Lesbók Morgunblaðsins - 10.01.1965, Blaðsíða 7

GRÝLUÞULA
Fyrir rúmum sex árum átti ég erindi
norður í Húnavatnssl. og hitti þá mér
1 til mikillar ánsegju annálaða fróðleikskonu. Guð
? björgu Jónasdóttur frá Kistu í Vestur-Húna-
^ vatnssýslu, sem m.a. fór með eftirfarandi Grýlu
! þulu fyrir mig og kvaðst hafa lært hana þannig
' á barnsaldri. Hripaði ég hana niður til gamans,
' og má vera að fleiri hafi ánægju af hetnni. s-a-m.
I Ekki linnir umferðum um fljótsdalinn enn.
I Það sér á að þar búa þrifnaðarmenn.
I Það sér á að peir ala gangandi gest.
!l Förumannaflokkamir fara þangað mest,
förumannaflokkarnir og kerlingakrans;
að nú taki átjan yfir umferðum hans,
að nú tr.ki átján yfir, ef það er satt,
í; að hér sé komin Grýla, sem geti enginn satt,
9 að hér sé koroin Grýla grá eins og örn:
9 hún er svo vandfædd, hún vill ei n-ema böm;
9 hún er svo vandfædd, hún vill ei börnin góð,
í heldur þau sem hafa miklar hrinur og hljóð,
I heldur þ?.u sem löt eru á lestur og söng,
I þau eru henni þægilegust þegar hún er svöng,
þau em henni þægiiegust og það veit ég víst,
9 að ef þau þeklitu Grýlu, gerðu þau þetta sízt.
9 Ég þekki Grýlu og ég hef hana séð,
| hún er bæði ófríð og idileg með,
j hún er svo ófríð, að höfuðin ber hún þrjú;
I þó er ekkert minna en á miðaldra kú,
þó er ekkert minna, og það segja menn,
að hún hafi augnaraðin á hverju þrenn,
að hún hafi augnaráðin eldsglóðum lík,
kinnabeinin kolgrá og kjaftinn eins og á tík,
kinnabeinin kolgrá og hrútsnefið hátt:
það er í átján hlykkjunum, þrútið og blátt,
það er í átján hlykkjunum og hárstrýið hart
ofan fyrir kjaftinn tekur kleprótt og svart,
ofan fyrir höku taka tennumar' tvær,
eyrun hanga sex saman sítt ofan á lær,
eyrun hanga sex saman sauðgrá á lit,
hökuskeggið hæruskotið hálffult af nit,
hökuskeggið hæruskotið, hendurnar þá
stórar eins og kálfskrof og kartnöglur á,
stórar eins og kálfskrof, en kolsvartar þó;
nógu er hún lendabreið með þriflegum þjó,
nógu er hún lendabreið og lærleggjahá:
njólafætur undir og naglkörtur á,
njólafætur undir kolsvörtum kvið.
Þessi þykir grálunduð grátbömin við;
þessi þykir grálynd, gift er hún þó.
Hennar bóndi, Leppalúði, liggur við sjó;
hennar bóndi, Leppalúði, lúsóttur er.
Börnin eiga þau bæði saman brjóstheil og þver;
börnin eiga þau bæði saman þverlynd og þrá.
Af þeim eru jólasveinar, börn þekkja þá;
af þeim em jólasveinar, jötnar á hæð.
Allt er þetta illþýði ungbörnum skæð. i
Sagt er að þetta illþýði sé hér ekki fjær.
Uppá dal í urðarhrauni er þeiira bær,
uppá dal í urðarhrauni fjölmenni frá.
Annað oú á Brandsóxl bölhyskið á.
Skortur er á börnum á Brandsöxlu nú,
kreikar því á verganginn kafloðin frú,
kreikar því á verganginn á höfuðbólið fyrst:
hún hafði sagt að Víðivöllum væri leiðin stytzt.
Úti stóð á Víðivöllum yfirburðamann.
Glotta réð hún Grýla heilsaði’ uppá hann,
glotta réð hún Grýla, gjörði svo að tjá:
„Lánaðu mér barnkorn, mér liggur nú á;
lánaðu mér barnkorn, sem leiðindin kann.
Ég heyri sagt að Sigga litla syngi tóninn þann;
ég heyri sagt að Sigga litla syngi og hrín.
Ég vil ekki plássbera piltana þín,
ég vil ekki plássbera jafngóða menn.“
„Þó ég stundum heyra megi hljóðfærin tvenn,
þó ég stundum heyra megi hljóðfæri ný,
þeir munu ekki falir vera, það er satt í því,
þeir eru ekki þér falh,“ það segir hann,
„og engin þau ungböm í mínum rann,
engin þau ungbörn er ég fæði hér.
