Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1948, Blaðsíða 7

LESBOK MORGUNBLA.ÐSINS
‘ ' 435
hollenskar stúdínur sögðu mjer
seinna, að sum börnin ætti SS-
menn að feðrum; konurnar hefði
keypt sig undan óþægindum með
því að vera eftirlátsamar við fanga-
verðina.
Þeg^r á Jagim lei* jAjrct æsingin
og glundroðinn. Að lokum hættum
við alveg að semja um það hverjar
ætti að fara með okkur og tókum
allar, sem við náðum í. Og jafn-
harðan og bílarnir fyltust var þeim
ekið út fyrir fangabúðirnar, og látn
ir bíða þar. Þarna rákumst við á
nokkra karlmenn, hollenska og
belgiska fanga, úr fangabúðum þar
í nágrenninu. Jeg hætti á að lofa
þeim með. Þeim var troðið á dreif
inn í vagnana og sagt að þeir yrði
að fela sig milli kvennanna þangað
til lagt væri á stað.
Einkennilegur söfnuður.
Um nónbil lagði lestin að lokum
á stað. Það var einkennilegur söfn-
uður sem við höfðum fengið. Þar
voru konur á öllum aldri og af mörg
um þjóðum — enskar, franskar,
hollenskar, belgiskar, pólskar,
tjekkneskar, konur frá Norður-
Ameríku og konur frá Suður-Ame-
ríku — jú, jafnvel kínverskar kon-
ur. Þar voru hættulega veikar kon-
ur, konur með börn á brjósti og
aðrar komnar á steypirinn. Þarna
voru Hollendingar og Belgar, sem
við höfðum tekið í leyfisleysi og
þarna var Svíi með þýska konu og
tengdamóður sína. Alls voru 934
fangar í þessum tuttugu bílum, eða
um þúsund manns með okkur. Og
þegar þess er nú gætt að sjúkling-
ar fyltu þrjá vagna, og mæður
með börn tvo vagna, þá geta menn
ef til vill gert sjer í hugarlund hve
þröngt hefur verið í hinum bílun-
um. Það hlýtur að vera óþægiiegt
fyrir sextíu manns að vera í bíl
sem ætlaður er fyrir tuttugu og
fimm. En enginn kvartaði allir
vissu að þetta voru seinustu forvöð
að sleppa, og fólkið hefði viljað
leggja á sig allar hugsanlegar þján-
ingar til þess að komast burtu úr
fangabúðunum.
Það var gaman að vera foringi
þessa hóps, en jeg hafði þó miklar
óhyggjur út af vænfcanlegum flug-
vjelaárásum. Það var ekki unt að
tæma vagnana á skemmri tíma en
stundarfjórðung, og á meðan voru
farþegarnir alveg varnarlausir. —
Gerði flugvjel árás á okkur úr lít-
illi hæð, þá hlaut að verða hræði-
legt blóðbað í vögnunum.
Skömmu eftir að við lögðum á
stað rákumst við á hóp ítala, sem
lágu á vegarbrún. Þeir kváðust hafa
verið í fangabúðum austan við
RaVensbriick. En þegar Rússar nálg
uðust var þeim slept, og síðan
höfðu þeir orðið að bjarga sjer eins
og best þeir gátu. Þeir höfðu nú
verið á göngu í marga daga og
hvorki fengið vott nje þurt Því
miður gátum við ekki bætt þeim í
hópinn, en við ljetum þá fá marga
matarbögla og óskuðum þeim góðr-
ar ferðar. Það kom við hjartað í
manni að sjá það líf, sem færðist í
þessa úttauguðu vesalinga þegar
þeir sáu matinn.
Ofboðslegur flótti.
Ekki er hægt að lýsa þeim
þrengslum, sem voru á veginum.
Þar var eigi aðeins flóttafólk frá
Berlín, heldur frá öllum bæjum
þar fyrir norðan og norðvestan. —
Allir hugðu á eitt og hið sama. að
flýta sjer sem mest vestur fyrir
Saxelfi og komast til Englendinga
eða Ameríkumanna. Allir voru
dauðhræddir við Rússa, jafnt her-
menn sem borgarar. Áróður Göbb-
els sat í þeim. Þeir voru alveg sann
færðir um það, að ef þeir felii í
hendur Rússa mundu þeir drepnir
umsvifalaust.
í þorpi nokkru norðvestur af Rav
ensbriick var fólkið alveg ært af
skelfingu. Þröngin á aðalgötunni
var svo mikil, að alt fór þar í einn
hrærigraut og í rúman hálftíma
komumst við hvorki fram nje aftur.
Á meðan við sátum fastir þarna
kom ung sænsk kona og vildi fá
að tala við mig. Hún var gift þýsk-
um liðsforingja, sem lá hjer í sár-
um. Hún spurði hvort nokkur leið
væri að komast undan. Jeg sagði
henni að þetta mundi verða sein-
asta ferðin, og bauð henni, og lagði
fast að henni að koma með okkur.
En hún vildi ekki yfirgefa mann
sinn, en sár hans voru svo mikil að
ekki var hægt að flytja hann. Hún
afrjeð að vera um kyrt.
Hægt og í smákippum nálguð-
umst við Eystrasalt. Hvað eftir ann
að flugu árásarflugvjelar drynjandi
yfir lestina, og í hvert skifti fekk
maður ákafan hjartslátt. Við í fólks
bílnum hefðum getað forðað okk-
ur, en við sátum kyrrir til þess að
skjóta farþegunum ekki skelk. í
bringu.
Árás á hjálparbíla.
Við sáum marga brennandi og
brunna þýska vagna á veginum og
stundum sáum við látna menn inni
í logunum. Jeg veit ekki hvernig
það er, en maður verður kaldur
fyrir slíku og kippir sjer ekki upp
við hinar hryllilegustu sýnir. En
rjett austan við Wismar sáum við
þó þá sjón, er fylti okkur skelf-
ingu. Það, sem við höfðum óttast,
var fram komið. Þarna lágu tveir
hvítir vagnar með ^auða kross
merkjum, sundurskotnir niðri í veg
arskurðinum. Við nánari athugun
kom í ljós, að þetta voru bílar frá
alþjóða Rauða krossinum. Engir
menn — hvorki dauðir nje lifandi
— voru þarna nje í nánd, og því var
ekki um annað að gera en halda
áfram. Litlu seinna mættum við *
sænskum og dönskum vagni. Þar
hittum við danskan lækni, sem
sagði okkur að margir hefði farist
í árásinni á bílana ,og særðu fólki