Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1957, Blaðsíða 4

552
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ist þjófur. Er og svo að sjá sem
henni hafi lítt áskotnazt í gjöfum
á ferðalaginu. Getui hún aðeins
um að sér hafi verið gefnir tveir
fiskar, og þá hefði hún selt. Hún
var spurð að því hvers vegna hún
hefði ekki látið Guðmund vera í
vist, en hún kvaðst ekki hafa treyst
honum til þess fram að þessu, en
með vorinu hefði hún ætlað sér
að fá vist fyrir hann.
Dómur Skúla í þessu máli var
allharður, og þó einkennilegur.
Hann dæmdi Þórunni til kagstrýk-
ingar fyrir þjófnað, illt uppfóstur
á syni sínum, fyrir að hafa haft
hann í þjófnaðarferðum með sér
og hirða með sér þýfi og leyna
því, og síðast fyrir „óguðleg þjófn-
aðarráð gefin syni sínum“, að stela
fiskum á Grund. Guðmundur var
ekki dæmdur þjófur, en fyrir hylm-
ingu og að hafa farið að þjófsráð-
um móður sinnar skyldi hann hýð-
ast rækilega og skyldi móðir hans
framkvæma hýðinguna opinber-
lega. Síðan skyldi þau aðskilin og
hreppstjórum í Akrahreppi falið að
útvega Guðmundi vist á góðu
heimili þar í sveitinni, svo að hann
gæti alizt þar upp við guðsótta og
góða siðu.
Svo var Þórunn kagstrýdd þar á
þinginu. Framkvæmdi Sigurður
böðull Bjarnason refsinguna.
„Sömuleiðis var Guðmundur af
móður sinni tilbærilega með hrísi
og örugglega straffaður“.
Þjófnaðir og útilega
Sumarið og haustið 1737 urðu
þjófnaðir miklir í Skagafirði, inn-
brot og hestastuldir. Voru þegar
grunaðir strákar þrír að þeir
mundu valdir að öllu þessu. Voru
það bræður tveir, Jón og Sigurður
Bjarnasynir frá Merkigili og Pétur
nokkur sonur Bjarna gullsmiðs í
Eyafirði. Sigurður mun hafa verið
sumarmaður hjá Jóni bónda Guð-
mundssyni á Hofi á Höfðaströnd,
en Jón bróðir hans verið vistráðið
hjú hjá Gísla Gíslasyni á Ingveld-
arstöðum á Reykjaströnd. Mun
honum sennilega ekki hafa líkað
vistin, því að hann fór þaðan um
sumarið og hugðist heimsækja Sig-
urð bróður sinn á Hofi. Fekk hann
léðan hest hjá Jóni bónda Guð-
mundssyni á Úlfsstöðum í Akra-
hreppi og gerði þá ráð fyrir að
skreppa snögga ferð út á Höfða-
strönd, en hét því að skila hestin-
um aftur að ákveðinni stund eftir
nokkra daga. Hestinum skilaði
hann aldrei.
Jón kom að Hofi og hitti þar
Sigurð bróður sinn. Kom þeim
saman um að illt væri að þræla
fyrir aðra og slíta sér út fyrir ekki
neitt. Betra væri að vera frjáls og
öllum óháður, og ráða þeir það
með sér að leggjast út og lifa á
fjöllum. En til þess urðu þeir að
búa sig vel út, og þar sem þeir
voru öreigar og gátu ekki keypt
neitt, fannst þeim réttast að byrja
á því að stela þeim hlutum, er þeim
gæti helzt orðið að gagni í útileg-
unni.
Þeir byrjuðu á því að stela á
Hofi frá Jóni Guðmundssyni. Það
sem þeir stálu þarna var hnoð-
hamar, beýgjutöng, þjöl, beizli og
skyrta. Hurfu þeir svo frá Hofi án
þess að nokkur vissi. Ekki munu
þeir þó hafa verið ánægðir með
þennan feng, því að þegar þeir
komu að Gröf í sömu sveit, seldu
þeir Jóni bónda Einarssyni smíða-
tólin fyrir peninga.
Nóttina áður höfðu þeir brotizt
inn í læst hús hjá Sveini bónda
Tómassyni í Grafargerði og stálu
þar brjóstdúk og klæði. Síðan
heldu þeir för sinni áfram inn í
Viðvíkursveit og komu að Ásgeirs-
brekku. Þar bjó sá bóndi er Þor-
lákur Jónsson hét. Frá honum
stálu þeir hesti.
Heldu þeir nú enn áfram og
komu að Hofstaðaseli. Þar var þá
staddur Þórður bóndi Gíslason á
Narfastöðum. Þekkti hann hestina
frá Ásgeirsbrekku og ennfremur
þóttist hann bera xennsl á beizlið
sem á honum var, að það væri frá
Jóni á Hofi. Þótti Þórði ólíklegt að
Þorlákur á Ásgeirsbrekku hefði
selt þeim hestinn, svo hann tók
hann af þeim, ásamt beizlinu, í
votta viðurvist. Færði hann Þor-
láki síðan hestinn og varð Þorlák-
ur því feginn.
En það er af þeim bræðrum að
segja að þeir heldu inn í Akra-
hrepp og stálu þar hesti frá Grím-
ólfi nokkrum Þorvaldssyni og
höfðu síðan hestakaup á honum við
Jón bónda Gíslason á Vöglum.
Um þetta bil kom Pétur Bjarna-
son í för þeirra. Hafði hann verið
sumarmaður hjá Sveini bónda
Bjarnasyni á Ökrum. Pétri er svo
lýst'að hann hafi verið meðalmað-
ur á hæð, grannvaxinn, velvaxinn,
herðamikill og lotinn í herðum,
bjartur á hár og hrokkinhærður,
langleitur og sléttleitur, bláeygur
og rjóður í kinnum með framhátt
nef, fótagrannur, ólæs, fámálugur
og þegjandi, lágtalaður en hafi góð-
an róm og tíðum raulandi fyrir
munni sér og ekki ófróður, mein-
lítill á guðsmunum, liðugur og lag-
kænn til verks og hagur nokkuð
við smíðar.
Pétur var þegar fús að gerast
félagi þeirra og leggjast út með
þeim. Og þótt hann væri dauf-
gerður talinn, þá kom nú meira
fjör í athafnir þeirra. Fóru þeir
vestur yfir vötn á Grundarstokk og
stálu á fimm bæum í Hólminum
sömu nóttina, Völlum, Skinþúfu,
Bakka, Húsey og Seilu. Hirtu þeir
þar bandreipi, gjarðir, þjófaáreiði,
beizli, reiðing og klyfbera, fatnað
alls konar og smíðatól, svo sem
klaufhamar, dengslahamar, töng,
hefil, nafar, þjalir, steðja o. s. frv.
Þóttust þeir nú út búnir að fara á
fjöll og hurfu úr héraðinu, svo að
i m