Þú ert nokkuð, drós mín, dyntug í þér;
þú ert nokkuð, drós mín, dyntug og frökk;
far þú burtu héðan og haf þú minni þökk.“
„Hvergi burtu héðan!“ hún Grýla kvað.
„Fleiri veit eg brekabömin, fara skal eg það,
fleiri veit eg brekabömin, við þig er átt.
Semdu eið mig sýslumaður, svo ég tali fátt.
Fáðu mér í samningi fjósamanninn þinn:
hann er svo sem mátulegur munnbiti minn.
Hann er svo sem mátulegur, því mér liggur á.
Heldur en ég opinberi aUt það ég má,
heldur en ég cpinberi aílt það ég veit, i
lofaðu mér eina ferð um alla þessa sveit;
lofaðu mér eina ferð í útvegun mín, i
máski að ég þyrmi heldur þeim smáu þín,
máski að ég þyrmi heldur, þó ég sjái tvo
leika sét í leyni og láta svo og svo,
leika sér í leyni svo liðlega nóg.“
„Ekki heldur kvíða þeir, kerlingarhró!
Ekki heldur akta þeir þitt áleika tal.
Þú mátt fara þinna ferða þvert yfir dal.
Þú mátt fara þinna ferða, en fástu’ ei við mig.
Ekki get ég séð af því svona við þig,
ekki get ég séð af þeim sauruga þjón,
en að þú ólmist sem óargaljón,
en að þú ólmist við ungviðið mitt.
Fremdu nú svo friðsamlega ferðalagið þitt,
farðu nú svo friðsamlega ferðunum að.“
„Sælir!“ sagði Grýla og gekk svo af stað.
„Sælir!“ sagði Grýla og gekk ofan í fjós.
Hvessa tók hún Bjarna í hvarmanna ljós.
Hvessti á Bjarna augun. Hann hugsaði ei þar.
Það fara ekki sögur af því: hún svelgdi hann þar
BRÉF MATTHÍASAR
Framihald af bls. 4
hjálpað Jóni Sveinssyni, *) þá væri
það gustuk því hann á sannarlega bágt,.
en hvernig á hon-um að hjálpa? Aum-
ingja Ohlsen stýrimaður! * 2) að hverfa
svona með öllu saman. Hann var stakur
þroska og fjörmáður. Líklega hefir hið
ofsalega unga blóð farið með hann, en
enginn veit neitt. Aumingja Ólafur
Thoriacius 3) dó á endanum, ég hélt
góða ræðu eftir hann — Á Akureyri á
að leika. Séra Ljótur segist safna upp í
tntt þegar vorar, en ég skrifa honum
og segist haifa fullheimt. Sé séra Eiríkur
nærri þér, þá bið ég kaerlega að heilsa.
Enginn nema hann ætti að fá skólann.
Ég skal gratúlera þér í næsta blaði
fyrir húsbygginguna, einnig það varð
þér til sæmdar.
Gléðileg jól — elsku vin! frá þínium
einlæga bróður
Matta.
*) Hér mun átt við Jón Aðalstein
Sveinsson fra Staðarstað, síðar
adjunkt í Danmörku, d. í Khöfn
1896.
2) Færeyingur, yfirstýrimaður á
póstskipinu Phönix, en það skip
fórst tveim árum síðar, frostavet-
urinn mikla, við Skógarnes í Stað-
araveit. Ohlsen hvanf frá skipi
sínu á skipsbátnum hér á Reykja-
víkurhöifn aðfaranótt 23. nóvem-
ber.
®) Bóndi frá Dufansdal í Barðastrand
arsýslu, dó hér í Reykjavik fimm-
tugur að aldri af afleiðingum voða-
skots.
Reykjavík 7. febrúar 1880.
Elskulegi vin!
