Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1965, Blaðsíða 14

Brot úr sögu Islands
Fyrr á öldum fólkið svalt Danakóngur drjúgum lét
fátt þá gladdi sinni. dýrar hallir smíða.
Flestum þótti fúlt og kalt Kaupinhafnar koparþök
í feysknum kotum inni. kváðu eygjast víða.
Veður reyndust válynd þá í eldakofum íslenzkum
og vargur bjó í skinni. augun reykir svíða.
Logar fjalla vítis vá Kerlingar þar klofast um,
víða trúi ég brynni. en karlar verð’ að skríða.
Landsfaðirinn lifði hátt Yfirvöldin eðallynd
lék við hvern sinn fingur. axlsíð parruk báru.
Kláravínið kátur drakk Landsins sona lúsahaus
Kristján ekki óslyngur. listavel af skáru.
Afgjöld, tollar, álögur Hnútasvipan hýddi fast
ekki þóttu glingur. hvein í baki sáru.
Aumingjunum ísalands Á Brimarhólmi Baunverjar
ólánshegri syngur. beittu straffi kláru.
Skóku vopn og skældu fés Við Eyrarsundið ávallt var
skarar danskra kappa. yfrið nóg að raga.
Hugðust lumbr’ á lyddum heims Majestetið mannfæð sá
og löndum víðum nappa. mjög á Jótlands-skaga.
Þjóðverjarnir signdu sig, Yfir hafið aðeins barst
svenskir drógu úr tappa. öl í tóma maga.
Sá í iljar hetjum heim Matur gleymdist mætri þjóð
með halann milli lappa. margt fór því aflaga.
Stríðin töpuð, stútinn kýs Hnípin þjóð, er hafði átt
Stjáni guði líkur. hetjur ár of bornar,
Heldur um sig hirðval fínt skjálfandi á skorpin fell
og hundrað vænar píkur. skráði sagnir fornar.
Meðan uppi’ á íslands grund Hugsanir um horfna tíð
ólmur faktor svíkur hr jáðu skari ornar.
Egilsniðja úldnum kost Illum vilja örlaga
upp þá selja tíkur. enginn móti spornar. Gylfi Knudsen.
að £>ar sé eitthvað fallegt að sjá. Þær
eru í talsverðri fjarlægð. Sjálf Napoli,
borgin, þótti mér nú ekki svo aðlaðandi
eða falleg, að mér sýnist svara kostnaði
að ferðast þangað til að deyja. „Að sjá
Napoli og deyja síðan“, segir gamla mál-
tækið. En útsýnið og umhverfið er víst
eitt með því fallegasta, sem til er.
Syðst og vestast í borginni, uppi á
Sant-Elma-hæðinni, er afar fallegt.
Borgin liggur meðfram flóanum og er
stærsta borg Ítalíu á lengd, íbúar um
hálf milljón. Göturnar eru þröngar og
allt fremur óþrifalegt eins og allsstaðar
í Suðurlöndum. (Þó var það ekki á
Capri). Ég man lengst eftir körlunum,
sem voru að skipa upp kolunum og báru
þau á bakinu. Þeir voru ósköp ræflaleg-
ir til fara og svo svartir af skít frá hvirfli
til ilja, að það var varla hægt að hugsa,
að það væru hvítir menn. Þeir gengu
berfættir í sjóðandi sandinum og borð-
uðu brauðbitann sinn úr lófa sínum,
röltandi og sönglandi, því að ekki lá illa
á þeim. Það er víst fremur sjaldgæft um
Suðurlandabúa, að þeir séu sorgbitnir
eða áhyggjufullir til lengdar. Það er
alveg eftirtektarvert að sjá, hvað fólkið
er djarft og kátt og áhyggjulaust fyrir
morgundeginum. „Nú hef ég étið“, segir
ítalinn. Þá er hann góður í bráð. Liggur
svo og slæpist og lepur sólskinið, þangað
til hann er svangur næst. Því ekki vant-
ar letina. Napoli er víst alveg dæma-
laust marglit, hvað þjóðlífið snertir.
Það hefur alveg suðrænan blæ. — Santa-
Lucia-gatan er marglit, þegar öllu agar
saman, mönnum af öllu tagi, ösnum,
múldýrum, vögnum og varningi, því allt
mögulegt er selt á götunum og unnið á
gangstéttunum fyrir framan húsdyrnar.
E g skoðaði eitt safn í Napoli. Það
var geysistórt, yfir 100 salir. Það er
merkilegt fyrir það, að þar er mest af
fornmenjum, sem grafnar voru upp úr
rústunum á Pompej og Herculanum.
