Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1955, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
■- i6i
við, því að Ólaíur væri ekki lengur
andlegrar stéttar maður.
Þá tók Brynjólfur Sigurðsson
málið fyrir gestarétt Árnessýslu
(18. júlí) og var þar dæmt að séra
Ólafur skyldi flytjast vestur og
sýslumaður Dalasýslu hafa hann í
gæzlu.
DÆMDUR TIL UTANFARAR
Ekki gerði Ólafur amtmaður sig
ánægðan með að senda séra Ólaf
í gæzlu vestur í Dali. Og nú skeði
hið undarlega, að séra Ólafur var
dæmdur til þess, er hann hafði
mest þráð, en ekki fengið. Hinn 23.
júlí gaf Ólafur amtmaður út skip-
unarbréf um, að séra Ólafur skyldi
flytjast til Kaupmannahafnar með
fyrsta skipi.
Jafnframt þessu skrifar amtmað-
ur Rantzau stiftamtmanni og er
heldur lágt á honum risið. Skýrir
hann frá því, að nú verði séra Ólaf-
ur sendur út með Eyrarbakkaskipi,
þó án vegabréfs frá sér, því að lög-
menn og aðrir valdsmenn á Alþingi
hafi engin önnur ráð séð með hann,
því að ekki þyki tiltækilegt að setja
hann í járn, þar sem hann hafi áð-
ur þjónað prestsembætti. Hann
segir að þessi óttalegi maður hafi
hótað sér bana og mundi hafa fram-
kvæmt þá hótan sína, ef góður guð
hefði ekki verndað sig frá morðtil-
ræði hans og viðstaddir menn aftr-
að honum. Nú biðji öll yfirvöld
landsins konung að hafa hann í
gæzlu erlendis eftirleiðis, því að
hér á landi sé enginn öruggur stað-
ur fyrir hann, þar sem honum verði
hamlað að svifta sjálfan sig eða
aðra lífi. Og svo segir amtmaður,
að það sé öldungis víst, að verði
séra Ólafur látinn laus aftur og
sendur hingað í land, þá hljóti bæði
amtmaður sjálfur og aðrir að flýa
landið undir vernd konungs, með
því að engiiin geti verið öruggur
um líf eða hmu fyrir hinum skyndi-
legu morðtilraunum þessa manns.
Kveðst amtmaður hafa orðið að
láta vinnufólk sitt halda vörð nótt
og dag um bústað sinn á Alþingi,
og eins verði hann að láta halda
vörð heima um konu og börn,
meðan þessi maður sé í nánd. Hið
sama hafi og aðrir orðið að gera.
Biður svo amtmaður innilega bá
háu herra í stjórninni að koma því
til leiðar við konung, að amtmaður
og íslendingar frelsist frá þessum
óttalega manni, svo lengi sem hann
lifi.
BEÐIÐ UM DANSKA DÁTA
Þetta var svo sem ekki nóg. Ann-
að bréf skrifa Ólafur amtmaður og
lögmenn báðir, Sveinn Sölvason og
Björn Markússon, konungi og biðja
hann blessaðan að senda hingað tvo
danska dáta sér til varnar. Að vísu
er þessi beiðni grímuklædd þannig,
að dátarnir eigi að vera tugthús-
meistaranum til aðstoðar að halda
sakamönnum í skefjum. En aðal-
tilgangurinn og ótti þeirra sjálfra
kemur greinilega fram seinna í
bréfinu, þar sem þeir segja að dát-
ar þessir geti gert almenningi ým-
islegt annað gagn, t. d. að vera á
Alþingi til þess að halda í skefjum
óviðráðanlegum mönnum, er trufli
réttarhald, eða eins og nú hafi átt
sér stað, er ær og illgjarn maður
hafi hótað að drepa embættismenn
konungs, og þess vegna hafi þing
staðið 4—6 dögum lengur en þurft
hefði annars.
Hvar var nú hin forna hugprýði
og hetjudáð íslenzkra höfðingja?
Einn maður skýtur æðstu stjórnar-
herrum landsins og öllu Alþingi
þeim skelk í brjóst, að beðið er um
„vernd“ tveggja danskra her-
manna! Slíkt volæði og niðurlæg-
ing mun vera einsdæmi í sögu
landsins, sem betur fer.
UTANFÖR OG IIEIMKOMA
Séra Ólafur var sendur utan
með skipinu „Stadt Hadersleb“, og
var Brynjólfur sýslumaður Sig-
urðsson sendur með honum til að
gæta hans. Voru þeir 5 vikur í hafi.
Og er til Kaupmannahafnar kom
fekk séra Ólafur vottorð hjá skip-
stjóra og Chr. Hartmann kaup-
manni um ágæta hegðan sína á
skipinu, og er þar sagt að ekkert
hafi borið á óróa né brjálsemi hjá
honum. Síðan ritar séra Ólafur
Rantzau stiftamtmanni bréf og bið-
ur hann mikillega að sjá um, að
sér verði fyrirgefin árásin á amt-
mann, og lofar hann jafnframt að
hegða sér vel og stillilega í Kaup-
mannahöfn.
Rantzau stiftamtmaður lézt á
þessu ári, en við stiftamtmanns-
stöðunni tók þá barón Pröck. Hann
skrifaði Kansellí um vorið, og
spurði hvað ætti að gera við séra
Ólaf. Var Pröck talinn maður ein-
arður og hugrakkur og hafi haft
andstyggð á öllu volæði og aum-
ingjaskap. Munu hræðslubréf
hinna æðstu valdsmanna á íslandi
sízt hafa orðið til þess að auka álit
þeirra í hans augum. Og sama máli
mun hafa verið að gegna með aðra
stjórnarherra. Kansellí svaraði því,
að bezt væri að stiftamtmaður sæi
um að Ólafur kæmist aftur heim
til íslands með fyrsta vorskipi.
Þannig var ekki aðeins hundsuð
beiðnin um að Alþingi fengi danska
dáta sér til varnar, heldur var séra
Ólafur sendur heim aftur, og létu
dönsku stjórnarherrarnir skeika að
sköpuðu um, hvort það yrði til þess
að allir helztu embættismenn ís-
lands yrði landílótta og leituðu á
náðir konungs.
SÆTTIR OG UPPREISN
Séra Ólafur kom út vorið 1769
og reið til Alþingis. Þar átti mál
þeirra amtmanns að koma fyrir
prestastefnu og ritaði amtmaður
prestastefnunni langt ákæruskjal á
hendur séra Ólafi.
En málið var aldrei tekið fyrir,