Lesbók Morgunblaðsins - 23.02.1964, Blaðsíða 7

RÆTUR ÞJÖÐLAGANNA
ERU GRÚNAR FORTÍÐINNI
— Fyrir sex árum gekik ég
ínn í hijómplötuverzlun og ætl-
aði að kaupa tiltekna hljóm-
plötu. Einhvem veginn æxlað-
ist svo til, að ég tók í misgrip-
urn aðra plötu en þá, sem ég
Ihafði fest kaup á, því að þegár
Iheim kom, sá ég, að á plötunni,
sem ég hafði keypt, voru þjóð-
lög frá ýmsum löndum. Ég
var iitt kunnugur slíkri tónlist,
en hlustaði þó á lögin á plöt-
unni, og þótt þau létu óneitan-
lega einkennilega í eyrum, gat
ég ekki annað en hrifizt. Ég
leyfði kunningjunum ag heyra
lögin og þeim fannst iíka
mikið til um. Þanmg vaknaöi
áhugi minn á þjóðlögum, —
fyrir einskæra tilviljun.
Hann hallar sér aftur í stóln-
um, kveikir í pípu, iygnir aftur
augunum og hlýðir á plötuna,
sem hann var að setja af stað.
Fyrir framan hann er hijóð-
nemi, fyrir ofan stór klukka.
Herbergið er likast glerbúri.
ENGINN veit, hvað hún
heitir réttu nafni. Hún af-
skrifaði nafn sitt, þegar hún
gekk í klaustur fyrir 4 ár-
um, þá 26 ára að^aldri. í
dóminikanareglunni heitir
hún systir Luc-Gabrielle.
Innan klausturmúranna söng
hún lögin sín um gleðina að
vera í þjónustu guðs og lék
undir á gítarinn sinn.
Ekki leið á löngu, þar til
nokkrar systur sneru sér til
príorinnunnar og báðu hana
leyfis að fá að gefa út hljóm
plötu með hinum andlegu
söngvum Luc-Gabrielle.
Leyfið var veitt og belgíska
nunnan frá Fischermont
kiaustrinu við Briissel söng
lagið, sem hún hafði sjálf
Handan við glerið situr magn-
aravörðurmn.
Maðúrinn heitir Tróeis Bendt
sen, tvítugur verzlunarmaður,
frekar stór eftir aldri, og einn
hlekkurinn í hinu vinsæia Sa-
vanna-tríói. Hann sér um þátt-
inn „Gamalt vín á nýjum beJgj-
um“ sem i öndverðum þessum
mánuði hóf göngu sína í útvarp
inu.
Tróels skáskýtur augunum á
klukkuna og segir:
— Við höfum tíma fyrir tvö
lög í viðbót, Jóhannes, er það
ekki?
— Jú, svarar sá, sem spurð-
ur er. Það er Jóhannes Ara-
son ,þulur, sem er Tróels til að-
stoðar við að setja plöturnar á
fóninn.
— Þetta er voldug klukka,
segjum við.
— Þetta er klukkan, sem tel-
ur minúturnar og sekúndurnar
og gerir mann „nervusan", segir
Jóhannes.
x ★ x
— Hvers vegna hefur þú val-
ið þættinum svona frumlegt
heiti, Tróels?
— Mér finnsf það táknrænt
fyrir tilgang þáttarins. í þætt-
inum eru leikin gömul þjóð-
lög, sem færð hafa verið í nýjan
búning.
— Er það mjög í tízku um
þessar mundir?
— Já. Það hefur færzt mjög
samið: um Dominique, sem
ferðaðist um allan heiminn,
þar til hún að lokum öðlað-
ist hvíldina við Betlehem.
Lagið um Dominique er
nú á hvers manns vörum, og
er ekki ofmælt, að Luc-Gab-
ríelle hafi sungið sig inn í
allra hjörtu. Þess má geta,
að á þrem vikum seldist
þessi hljómplata í hálfrar
milljón ' eintökum í Banda-
ríkjunum.