Til Capri er farið á skipi frá Napoli.
Skipið leggst ekki að bryggju, við hvor-
ugt landið, þótt það gæti það vel. En þá
misstu ferjukarlarnir atvinnu, en hér er
allt stílað upp á að trekkja útlending-
ana. Það er sagt, að það muni vera yfir
ein milljón ferðamanna á Ítalíu að stað-
aldri, þó miklu fleiri á vorin, svo það
er feikna fé sem þeir flytja inn í landið.
í sumum stöðum er líka aðallega lifað
á útlendingum.
Það var bliða logn og sólin hellti
brennandi geislum á dimmbláan hafflöt-
inn. Það var margt um manninn. Til
Capri er stöðugur straumur af fólki úr
öllum löndum. Fólkið sat allt uppi á
dekki í blíðviðrinu.
Ég veitti nú aðallega athygli fjórum
sænskum hefðarmeyjum, sem sátu á
móti mér. Þær voru bjarthærðar og blá-
eygar eins og margt af Svíunum og auð-
vitað fagrar eins og draumsýnin:
„Augun minna á mildar stjörnur,
munnurinn lit af rósum ber“.
En á Capri voru 800 tegundir af blóm-
um, segir Heine. Og þau voru guðdóm-
lega falleg lika. Ó, já, það er margt fal-
legt, sem guð hefur gert. Það verða
naumast ofsögur af því sagðar. Það er
sárast, að mér finnst, að við, hér á hala
veraldar, fáum svo dauðans fátt af því
að sjá, nema þó helzt, þeir, sem
„eiga sumar innra fyrir andann,
þá ytra herðir frost og kyngir snjó“.
Þið megið nærri geta, hvort ég hafi
verið seinn til svarsins, þegar ein þess-
ara sænsku ávarpaði mig, auðvitað með
allri kurteisi Svíanna. Sjálfsagt hefur
hún haldið, að ég væri enskur aðalsmað-
ur, annars hefði ég ólíklega átt upp á
háborðið. Það er samt aldrei gott að
segja. En hún var ósköp sæt, alveg eins
og appelsínurnar á Caprí. Hún skipti við
mig þó nokkrum orðum og það hefði
sjálfsagt vel getað orðið eitthvað meira,
ef ég hefði treyst mér vel í málinu.
Afríkustúdentar
Framhald af bls. 9.
eldrum sínum, þar til þeir ganga í hjú-
skap.
Það er eftirtektarvert, hve alþýða
manna í Sovétríkjunum býr við léleg
launakjör. Menn fá að jafnaði 70 rúblur
á mánuði, sem er minna en stúdenta-
styrkurinn, en fyrir bragðið leggja menn
líka hatur á afríska stúdenta í landinu.
JVIeðal stúdentanna voru bæði Rúss
ar og Azerbaidjanbúar. Rússnesku stúd-
er.tarnir voru yfirleitt heldur vinsam-
legri en hinir síðarnefndu. Rússnesku
stúlkurnar gátu ekki umgengizt okkur
að vild, því að þær voru hræddar við
rússnesku stúdentana, sem beittu þær
hörðu, ef þær sáust á tali við okkur. Ég
minnist atviks þegar Kenyastúdent,
Richard Manyara að nafni, var með rúss
neskri vinstúlku í herbergi sínu. Er
rússneskir stúdentar komust að því,
fóru fjórir þeirra á fund þeirra og skip-
uðu stúlkunni að fara úr herberginu.
Kennarar voru vinsamlegir, meðan
menn gerðu það eitt, sem þeir sögðu.
Reyndustu kennararnir voru þeir, sem
kenndu rússnesku, sögu Sovétríkjanna
og hugtakafræði Lenins og Marx.
Ef stúdent var ósammála kenningum
féiaga Lenins, reyndi kennari hans á-
kaft að kanna fortíð fjölskyldu hans,
heimaborg hans, ævisögu foreldra hans
og stúdentsins sjálfs. Við fengum ekki
skilið nauðsyn þessa.
Útlendir stúdentar, en einkum þeir
frá Afríku, áttu erfiða ævi. Borgarbúar
réðust oft á okkur með grjót- eða flösku
kasti, en áður jusu þeir yfir okkur ó-
kvæðisorðum vegna litarháttar okkar.
Þann 8. febrúar var til dæmis Kenyastúd
entinn Francis Kimenia barinn til óbóta.
Stundum urðu menn fyrir barðinu á
vasaþjófum í sporvögnum, almennings-
bílum, verzlunum og stúdentagörðum,
og bættu Rússar gráu ofan á svart með
því að segja, að við notuðum þeirra
peninga. Þann 7. janúar var 35 rúblum
stolið af Kenyastúdentinum Mac James.
