Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1952, Blaðsíða 1
XXVIT. árg.
13. tbl.
JfofBunfrlato iii0
Sunnudagur 20. apríl 1952
Gísli Friðrik Petersen yfirlæknir;
WILHELM CONRAD RÖIMTGEN
OG RÖIMTGEIMGEI8LARIMBR
6. apríl er alþjóðlegur dagur í baráttunni gegn krabbameini. Það er því
ekki úr vcgi að minnast að nokkru þess manns, sem uppgötvaði rönt-
gengeislana, og það þvi fremur sem skammt er um liðið síðan sú upp-
götvun varð hálfrar aldar gömul, og þess afmælis þá minnzt að verð-
leikum víða um heim. Ennfremur mun verða greint frá eðli geislanna
og uppruna, og að nokkru getið þeirra framfara, sem þeir hafa valdið
í læknisfræði.
UPPGÖTVUN röntgengeislanna
markaði tímamót. Smásjáin víkk-
aði sjóndeildarhringinn á sínum
tíma, með því að opna nýan heim,
ósýnilegan berum augum, en rönt-
gengeislarnir sviptu burt huliðs-
blæju og veittu læknum innsýn í
byggingu og störf mannslíkamans
og sjón til þess að geta greint sjúkt
frá heilbrigðu. Nýtt ljós þekkingar
var tendrað, sem hefur orðið leiðar-
og leitarljós við greiningu hinna
margvíslegu sjúkdóma, sem hrjá
mannlega líkama. Brátt kom og í
ljós, að geislarnir höfðu lækninga-
mátt við ýmsa sjúkdóma og mein.
Við erum öll þakklát þeim
manni, sem uppgötvaði þessa und-
ursamlegu geisla. Það var Wilhelm
Conrad Höntgen. Hann fæddist 27.
marz 1845, í smáborginni Lennep í
Rínarlöndum. Faðir hans var kaup-
maður, vel efnum búinn. Móðirin
var hollenzkrar ættar, og flutti fjöl-
skyldan til Hollands, þegar Rönt-
gen var á unga aldri. Hugur hans
beindist snemma að stærðfræði og
eðlisfræði, og stundaði hann nám
við tækniskóla í Utrecht í Hollandi.
Hann lauk þó ekki prófi, en varð
að víkja úr skóla vegna brots á
skólareglum, sem hann var talinn
eiga þátt í. Sagan segir, að Röntgen
hafi verið saklaus, en ekki viljað
segja til nafns vinar síns, sem átti
hlut að máli.
Röntgen var nú þannig settur, að
hann hafði ekki lokið nauðsynlegu
undirbúningsprófi fyrir háskóla-
nám, og var það honum áhyggju-
Gísli Fr. Petersen dr.
efni. Það rættist þó úr því, er vinur
hans svissneskur benti honum á
fjöllistaskólann í Zurich, en þar gat
hann innritazt án þess undirbún-
ingsprófs, sem aðrir skólar kröfð-
ust- Skóli þessi hafði þá verið stofn-
aður fyrir áratug, en þegar getið
sér mjög gott orð. Röntgen gekk
greiðlega að fá inngöngu, með þeim