Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1950, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS * 417
Mannvirkið mikla hjá Zimbabwe.
því landinu eigi svo lítið til Sviss.
Náttúruíegurð er þar mikil og fjöl-
skiúðugt dýralíf.
FRUMBYGGJARNIR á þessum
slóðum, er fyrst fara sögur af, voru
buskamenn. Þeir voru lágvaxnir og
gulir á hörund. Er talið að forfeður
þeirra muni hafa komið þangað frá
Vestur-Evrópu fyrir eitthvað 3000
árum. Nokkrar minjar um veru
þeirra þarna hafa fundist í Rho-
desíu. Eru það málverk í kletxum
og bera þau vott um rnjög listrænt
eðli. Þessi þjóðflokkui átti stöðugt
í stríði við villudýr og erfiða land-
kosti og náði því aldrei að reisa
sjer fasta bústaði. Svo komu Bantu-
Negrar að norðan og hröktu þá
smám saman að takmörkum Kala-
hari eyðimerkurinnar. Einu afkom-
erdur þessa þjóðflokks eiga nú
heima í Zambezi dalnum.
Hjá Zimbabwe, skamt frá Fort
Victoria í Suður-Rhodesíu er fornt
mannvirki eitt mikið, eða vígi. —
Heldu menn einu sinni að það væri
frá dögum Salomons konungs og
hefði verið reist af gullnemum hans
sjer til varnar. Enn er ekki vitað
hverjir hafa reist þetta mannvirki,
en samkvæmt nýustu rannsóknum
er talið að það muni varla vera
eldra en frá 14. öld og muni hafa
verið ge*t á þeim tíma er erjur
voru mestar með Buskamönnum
og Bantu-Negrum.
F-KKI hefur það reynst auðvelt að
manna frumþjóðir Afríku. Hafa
margir þjóðflokkar þar barist með
oddi og egg gegn siðum hvítra
manna. Voru margir þeirra afar
herskáir og eru ekki nema svo sem
50—60 ár síðan sumir þeirra voru
nafnkunnir fyrir það hve harðýðg-
islegt viðnám þeir veittu hvítum
mönnum, svo sem Zuluarnir í Suð-
ur-Afríku, Masai í Austur-Afríku
og Matabele þjóðflokkurinn í Rho-
desíu.
Nú sýna þessir þjóðflokkar hvít-
um mönnum ekki fjandskap, en
annað mál er hitt, hvernig gengur
að manna þá, og enn er varla vitað
hver áhrif vestræn menning mun
hafa á þá. Það er semt að kenna
gcmlum hundi að sitja, og alda-
gamlir siðir þessara þjóðflokka
verða ekki upp rættir á skammri
stund. Hvílir hjer mikil ábyrgð á
hinum vestrænu þjóðum hvermg
til tekst að leiðbeina tugum mil-
jóna innborinna manna svo að þeir
geti talist siðmentaðir.
Helstu breytingarnar, sem orðið
hafa á lifnaðarháttum innborinna
manna, hafa gerst með auknu hrein
læti, læknishjálp og framförum á
fjelagsmálasviði. — Afleiðing alls
þessa er sívaxandi fólksfjölgun.
' í staðinn fyrir að þjóðflokkarnir
voru altaf á flakki áður, eru þeir
nú sendir til vinnu hingað og þang-
að. þar sem þörf er fyrir vinnu-
kraft, svo sem í námum og við ýms-
an iðnað. Hafa í þessu skyni verið
settar á fót ráðningastofur hingað
og þangað, til dæmis í Barotselandi,
Norður-Rhodesíu, belgiska Kongo,
Nyassalandi, Tanganyika og portú-
gölsku Austur-Afríku. Og síðan
streyma vinnuflokkar frá þessum
stöðum þangað sem mest er eftir-
spurn að vinnukrafti, en það er í
Suður-Afríkulýðveldinu og Suðtr-
Rhodesíu.
Þarna á milli eru því í raun og
veru stöðugir flutningar mannr..
sem fara til vinnu um ákveðið tímr
-bil, og annara sem þegar hafa lokíð
ráðningartíma sínum. ^ólk þetta
lifir því í tvennskonar heimi, am.að
veifið undir vesuænni mennirv ’
en hinn tímann við eigin kjöi cg
þjóðhætti, og er ekki gott að vita
hvað af því leiðir.
Þeir, sem vinna um lengri tíma
meðal hvítra manna, hafa fengið á
sig ofurlítið menningarsnið. Og þeg
-ar þeir koma heim til síns þjóð-
fiokks aftur, eru þetr boðberar
hinnar vestrænu menningar og
vestrænna siða. Ekki er þó alt gott,
sem þeir hafa lært, en þeir bera þó
með sjer löngun til meiri þekking-
ar og heilsusamlegra lífernis.
Mest breyting hefur orðið á kjör-
um kvennanna, einkum þeirra, sem
flytjast með mÖnnum sínum til
námuhjeraða og iðnaðarborga. Þar
losna þær fljótlega við þann bræl-
dom er þær áttu áðttr við að búa,
því að sjálfsagt er talið að konum-
ar vinni öll erfiðisverk heima í sínu
bygðarlagi; maðurinn á ekki að
gera annað en veiða, og hann á svo
að eta alt kjötið; konan fær ekkert
Frh. á bls. 419.