Þess voru einnig dæmi, að úrum væri
stolið frá mönnum.
Þótt öll slík atvik væru kærð beint til
lögreglunnar eða yfirvalda háskólans,
SjÓNVARPIÐ hefur fært sjón-
svið manna út yfir tíma og fjarlægð,
þannig færir rafreiknirinn mátt
mannlegrar skynsemi út fyrir tak-
mörk, sem eru engu miður yfirgengi-
leg. Hann margfaldar í eftirtektar-
verðum mæli hæfileika hugans til að
afla þekkingar, óendanlega marg-
breytilegrar og næstum takmarka-
lausrar að magni.
Notkun rafreiknisins gefur víðtæk
tækifæri til að fá svör við hinum
flóknustu þjóðfélagslegum vandamál-
um — á sviði uppfræðslu, verndar
náttúruauðæfa, spillingar lofts og
vatns, skipulags borga, endurfræðslu
manna, sem sjálfvirknin hefur gert
atvinnulausa, eyðingar örbirgðarinn-
ar.
A næstu tuttugu árum munu raf-
reiknarnir valda „sprengingu“ í þjóð-
félagsvísindum, sambærilegri þeirri,
sem við höfum horft upp á í raun-
vísindum síðustu fimmtíu árin.
Tii þess að gera okkur ljósa þessa
möguleika framtíðarinnar, ættum við
fyrst að kynna okkur, hvert stefnir
tæknifræði rafreiknanna, eins og þeir
nú gerast og athuga öll þau kerfi,
sem þeir geta skapað.
IJm 1980, eftir minna en tvo
áratugi, rr.un tala rafreikna, sem not-
aðir verða um heim allan, margfald -
ast og aftur margfaldast.
Þau kerfi verða talsvert fyrirferð-
arminni en þau, sem nú eru notuð
og munu leysa margfalt flóknari
verkefni af hendi, sökum þess hve
samsetning þeirra er margslungnari
en nú gerist. Vinnuhraði þeirra verð-
ur reiknaður í nanósekúndum. Nanó-
sekúnda er í hlutfalli við sekúndu
það sama sem sekúnda er í hlutfalli
við 30 ár — svo lítil tímaögn, að við
getum ekki gert okkur hana í hugar-
lund.
Þessir rafreiknar framtíðarinnar
geta svarað ritmáli, myndum og
munnlegum skipunum, Þeir geta, án
þess að þreytast, haft samband hver
við annan hvaða vegalengd sem vera
skal. Þeir munu geta þekkt rödd,
andlit eða merki innan um þúsundir
annarra.
Með því að nota aðferðir, sem líkj-
ast rökfræði, munu þeir hafa hæfi-
leika til að læra af reynslunni —
sem er meira en sumir menn og þjóð-
ir geta! Það er ails ekki óhugsanlegt,
að heimsmeistarinn í skák um næstu
aldamót verði rafreiknir.
Samband, sem nær yfir allan
hnöttinn, kemst á um sambands-
gervihnetti, mikilvirkar transistor-
leiðslur, míkróbylgjuleiðslur, og auk
þess gegnum venjuleg ritsíma- og
talsímasambönd.
Upplýsingar munu berast með
breiðböndum með hraða, sem flytur
20 milljónir atriði á sekúndu, mörg
þúsund sinnum hraðar en með nú-
tímakerfum. Loks geta laser-geislar
flutt mikið magn upplýsinga á svip-
stundu, sem ljósgeisla gegnum holar
leiðslur.
Við getum þegar ráðið í framfarir
á sviði rafreikna og fjarskipta. Þetta
mun svo leiða af sér samband af
mannsraddar og sjónarsambandi,
skífu- og hnappakerfi til að flytja
fyrirmæli rafreiknanna og viðbótar-
áhöld til að taka við og geyma upp-
lýsingar frá einum enda heims til
annars.
Sá tími kemur, að einstakling-
urinn í tækniháþróuðu landi ó sér
persónulegt númer, sem getur verið
einkasamband hans til að taka
við sjónvarpssamiböndum, annaðhvort
staðbundnum eða einhversstaðar af
hnettinum, til að veita fjármálaupp-
lýsingar eða til annarra nota. Þetta
númer getur orðið honum jafn mikil-
vægt og sjálft nafnið hans.
Fjögur helztu sviðin, sem líkleg
eru til að verða fyrir miklum áhrifum
af rafreiknunum, eru: Stjórnunar-
störf, tómstundaiðja, uppfræðsla og
heilbrigðismál.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS-
36. tbl. 1965