Hjartans þökk fyrir þitt rausnarlega
og hlýja bréf og al'lai'" sendingar: Guði
sé lof fyrir þig og þitt táp og þína ham-
in-gju, sem oftast verður og stundum
áþreifanlega öðrum til heilla og gleði;
ég segi þetta ekki af smjaðri, heldur
sannfæringu og af því ég treysti því,
að veröldin hlandi aldrei þitt gull með
sora, né heldur drepi kjark og karl-
mennsku úr þínum betra manni. Ég sé
nú og Guðs fingur í því, að þú skyidir
vera nær staddur þegar okkar mikli
bró'ðir — þjóðhetjan féll fyrir dauðans
vigri, enda líkar öllum ágætlega þín
frammistaða, og mun hamingja þín og
mannorð hvergi minnka við það. Lands
höfðinginn tekur tillögu þinni vel, eins
og sjálfsagt var. Munum við hinir held-
ur ekki spara það sem okkur er unnt,
að viðtökur þeirra hjóna verði sem
sæmilegastar og þjóð okkar til uppbygg
ingar. —
Þá á þjóðin — ekki sízt Noi'ðlending-
ar að þakka þér fyrir nýju ferðaáætl-
unina. Kaupmenn hér eru mjög óánægð-
ir, \ enda hafa þeir ekkert grætt, en
misst einu beinu ferðina, sem þeir höfðu;
allir aðrir hafa grætt — og Sunnlend-
ingar mest á miðsvetrarferðinni, sem
var óvænt allsíherjarthapp. Áður hefði
okkur orðið illt, hefði einhver dirfzt að
hnippa í okkur meðan við lágum í okk-
ar langa híði, nú erum við orðnir svo
svefnléttir að við drepustum í leiðind-
um ef einn mánuður líður án sambands
við heiminn. —
Áðan skrapp ég upp til landshöfð-
ingjans og spurði hann, hvort hann
mundi ekki taka við líkunum. Hann
kvað það sjólfsagt og bað mig geta
þess í Þjóðólfi, eins efar hann ekki að
náðgjafinn gefi út aukafjárlög til að
borga kostnaðinn.
Ef hægt væri að iá tréplötu-myndina
af Jóni sál. lánaða, þá þætti mér þáð
einkar gott — með næsta skipi. Þor-
lákur mágur minn kveðst haifa skrifað
landshöifðingja um að hann léti mig
halda ræðu yfir þeirn hjónum.
Þú sérð í blöðunum, að heldur en
ekki „Krambulage“ hefir orðið milli
okkar Gríms. Hvernig lízt þér á hans
verzlunargreinir í vetur? Ég neita ekki
að ég hafði kala til hans síðan í sumar
og fyrri. Nú er ég góður og hefi gefið
honum nóg til næsta máls; sjálfur hafði
ég ekkert að missa, sem honum var eða
verður auðið af mér að taka. Hann skal
ruú sitja í friði fyrir mér, nema hann
éreiti annaðhvort sannleikann eða mig
persónulega allt of mikið; til lengdar
get ég ekki átt i-Mt við neinn — þótt
misindismaður 9é. —
Hagar minn er bá'giur — skuildir, sikuldir
og basl, og ekkert fæ ég prentað þó ég
semji eitthvað, enda fer mest af mínum
tímia í prívatkennslu og Þjó'ðólf. Menn
eru mér og ekki betur en ég á skilið
t.a.m. að ég skyldi ekiki fá fyrirlestra
séra Hannesar sál. Þekkirðu Gddgeir?
Ef gott orð væri lagt með mér við hann
og ráðgjafann og ég kæmi svo sjálfur í
marz, kynni ég að hafa embætti þetta,
ég gæti og gengið fyrir kóng. Hvað
heldur þú elsku vin? Annað kennara-
embættið á Möðruvöllum er mér oflítið
með þungu húsi (10—12 manns) og þá
ekki annað en að fára að basla í
brauði, sem ég gjöri nauðugur ýmsra
orsaka vegna. Við Englendinga get ég
ekkert átt sfðan vinur minn sleppti
þar völdum, því ég vil ekki otfurselja
mig neinum kirkjuflokki, sízt opinber-
lega, en ætti ég að fá þar styrk, kostar
það það, að ég gangi í flokk með þeim
beinlínis. Hugsjúkur er ég samt ekki,
því Guð miskunnar mér og mínium eiiir-
hvern hátt, eins og vant er. —
Hér hafa gengið veikindi. 22. f.m.
missti ég barn mitt, Ellu litlu á 3ja
ári. Ég sting innan í kvæði eftir hana
og bið þig að gjöra svo vel að ljá frú
Herdísi Benédictsen að lesa (ég á etoki
anna'ð) og þeim, sem þér sýnist. — Etftir
móður þína befi ég vísur, en mér líkar
þær ekki enn. Innilegar þakkir fyrir
borgun ávísunarinnar! Líklega verð ég
að selja húsið í sumar og þá fær hver
sitt. Að þú færð að borga mest af þús-
und kixinunum vissi ég strax, það var,
sem mér hálf-sárnaði, þó ég segi það
engum.
En Guði sé lof að þér liður bærilega,
ég hefi líka þá trú, að þér ætíð líði
bærilega, eftir því sem kostux er á.
Með hjartanlegri kveðju, þinn vin.
Matfli. Jochumæon.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7
tbl. 1965