Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.1967, Blaðsíða 8

Gisli Brynjólfsson:
Norður á morgun
Samtal vi<5 séra Sigurð Norland
aftan í skipið, því að veðurútlit var
ótryggt og myrkur fór að. En ekki varð
úr því og haft var eftir Guðmundi að
hann „vildi ekki láta binda sig “ Var
svo haldið af stað, en ekki höfðu þeir
lengi farið áður en mjög hvessti á
landsunnan. Hvarf þá litli báturinn óð-
ara út í særok og náttmyrkur. Næsta
dag fannst hann rekinn út á Skaga.
Þegar þetta skeði var Hannes skáld
Blöndal verzlunarmaður á Blönduósi.
Hann orti eftir Sigurð í Vík:
Þegar háfölduð geysaði hafaldan frek
hrakin af rokinu á stað
svo rólegur hann sér við hjálm-
umvöl lék
sem hreint ekki neitt væri að.
Og margoft hann hleypti um sollinn
sjó
er settu aðrir í land,
sem hugaðir þóttu og harðdrægir þó
en honum það vann ekki grand.
Þegar söng við í röng, þegar svignuðu
rár
og siglt þótti flestum nóg,
þá rólegur sat hann með silfurhvítt
hár
og í saltdrifinn kampinn hló.
Þó freistaði hann aldrei né gerði gys
að Guði, sem stýrði hans braut
Hann fór ei við blessun hans heldur
á mis
en hamingja féll í hans skaut.
Hið síðasta kvöld, er sigldi hann af
stað
hann sagði sem áður fyrr:
„í Guðs nafni drengir, þó dimmi að,
og drögum upp segl. Nú er byr.“
En daginn eftir, er sól reis úr sjó
í sandinum fundu menn bát,
er þegjandi hermdi harmafregn þá
um hugprúða sjókappans lát.
Hindisvík er ein af miklum kosta-
jörðum Húnaþings með miklum hlunn-
indum. Er talið að hún sé „hálf í sjó
að gæðum til“ (Föðurtún). Þar er
óbrigðul hrossaganga, selveiði, reki,
dúntekja og ágætt útræði. En erfitt er
að nýta slíklunnindi í fólksfæð sveit-
anna nú á dögum. Á Hindisvík er nú
löggilt höfn og sr. Sigurður er þeirr-
ar skoðunar að þar vaxi upp þorp eða
þéttbýli þegar tímar líða. Á jörðinni
er timburhús frá tíð föður hans. En
sjálfur hefur hann reist tvö steinhús
niður við sjóinn. Þau bíða eftir íbúum
sinum, sem eiga að nota hin margvís-
legu gæði Hindisvikur til lands og
sjávar. Bygging þeirra ber vott um
bjartsýni og trú hugsjónamannsins.
Vonir hans hafa ekki ennþá rætzt. En
sú kemur tíð . . . .
Fagurbúna bjarta vík,
bær og túnið frjóa,
logn-við-dúna, dýr og rík,
drottning Húnaflóa.
Þannig kveður sr. Sigurður um Hind-
Framhald á bls. 12
Séra Sigurður Norlanú.
Leiðin liggur inn í yfirlætis-
laust hús við þéttbýla götu
í ofanverðum Þingholtunum. Þetta
er í blíðviðri skammdegisins milli
þorra og þrettánda þegar regnið
streymdi úr loftinu, vegirnir gróf-
ust sundur og sumir bæir Suður-
lands urðu eins og eyjar í úthafi.
Þokugrár regnúðinn leggst þétt að
veggjum húsanna svo að þau ger-
ast svipþung og alvörugefin. Flest
eru þau byggð á öndverðri stein-
steypuöld áður en farið var að
steypa allt í hóM og gólf og þakið
með. Hér eru stigar hússins úr
timbri og framan dyra á rúmgóðum
pöllum þeirra, er fjölbreytilegt
safn skófatnaðar, sem ber vott um
að íbúar neðri hæðanna séu á ýms-
um aldri. En erindið í þetta hús
er ekki við unga Reykvíkinga held-
ur aldraðan mann að norðan. Við
nemum ekki staðar fyrr en á efstu
hæð, í rúmgóðu kvistherbergi með
_ útsýni suður og vestur yfir höfuð-
borgina þar sem „bændabýlið“
Hótel Saga gnæfir uppljómuð eins
og höll ævintýranna vestur á Mel-
unum.