Systur Luc-Gabrielle hef-
ur hlotnazt mikil frægð. En
hún er áhyggjufull. Sjón-
varps- og útvarpsstöðvar um
heim allan vilja fá hana til
að koma fram. VikubJöð úr
öllum áttum bjóða henni
miklar fjárhæðir fyrir að
segja frá sjálfri sér og lífi
sinu. En hún vísar öllu slíku
á bug. Hún gaf á sínum tíma
loforð um að afneita þessa
heims gæðum. Hún ætlar
líka að standa við það.
— Ég vii ekki vera nein
söngstjarna. Ég ætla að
þjóna köllun minni.
Milljónirnar streyma inn
fyrir lagið um hana Domini-
que. Systir Luc-Gabrielle
iætur aila peningana renna
til trúboðsstarfs í Afríku.
Heitasta osk hennar er að
komast til Kongó til þess að
geta boðað fagnaðarerindið.
í vöxt á síðustu árum, að gömul
þjóðlög hafa verið dregin fram
í dagsljósið og þeim sniðinn
nýr stakkur. Má segja, að King-
ston-tríóið bandariska hafi rið-
ið á vaðið, en síðan hefur ótölu
legur fjöldi af söngflokkum
siglt í kjölfarið.
— Upphaf þessarar þjóðlaga-
öldu er sem sagt að rekja til
Bandarikjanna?
— Já, enn sem komið er hef-
ur lítið borið á þjóðlagasöng-
flok'kum i Evrópu. Helzt eru
það Englendingar, sem tekið
hafa við sér. í þessu sambandi
má einnig nefna frönsku söng-
konuna Edith Piaff, en söngur
hennar er allur upprunalegur
og túlkaður af mikilli tilfinn-
ingu.
— Eru þjóðiög ekki stund-
um nokkuð langt frá sinni upp-
rurialegu mynd í nútíma túlk-
un?
— Jú, því er ekki að neita.
Annars eru þjóðlög aldrei bund
in við neitt einstakt tímabil.
Rætur þjóðlaganna eru grónar
fortíðinni, lifandi tilvera þeirra
á sér stað í nútiðinni og þau
eiga fyrir sér óendanlega fram-
tíð. Þjóðlög staðna aldrei í á-
kveðinni mynd: við þau er bætt
nýjum orðum, inn í þau er
fiéttað nýjum tónstefnum og í
mörgum tilvi'kum verður smám
saman til nýtt lag, án þess það
verði skynj að.
— Hvaða söngflokkum hefur
þú mest dálæti á?
— Þvi er erfitt að svara, þvi
að á þessu sviði eru margir frá-
bærir kraftar. Þó held ég, að ég
meti Chad Mitchell tríóið og
„The Limeliters" einna mest.
— Þú hlýtur að eiga mikið
plötusafn með þessari eftirlætis
tónlist þinni?
— Já, ég á víst talsvert safn,
og ég byggi þættina reyndar að
langmestu leyti upp á því safni.
Tónlistardeild útvarpsins er
haria fátæk að þessari tegund
tónlistar enn sem komið er, en
það stendur eflaust til bóta.
— Er þetta óskalagaþáttur?
í rauninni ekki, en þó væri
hægt að taka óskir til greina
inn á milli, ef þannig stendur á.
— Hvernig hagarðu kynning-
um þínum?
— Ég hef haft þann háttinn
á, að taka ákveðtn lönd fyrir í
hverjum þætti. í tveim fyrstu
þáttunum kynnti ég þjóðlög frá
írlandi, Skotlandi, ísrael og
Rússlandi.
— Hvaða þjóðlög finnst þér
fallegust?
— frsk þjóðlög.
— Hvað um gömul, íslenzk
lög?
