Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1946, Qupperneq 15

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
395
vinnu náðist að mörgu lcyti á ára-
bilinu milli heimsstyrjaldanna. Þann-
ig hefur Opíumráðinu tekizt að
koma á ströngu eftirliti mcð verzl-
un, dreifingu og notkun eiturlyfja.
Opíumráðið gat. þrátt fyrir stríðið,
haldið áfram starfi sínu og jafnvel
þegar vcrst viðraði, tókst því að halda
sambandi við flest ríkin. 1 Bandarikj-
unum hefur eiturlyfjanotkcndum til
dæmis fækkað um 00%. Um þessar
mundir cr lögð megináherzla á að
koma í ycg fyrir, að ólöglcg vcrslun
með eiturlyf nái að blómgast eins eftir
þetta stríð og raun varð á eftir styrj-
öldina 1914—18. Ah'örugefnir og íhug-
ulir menn sitja enn scm fyr álútir vf-
ir fyrirferðamiklum bókum og skjöl-
um, og ákvarðanir þeirra hafa grcini-
leg áhrif í öllum álfum heims. Það
eru þcssir rnenn, scm morgun hvern
ganga hljóðlátlega inn um hallarhlið-
in, og það eru ljósin á iömpunum
þeirra, sem á kvöldin bregða lífsblæ
yfir kyrlátt stórhj'sið. Þeir vaka yfir
Þyrnirósu.
Fjórir háttscttir embættismenn
standa fremst í fylkingu hins væng-
brotna Þjóðabandalags: tveir Frakk-
ar, qinn Svisslendiugur og cinn Tékki.
l’rakkarnir tvcir cru Messieurs Vigicr
og Charron, Tékkinn hcitir dr. Sten-
cek og Svisslendingurinn ■ Emilc
llennebcrgcr. M. Vigier cr myndar-
legur, þrautreigur dipiomat. Hann var
áður forstöðumaður bókasafns Þjóða-
bandalagsins, eu gcgnir nú störfum að-
ulritara. Ilinir þrír eru hermenn: dr.
Stencek er yfirlautenant, Charron
og Henneberger offurstar. Það leikur
enginn efi á þvi, að hin sofandi Þyrni-
rósa nýtur fyllstu verndar.
En Þjóðabandalagið hefur eigi að
síður vikið til hliðar fyrir Bandalagi
liinna sameinuðu þjóða. Frá Ilöfða-
borg tii Reykjavíkur, frá Patagóníu
til Alaska, frá Lissabon til Vladivo-
stok hafa nrenn keppzt við að bjóða
starfskrafta sina. Einn hópur manna
hefur þó eigi verið gripinn af þessum
nýja gullfaraldrþ enda þótt þeir hafi
mestu 'reynsluna einmitt á því sviði:
starfsmenn Þjóðabandalagsins. Þeir
sjá hváð setui og vinna sitt verk.
Ilið virðulcga viðhorf þeirra ber þeim
bezt vitni. Við skulum vona, bæði
þeirra vegna og Ilinna sameinuðu
þjóða, að hin nýja stofnun taki hæfi-
leika þeirra og starfsemi til grcina.
Eigi cr óvirðulcgri viðhorf Sviss-
lendinganna. Þeir cru mjög vonsvikn-
ir vffr því, að hin fagra ,,aiþjóðaborg“
þeirra skipar ekki lengur öndvegi. En
þeir berja ckki höfðinu við steininn.
Þeir gera sér vel ljóst öll þau pólitísku
viðhorf, sem til greina koma, þcgar
endanlega verður gcngið frá því,
hvar Bandalag hinna samcinuðu {ijóða
á að hafa aðsetur.
Er það almennt lýðuni ljóst, að
það kostaði vfir 29 milljónir svissn-
eskra franka að reisa hina dýrlegu
höll Þjóðabandalagsins. Það cr ekki
svo lítil upphæð á þessunr verðbólgu-
tínuim, scm við nú lifum. En það cr
■heldur engan vegin stór upphæð í
hlutfalli við þær tekjur, er Þjóða-
bandalagið hafði þann tiltölulega
stutta tima. sem það starfaði. í fjár-
geymslu Þjóðabandalagshallarinnar
cru sem sagt 329 milljónir svissneskra
franka vel geymdar. Þessar miljónir
bera á sína vísu lífsþrótti bandalags-
ins vitni.
En hvað á að gera við þessa hálf-
yfirgefnu höll? Það hefur verið stung-
ið upp á því, að Alþjóða-Rauðikross-
inn flytti þangað. Aðrir halda, að
breyta .eigi höllinni í alþjóðaháskóla,
sem Ilinar sameinuðu þjóðir muni
stofna og láta bera nafn ^'ranklins
Roosevelts. Enn ein uppástungan er
að breyta höllinni í sjúkrahús og
hressingaéhæli fyrir þá, sem orðið
hafa að þola grimmd og ógnir nazis-
mans.
Hinir bjartsýnustu bera þó enn þá
von í brjósti, að Þjóðabandalagið eigi
eftir, þrátt fyrir ósamkomulag og eig-
ingirni þjóðanna, að i'ísa upp sem
Evrópu deild hinnar nýju alþjóðlegu
stofnuaar. Fyrr eða síðar kemur að
því, að þangað verður flutt eitt af
hinunr miklu „ráðum“ Hinna samein-
uðu þjóða, því að þegar öllu er á botn-
inn hvolft, er þó höfuðmarkmið hins
nýja bandalags þeirra að friða
Evrópu, og bandalagið kemur aldrci
að fullum notum, nema það ldjóti að-
setur á cvrópiskri grúnd.
Orfhólkar
Eftir sögn Eiríks prófessors Briems
var það síra Þórður Árnason, hálfbróð-
ir Jóns bókavarðar Árnasonar, sem
fyrstur manna fann upp á að smíða
orfþólka og nota þá ,á Skarði á Landi
1830. Áður voru notuð ljábönd. Notkun
orfhólka breiddist furðu fljótt út. í Ör-
æfum var farið að nota þá 1844 og um
svipað leyti austur i Loðmundarfirði.
Visindamaður i sveit
Svcinn Pálsson, læknir, getur um 74
ára gamlan mann á Hnappavöllum í
Öræfum, sem var sjervitur nokkuð, en
fróður á sinn hátt. Hann safnaði rit-
höndum allra manna, sem hann náði í,
völum úr öllum landdýrujn og kvörn-
um úr öllum fiskum. Af þessu átti
hann mikið safn.
Vilhjálmur Finsen
hæstarjettardómari varð undir vagni á
götu í Kaupmannahöfn 23. maí 1892 og
slasaðist svo, að hann dó mánuði síðar.
Sigild orð
Sjerhver 'áti það vera mark sitt og
mið, að eítirskilja við burtför sína
minning sína í heiðri og blessun á því
landinu, sem hann er borinn og barn->
fæddur á, og einskonar vegferð sína
um þetta land með seni flestum og feg-
urstu vottum þjóðlegs hugarfars, dáð-
ríkrar starfsemi, mannkærleika og
sannrar föðurlandsástar, svo að vjer
með einlægum áformum og staðföstum
vilja tjáum ogs sem -verðug börn vorr-