Lesbók Morgunblaðsins - 14.08.1949, Blaðsíða 6

362
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
*
STERKASTA VÍGI EVRÓPU
í'eynir að ná grimdarhlátri hvítra
manna.“
„Hvað er grimd?“ spurði jeg
„Það er grimd að hlæja að ÓLÖr-
um annara,“ sagði hann. „En sigur-
vegarar gera sjer ekki grein fvrir
því.“
★
Indiánar voru góðir við fyrstu
íslensku landnemana. Einu sinni
ætlaði frænka mín í Gimli að rka
manni sínum veikum á sleða yfir
vatnið til að leita læknis, og var
hún þó lítil og táplítil. Stórhríð
brast á og þau mundu hafa orðið
úti, ef ekki hefði borið þar að
Indíána. Hann fór með þau heim
til sín. Hann átti unga konu og hún
nuddaði kalna fætur frænku minn-
ar úr feiti. Og áður en þau fóru
hafði hún búið til legghlífar handa
frænku, svo að hana skyldi ekki
kala aftur. Upp frá því átti frænka
altaf rauða vetlinga og sokka og
tepakka til að gefa þcim Indíán-
um, sem áttu leið um hjá henni.
Indíánar höfðu það til að færa
Islendingum kjötbita án þess að
segja eitt einasta orð.
★
Svo er að segja af aldraðri konu,
sent hafði mikið hár. Hún var ákaf-
lega hrædd við Indíána, því að
strákar höfðu gert það að gamni
sínu að telja henni trú um að índí-
ánar sætu um hana til þess að ná
í höfuðleðrið af henni.
Svo var það einu sinni að þrír
Indíánar komu inn í kofann henn-
ar og þá var hún alvcg viss um
að sín seinasta stund væri kemin.
Hún bar þeim te. Þeir drukku það
og sátu þögulir áfram. Það var
kominn háttatími. Hún færði þeim
brekán til að vefja um sig. Svo fór
hún sjálf í rúmið í öllum fötum
og slökti ljósið. Þá kvað við glymj-
andi gelt. Hundur Indíánanna hafði
rekist á umrenning, er hafði falið
sig undir rúmi gömlu konunnar.
Indíánarnir gripu hann og fleygðu
GIBRALTAR-VÍGIÐ er ekki leng-
ur sterkasta vígi í Evrópu. Annað
sterkara vígi er til og það Qr í
Noregi, gert af Þjóðverjum á stríðs-
árunum og kallast Trondenes-vígi.
Umhverfis aðalvígið eru 357 önn-
ur vígi, fallbyssustöðvar og skot-
hreiður. Þar eru svo að segja enda-
laus neðanjarðar göng og skotfæra-
geymslur neðan jarðar. Þar eru
einhverjar hinar stærstu fallbvssur
í heimi og með þeim er hægt að
skjóta 20 sprengikúlum á hverri
mínútu og vegur hver sprengikúla
smálest.
Þessar miklu víggirðingar eru svo
vel faldar, að þær sjást ekki til-
sýndar. Fallbyssurnar eru faldar í
hellum, sem höggnir hafa verið inn
í fjö’l og kletta. Víggirðingarnar
ná yfir alt nesið. Það var áður
nafnkunnugt fyrir gamla og fagra
kirkju. Hún stendur ennþá, en
kirkjugarðurinn er slórbreyttur
frá því sem áður var. Fyrir sjö
árutn voru þarna aðeins nokkur
lciði, en nú eru þar þúsundir grafa
á stóru svæði. Sumt eru fjölda-
grafir. Þarna hvíla þeir. sem unnu
að byggingu þessara miklu víggirð-
inga. Það voru aðallega rússneskir
herfangar.
Það var blandin ánægja fvrir
Norðmenn, litla og friðsama þjóð,
að eignast þetta vígi að ófriðnum
loknum. Bæði var það þeim orviða
og svo gera menn ráð fyrir því að
það verði til þess að Norðmenn
litjóti þcgar að dragast inn í næstu
styrjöld — ef hún skellur á.
honum út. Um morguninn fóru
þeir. Þá bentu þeir gömlu kon-
unni glottandi út á ána og sögðu:
„Hann hefur fengið makleg mála-
gjöld.“ Það var hið eina, sem þeir
sögðu við hana.
Þýska herstjórnin ljet reisa þess-
ar víggirðingar á árunum 1941—
1944 til varnar Narvik, því að hún
vara altaf hrædd um að bandamenn
mundu gera þar árás. Ef litið er á
landabrjef Noregs sjest fljótt hve
tröllauknar víggirðingarnar eru. —
Þær byrja á eynni Röervik, sem er
rjett norðan við heimskautsbaug.
Þar eru fjórar stórar og langdræg-
ar fallbyssur. Þaðan liggur virkja-
kerfi norður að Vestfirði, þar sem
er syðri innsiglingin til Narvik. Þar
við innsiglinguna eru tvö stærstu
vígin, kölluð Svovlvær-vígi. Þar
eru margar stórar fallbyssur og
með þeim er hægt að hafa vald á
öllum Vestfirði, alveg út í fjarðar-
kjaft að Bodö, sem er 60 mílgr í
burtu.
Þó eru enn stærri og sterkari
vígin fyrir norðan Trondenes. Þau
eru tvö, og þeim er ætlað að verja
hina þrengri innsiglingu til Narvik
að norðan.
Þarna hafa nazistar bygt miklu
stcrkara vígi heldur en hið nafn-
togaða vígi, sem Hitler ljet byggja
handa sjer í Bayernsfjöllum. Svo
var mikill viðbúnaður þarna og
svo leynt íóru Þjóðverjar með fram
kvæmdir sínar, að sá orðrómur
barst um endlangan Noreg, að
Hitler væri þarna að gera vígi
handa sjálfum sjer og ætlaði að
setjast þar að og verjast þaðan,
cftir að hann hefði tapað stríðinu
á meginlandinu. Og margar al’ neð-
anjarðar hvelfingum þeim, sem þar
eru, eru útbúnar með svo miklum
þægindum, að hernaðarfróðir menn
halda að eitthvað sje til í þessu.
LEIKAR fóru þó svo, að Þjóðverj-
ar urðu að yfirgefa víggirðingar
þessar af skyndingu árið 1945. —
Seluliðið, sem þarna var, óttaðist