði á upp
vaxtarárum mínum, þar eð foreldr-
ar mínir ólafur Þórðarson og Guð-
laug Þórðardóttir bjuggu að Efra-
Sumarliðabæ; er mjer hann því
minnisstæðari, sem hann var okk-
ur systkinum svo frábærilega góð-
ur.
Þórður Þórðarson var maður
stór vexti, 3 ál. og 4 þuml. á hæð,
þreklega vaxinn, skreflangur,
þykkur undir hönd, brjóstbreiður,
lotinn nokkuð 1 herðum, óvenju-
lega handleggjalangur, beinasver
og vöðva mikill að samaskapi, og
aldrei hefi jeg sjeð eins stórar og
þykkar hendur eins og hann hafði.
Hökkur var Þórður á hár og skegg,
ennið lágt en breitt, augabrýrnar
stórar og loðnar og gat hann lvft
þeim eins og sagt er um Egil. Aug-
un voru blá og hýrleg, með glettn-
isbrosi, sem oft ljek um andlitið,
og gerði það svo aðlaðandi, þótt
ekki mætti það frítt kalla.
Ræðinn var Þórður og viðmóts-
þýður, skynsamur og greinagóður,
minnugur og sagði vel frá, hafði
þá jafnan spaugsyrði á vörum,
kunni og mikið af gömlum ljóðum
og sögur, skrítlum og æfintýrum.
ITann las mikið Islendingasögur,
einkum Njálu og Grettlu, það voru
uppáhalds bækur hans. Úr þeim
kunni hann langa kafla utanbókar.
Hann hafði þá og j'afan gaman af
að tala um hina fornu kappa.
Rímnafróður var Þórðúr, hafði
gaman af rímum. Hjelt hann því
óspart fram að rímurnar ekki síður
en sagnalesturinn, hefði veitt al-
þýðumanna ánægju, gert líf henn-
ar innihaldsríkara og gleði auðg-
ara; enda má fullyrða það, að rím-