Lesbók Morgunblaðsins - 07.05.1961, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
257
Skipulag sitt á Siglufjörður séra Bjarna að þakka.
vel í fornöld — og jafn gamalt
mun það vera að kveða og syngja
með dansinum. —
Það sem rýmdi danskvæðunum
brott, voru einmitt rímurnar, því
það má telja áreiðanlegt að á 15.
og 16. öld voru rímur kveðnar
við dans og á gleðisamkomum —
líkt og Færeyingar enn þann dag
í dag kveða og syngja sín löngu
sögulegu þjóðkvæði við hinn
þjóðlega Færeyingadans. —
Fróðleiksþorsta alþýðufólks á
þessum norðlægu eyum var
fullnægt ýmist með sögulestri eða
rímnakveðskap og hefir hvort
tveggja verið tíðkað fram að síð-
ustu öld, en yfir þessari skemmt-
an hefir dofnað mikið — því mið-
ur. —
Nú er aftur á móti komið í
staðinn „Rokk and ról“. — Ég
er síður en svo að andúðast við
Nínu og Friðrik — Sigga — Ellý
— Guðmund Jhonný eða Einar
Júl, eða hvað sem þeir heita nú
dægurlagasöngvararnir, því 19.
öldin átti menn og konur, sem
höfðu sér það til lífsviðurværis
að ferðast um og kveða rímur —
oft til skemmtunar, en oftar til
fróðleiks. —
Þetta fólk kvað „Númarímur“,
„Svoldarrímur“, „Úlfarsrímur“,
„Þórðarrímur“, „Þorsteinsrímur11,
svo að eitthvað sé nefnt. Þetta
voru beztu ^ gestir, sem enginn
taldi eftir sér að hýsa og allir
fegnir að sjá. —
Til þess að grafa gullkorn fornr-
ar íslenzkrar menningar úr hug-
um fólksins þurfti mikla elju —
innilega rækt, smekkvísi, víð-
sýni og hleypidómaleysi. í þessum
akri vann séra Bjarni Þorsteins-
son geisistarf.
Þegar ég læt þetta frá mér fara,
hefi ég fyrir mér ljóslifandi mynd
af prestinum, tónsnillingnum og
prófessornum séra Bjarna Þor-
steinssyni. Séra Bjarni var fædd-
ur að Mel í Hrunamannnahreppi
á Mýrum 14. okt. 1861 — elztur
13 systkina. Honum var komið í
fóstur hjá prestinum Guðmundi
Einarssyni á Breiðabólstað, og
mun það hafa verið fyrir hans
tilstilli að hann fór í Latínuskól-
ann 1877. Hann vann fyrir sér í
sveitum á sumrum, meðal annars
í Húnavatnssýslu, en þar kynntist
hann konu sinni Sigríði Lárusdótt-
ur, sýslumanns Blöndal — mikil-
hæfri konu og söngelskri, svo sem
hún átti kyn til. íþróttir stundaði
séra Bjarni bæði til orðs og æðis,
var glímumaður og „latínuhestur“.
Hugþekkust var honum þó tón-
listin. Hann fékk leiðsögn í mús-
íkmennt og langaði til að komast
lengra á þeirri braut, en fyrir
honum lá þá sökum fátæktar að
verða sóknarprestur norður í
Siglufirði yfir 311 sálum, en þar
var það, sem þetta gagnmerka
verk „íslenzk þjóðlög“ var skrif-
að, sem aukavinna þjónandi
prests. —
Ég er engan veginn ánægður
með þetta erindi mitt, því um
það mætti fara nákvæmari hönd-
um en ég get gert. Hins vegar
nær það tilgangi sínum, ef það
gæfi einhverja innsýn og tilefni til
að þið kynntuð ykkur íslenzk
þjóðlög, íslenzk rímnalög og önn-
ur þjóðlög fræði. —
— O —
Á þessu ári verða 100 ár liðin
frá fæðingu prófessors séraBjarna
Þorsteinssonar og mun þess verða
minnst um land allt af þeim, sem
unna þjóðlegri tónmennt og söng
— ekki sízt Siglfirðingum.
Séra Bjarni andaðist fyrir 25
árum í Reykjavík og var borinn
til grafar á Siglufirði í kirkju-
garði á Hvanneyri, síðastur manna
er jarðsettur var þar, því kirkju-
garðurinn við prestsetrið var lagð-
ur niður. —
En ef þú lesandi góour skrepp-
ur norður í sumarfríinu, þegar
allt iðar af fjöri um síldveiðitím-
ann, þá er þeirri stund ekki eytt
til ónýtis að ganga að leiði snill-
ingsins og konu hans — yfir því