— Það er til ógrynni fallegra,
íslenzkra laga, og við í Savanna
tríóinu höfum sungið talsvert
af þeim. Hefur það hvarvetna
fallið í góðan jarðveg, að pvi
er okkur hefur virzt. Á fyrstu
hijómplötunni okkar voru f jög-
ur íslenzk lög og á þeirri nýju
eru auk hebreska þjóðlagsins
HAVAH NAGEELA og lagsins
hans Þóris tvö gömui íslenzk
lög i nýjum búningi, sem Þórir
hefur sniðið þeim. Við val ís-
lenzku laganna höfum við eink
um haft til hliðsjónar þjóðlaga-
safn sr. Bjarna Þorsteinssonar
og íslenzk þjóðlög tekin saman
af Engel Lund.
— Þið hafið líka tekið hið
gamla íslenzka langspil í ykk-
ar þágu?
— Já, en það var nú eiginlega
hrein tilviljun. Þannig var, að
bassinn okkar, h'ann Dóri, varð
fyrir áfalli og krambúleraðist
svo mjög, að hann reyndist alls
óhæfur til að gegna hlutverki
sínu. Fórum við með Dóra í
klössun til Akureyrar, til Frið-
geirs Sigurbjörnssonar, en hann
er binn mesti völundur. Frið-
geir sýndi okkur þá teikningar
af langspili, og við létum í ljós
áhuga á að eignast slíkan grip,
án þess nokkuð værj ákveðið
um kaup. Nokkrum dögum síð-
ar barst okkur sending frá
Akureyri, — þar var langspilið
komið.
— Er erfitt að leika á lang-
spil?
— Það er vist óhætt að segja,
að það sé vart á færi annarra
en þeirra, sem eru vel ag sér
i músíkinm. Annars skaitu
spyrja Þóri Baldursson, lang-
spilsmeistarann okkar. OivK.ar
langspil hefur þrjá strengi. Þau
voru líka til með fjórum og
sex strengjum. Það er eins og
kassi að lögun og er haft á
borði, þegar leikið er á það.
Laglínan er leikin á etnn
streng, en hinir tveir hafa allt-
af sama tón.
Nú er næstsíðasta lagið í
þættinum senn leikið til enda.
Tróels býr sig undir að kynna
það síðasta. Á borðiriu fyrir
framan hann eru tveir plötu-
spilarar. Þeir eru notaðir til
skiptis. Nú kviknar grænt ljós,
og Tróels hefur upp raust sína.
Jóhannes, þulur, stendur við
hlið hans og fylgist með á blað-
inu hjá honum. Þegar kynning-
in hefur verið lesin, setur hann
plötuspilara nr. 2 í gang.
Magnaravörðurinn bak við
glerið gefur Tróels merki um
að koma í símann. Þegar hann
kemur aftur, er hann brosandi
eyrnanna á milli.
— Það var einhver að hringja
frá Reyðarfirði og þakka fyrir
þáttinn. Svo var líka spurt,
hvort það hafi i raun og veru
verið Savanna-tríóið, sem söng
Havanagila áðan.
— Þú þarft ekki að kvarta
undan undirtektum.
— Ja, reyndar hef ég lítið
heyrt annag en frá nánustu
kunningjum, en það má nu bú-
ast við, að viðhorfin hjá þeim
séu dálítið á annan veg. Þess
vegna er alltaf gaman að heyra
álit hlustenda. Væri vel þegið,
ef einhverjir sendu mér línu og
létu í íjós sitt álit.
— Hvernig er sú tilfinning
að sitja fyrir framan hljóðnem-
ann og vita til þess, að það,
sem þú ert að segja, berst inn
á hvert heimili, — ertu ekki
nervus?
— Auðvitað á ég alltaf í dá-
litlu taugastríði, þegar ég er
íyrir framan hljóðnemann.
Verst er þetta, þegar ég geng
um gólf, hálftima áður en þátt-
urinn hefst. Annars vill til, að
ég er orðinn vanur að koma
fram, en það gildir einu: Væri
ég ekki „nervus“, væri óg kæru
laus í meira lagi.
a.i.
Lesbók œskunnar
7. tölublað 1064
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 7
7