FYRRI HLUTI
Hér innl er fátt húsgagna — lítið
um hýbýlaprýði, að ekki sé talað um
íburð eða lúxus. Yfir öllu hér, er ein-
hverskonar viðlegubragur, minnir á
fólk, sem tjaldar til einnar nætur, ætlar
brott á morgun. Og satt að segja gæti
maður vel ímyndað sér, að þegar hús-
„ ráðandanum er horfið Norðurland — þá
ætti hann í raun og veru hvergi heima.
Hann hvílir á fornum legubekk með
sæng fyrir ofan sig og les í lítilli bók,
sem hann leggur frá sér á borðið um
leið og hann heilsar gestinum. Hvaða
bók er þetta? Það er ritgerðasafn eft-
ir gríska höfundinn og fyrirlesarann
Lukíanus á frummálinu. Svona hefur
hann haldið grískunni vel við frá því
hann las hana utan skóla heima hjá for-
eldrum sínum á Vík á Vatnsnesi fyrir
meira en 60 árum. Þeir munu fáir
lærðu mennirnir nú á dögum, sem
leggja rækt við klassíkina eins og þessi
uppgjafaprestur, sem situr hér á móti
okkur og segir frá því sem á dagana
hefur drifið síra Sigurður Jóhannes-
son Norland, sem sjaldan er nefndur
á nafn án þess að vera kenndur við
bæ sinn, ættaróðalið í Húnaþingi —
Hinuisvík (Hamdisvík), Vík á Vatns-
nesi.
S r. Sigurður er nú hættur prests-
'skap fyrir rúmum áratug, enda með
eldri lærðum mönnum á íslandi f. 16.
marz 1885. En hann ber aldurinn vel og
það er næsta ánægjulegt að eiga tal
við þennan sérstæða mann (persónu-
leika er nú farið að kalla þá), sem les
fornmálin sér til ánægju eins og al-
menningur dönsku blöðin og annað létt-
meti. En þó sleppt sé fornmenntunum
vantar ekki umræðuefni og það fær-
ist öðru hvoru allt að því barnslegur
hýrusvipur yfir andlit gamla prestsins
Helga Björnsdóttir móðir
séra Sigurðar Norland.
þegar hugurinn reikar til baka — til
þess sem er löngu liðið og hann lifir
nú í minningunni og gerir lifandi í frá-
sögn sinni. Og manni finnst að það sem
hann eitt sinn kvað til áttræðs vinar
síns gæti hafa verið yfirskrift yfir
hverju nýju ári á hans löngu ævi:
Nýár, góður gári
gefst á tímans hafsjó.
Enginn kvíði ári
af því sú er hugfró;
Öllu forði fári
frá oss sá er til bjó
æsku og Eygló
S vo sem kunnugt er þykir sr.
Sigurður Norland ólíkur öðrum mönn-
um og þekktur fyrir annað og fleira
en prestskap sinn, svo sem hrossaeign,
málakunnáttu, skáldskap, órofa tryggð
sína við ættaróðalið, Hindisvík, og ó-
bilandi trú á framtíð þess og mikið
hlutverk í atvinnusögu Húnaþings.
Hann er mikill Norðlendingur, svo sem
ættarnafn hans ber ljósan vott um
og hann er tárhreinn Húnvetningur
í báðar ættir. Langafi hans, Jón Sig-
urðsson, fluttist frá Stöpum á Vatns-
nesi að Hindisvik um 1830 og hafa þeir
langfeðgar búið þar síðan. Jón í Hind-
isvík var hreppstjóri. Er honum svo
lýst, að hann væri: „stilltur maður og
siðprúður, drjúgvitur, fjöllesinn en yf-
irlætislaus." Eftir hann bjó í Hindis-
vik Sigurður sonur hans sjósóknari mik-
ill. Hann drukknaði á Húnaflóa á heim-
leið úr kaupstaðarferð af Blönduósi
4. nóv. 1890. Þá var hann 62 ára. Var
hann á litlum báti með borðviðar-
farm ásamt Guðmundi Eiríkssyni vinnu-
manni á Valdalæk ((32 ára). í þessari
för var Jóhannes, sonur Sigurðar, sem
þá var orðinn bóndi í Hindisvík. Var
hann á stóru skipi. Vildi hann taka
bát þeirra Guðmundar og föður síns
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
19. febrúar 1967