Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1950, Blaðsíða 4

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
eriTfÍr'samkvæmt seinustu skýrsl-
um rúrmega 5 milljónir manna.
5í vjer höfum nú í huga full-
yráingu’ Arnolds hershöfðingja' urp
það, að Nprðurheimskautið verði
miSd^píjl átakanna í næstu stvrj-
öldf; pWr rjett að hafa í huga, að
Moskva er eigi aðeins nær heim-
skautinu en Edmonton, heldur er
Lenirfgjfad með sína 3 300.000 íbúa
rær pólnum heldur en Juneau í
Al^pka,' 'þar sem ekki eru nema
15.00u*1búa. Ef vjer hugsum oss
nú Iínu dregna um norðurhverfi
Edrff&ntons og hringinn í kring um
pól^MÍíf þá munum vjer komast að
raun um, að innan þess hrings eru
tar^ga -200.000 hvítra manna og
frumbyggja í Alaska og Kanada,
en,|*W*ivað um 150 miljónir manna
í 9flVjelHkjunum.
Seinustu 15 árin höfum vjer
hejhrf að Sovjetríkin vænta sjer
éf auðhndum heimskauts-
landanna og auknu landnámi þar.
Þer*u er tekið eins og sjálfsögðum
hli& þar. Fátt hefir verið talað um
auðlindir heimskautslanda vorra
’ og tslin beimska að minnast á þær.
Töfcúm til dæmis hvaða viðtökur
bók mín „The Northward Course
of Empire“ fekk þegar hún kom
út 1922. Dómamir um hana voru
nær allir á sömu lund, að þetta
væri öfgar og skýaborgir. Það get-
ur því verið að það sje heimsku-
legt af Rússum að vera að nema
land norður á bóginn. En athyglis-
verðasta tákn tímans er, að þeir
skali gera þetta en vjer ekki.
ÞRÁFALDLEGA heyrum vjer, að
ergum vörnum sje hægt að koma
yið gegn kjarnasprengjunni, en
hægt væri að draga úr hættunni
með því- að dreifa iðjuverunum.
Mikið hefir verið talað um þetta,
en lltið-gert. Rússar tala líka mik-
ið úm þetta, en þeir láta ekki sitja
við^örðlii tóm. Þeir eru að dreifa
iðjuverúm sínum og byggja þau
nú sem framleiðslumiðstöðvar í •
landnámum sínúm austur og norð-
ur á bóginn.
Vjer vitum lítið um það hvað
Rússar hafa gert í heimskautslönd-
imurn síðan kalda stríðið hófst, en
vjer höfum góðar upplýsingar um
hvað þeir höfðu gert fram að því,
og engin ástæða er til að ætla að
rieinn afturkippur hafi komið þar
í. Jeg hefi minst á hinar mörgu
borgir, sem sprottið hafa upp úr
þcrpum eða á berri auðn síðustu
25 árín, og eru allar nórðar en
Edmonton. Það er vegna þessara
iðnaðar og námuborga að í Sovjet-
ííkjunum búa nú 500.000 manna
norðan við heimskautsbaug, á
móti 10.000 hjá oss. Norðar en
Anchorage eru 100.000 menn bú-
sfttir hjá oss, en 5 miljónir hjá
Rússum. Flestar þessar norðlægu
borgir Rússa eru iðnaðarborgir, en
þar eru líka flugvellir og setu-
liö.
Á móti þessu höfum vjer ekk-
ert nema vörn eyðilandanna.
Ef kalda stríðið á að enda með
styrjöld, þá verður barist með vjel
um og sprengjum. Ef það verður
aðeins friðsamleg samkeppni, þá
verður það ekki aðeins samkeppni
milli kommúnisma og kapitalisma,
heldur milli tveggja stórv., þar sem
annað nemur lönd suður á bóg-
inn en hitt norður á bóginn. Með
tilliti til þess ættum vjer þá að
hugga oss við það sem sagt hefur
verið, að af sögunni geti maður
ekkert lært nema það, að af sög-
unni verði ekkert lært. Því að frá
upphafi vega hefir sagan sýnt, að
heimsveldið hefir altaf verið að
færast norður á bóginn, frá Egypta
landi til Krítar, þaðan til Grikk-
lands, þaðan til Rómar, þaðan
til Frakklands, Bretlands og Þýska-
lands.
Niðurlagsorð.
Flestir eru sammála um, að átök
rr.illi Kanada og Bandaríkjanna
annars vegar og Sovjetríkjanna
hins vegar, sjeu óumflýjanleg. En
menn greinir á um hvort þessi
átök verða friðsamleg eða fjand-
samleg. En allir sem um það hugsa
viðurkenna að það verði átök milli
kommúnisma og kapitalisma, hvor-
ar geti barist betur og sigrað, eða
hvort skipulagið blómgist betur og
verði þannig ofan á. Fáir hafa
minnst á það, sem merkilegt er við
þessi átök, að þau eru á milli suð-
urs og norðurs. Af 165 mijljónum
rranna, sem byggja Kanada og
Bandaríkin, eiga 99%% heima fyr-
ir sunnan Edmonton, en af 200
milljónum í Sovjetríkjunum eiga
75% heima norðar en Edmonton er.
Báðir aðiljar eiga mikil ónumin
fönd, vjer Ameríkumenn álíka
stórt landssvæði nyrst eins og öll
Bandaríkin eru, og Rússar enn
stærra landsvæði. Vjer höfum ekki
trú á nyrstu löndunum, hvort sem
það er nú rjett eða rangt og þunga-
miðja fólksfjöldans færist æ sunn-
ar. Rússar trúa á norðurhjeruðin,
hvort sem það er nú rjett eða
rangt, og þungamiðja fólksfjöld-
ans hjá þeim færist æ norðar.
^ V
HAGSÝNI
Mágur minn er orðmn stórríkur
á því að taka að sjer húsabygg-
ingar. Velgengni sína þakkar hann
þeim, sem hann kallar „gangstjetta-
byggingarmeistara“. Það eru þeir
menn, sem gera sjer það að reglu
að staðnæmast hjá hverju húsi, sem
er í smíðum, virða fyrir sjer útlit
þess og vinnubrögð, og gera at-
hugasemdir í heyrandi hljóði. Mág-
ur minn hefir altaf látið einn af
verkamönnum sínum hlusta á hvað
þessir menn segðu og skrifa það
jafnharðan niður. Á þennan hátt
segist hann hafa fengið svo marg-
ar og góðar bendingar, að sjer hefði
tekist að ráða fram úr mörgum
vandamálum (Rotarian).