Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1949, Blaðsíða 6

Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1949, Blaðsíða 6
602 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS GERNINGAVEÐUR í ÞORLÁKSHÖFN KUNNINGI minn hringdi til mín um daginn og sagði: —* Jeg var að lesa greinina þína um lönguhausmálið í Ánanaustum og datt þá í hug að spyrja þig hvort þú hefðir heyrt getið um lönguhausmálið í Þorlákshöfn. — Nei, jeg hafði ekki heyrt neitt um það, og þá sagði hann mjer eftirfarandi sögu: — Jeg reri í Þorlákshöfn á ver- tíðinni 1915. Þá var mjer sögð þessi saga, og fylgdi það með, að hún hefði gerst fyrir skemstu. Einn morgun reru allir bátar úr höfninni, nema einn. Formanni á honum leist veður ískyggilegt og vildi ekki róa. Hvatti hann hina formennina til þess að sitja í landi, en þeir vildu ólmir fara. Er oft skamt til þykkju í slíkum tilfell- um, og sagði einn hásetanna, sem í landi var, að það væri ekki víst að hinir hefði betra af því að róa. Nokkru seinna hvarf hann og vissu menn ekki hvað af honum varð. Var svo farið að svipast að honum og fanst hann vestur í svo- kallaðri Skötubót. Þar hafði hann reist tvær stengur og var sinn lönguhausinn á hvorri og göptu þeir til hafs móti vindi. En karl- inn stóð Tyrir neðan bakkann og ávarpaði lönguhausana á víxl: ..Blástu meir. Það hvín meira í hinum“. Karlinn var nú rekinn heim og stangirnar teknar niður og varð ekki fleira til tíðinda. Bátarnir komu að um kvöldið og hafði eng- um hlekst á. En daginn eftir var haldinn formannafundur út af þessu og þar samþykt að reka karl- inn úr verstöðinni.--------- Þessi var sagan og þótti mjer einkennilegt, að trúin á að hægt væri að gera gerningaveður með lönguhausum skyldi hafa haldist fram yfir seinustu aldamót. Sögu- maður vissi ekki nein deili á galdra manninum, og engin fleiri atvik að þessum atburði. Fór jeg því til Gísla Gíslasonar silfursmiðs, er lengi var formaður í Þorlákshöfn, og spurði hvort hann hefði heyrt þessa sögu. Hann kvað nei við, og sagðist þora að fullyrða að hún hefði ekki gerst eftir aldamót. En hitt kvaðst hann hafa heyrt þar, að menn hefði tal- að um að hægt mundi að gera gern- ingaveður með lönguhaus, en eng- in tilraun hefði verið gerð um það í sínu minni. Þá sneri jeg nijer til Jóhanns Guðmundssonar frá Gamla-Hrauni, sem er einn af þeim fáu núlifandi mönnum, er stunduðu sjóróðra ára- tugum saman í Þorlákshöfn. Jeg spurði hann hvort hann þekti bessa sögu. Jóhann brosti við og sagði, að þessa sögu þekti hann að vísu ekki, og hún mundi áreiðanlega ekki hafa gerst eftir aldamót, en sig grunaði hver fótur væri fyrir henni. Síðan sagði hann mjer þessa sögu: — Sigurður bróðir minn fór fyrst til sjóróðra í Þorlákshöfn vet- urinn 1883, þá nýfermdur. Og á fyrstu árum hans þar mun þetta atvik hafa komið fyrir, og man hann vel eftir því. Það var einhverju sinni að ekki reri nema svo sem helmingur bát- anna í Höfninni. Var veðurútli1 ljótt og fiskur hafði verið tregur að undanförnu, svo að mönnum var ekkert kappsmál að komast á flot. En eins og gerist og gengur þótti þó sumum af þeim, sem í landi voru, það miður farið að sumir bát- arnir skyldi róa, og má vera að undir niðri hafi búið hjá þeim öf- undsýki út af því að þeir mundu nú ef til vill fá góðan afla. Einn hásetinn, sem í landi var, hjet Guðmundur og var frá Haga í Holtum. Ekki man Sigurður nú fyrir víst hjá hverjum hann reri. Guðmundur þessi var dálítið ein- kennilegur í háttum og tali. Hann átti sjer kver, sem hann fór mjög dult með. Höfðu þó einhverjir fengið að líta í það og sögðu að á því hefði verið tákn og galdrastaf- ir. Guðmundur hafði eitthvað verið að tala um það, þegar hinir voru rónir, að ekki væri nú víst að þeir fiskuðu mikið, nje hefðu frið á miðunum. Síðan náði harm sjer í tvö prik og setti þau upp á sjó- búð sína og þar ofan á tvo löngu- hausa uppglenta. Gekk hann svo á milli þeirra og eggjaði þá til skift is að herða sig. Var mælt að hann hefði sagt: „Hertu þig, hinn herð- ir sig“. Ekki skiftu menn sjer neitt af þessu. Þegar fram á daginn kom, tók að hvessa og gerði ofsarok. Bát- arnir, sem reru, voru úti á Leirn- um, en heldust þar ekki við, og sögðu þeir að veðrið hefði verið svo mikið að þeir hefði livorki þurl't að setja upp segl njc róa. heldur hefði þeir siglt á árunum. Tókst þeim öllum að ná landi og varð ckkert að hjá þeim. Ekki minnist Sigurður þess að neitt meira yrði úr þessu, hvorki það að formenn skiftu sjer af því nje heldur Jón Árnason, og var hann þó siðavandur og þoldi enga óknytti í Höfninni. En upp frá þessu var Guðmund- ur kallaður „Guðmundur löngu- j

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.