Lesbók Morgunblaðsins - 30.03.1969, Blaðsíða 9

Árni Óla
LEIKMANNSÞANKAR UM
SIGURHÁTÍÐ
trpprlsuTiatlff og fæðingar-
hátíð frelsarans eru samstæður
því að upprisa er ekki annað
en endurfæðing. Þessar hátíðir
gæti eins vel verið haldnar í
minningu alls mannkyns, um
fæðingu og endurfæðingu hvers
manns. Munurinn á þeim er
ekki annar en sá, að við fæð-
ingu grætur barnið, en allir aðr
ir gleðjast, og við endurfæð-
ingu gráta allir nema sá sem
endurfæðist, því að hann fagn-
ar.
Hvortveggi atburðurinn lýt
ur eilífðarlögum, því að lífið
er eilíft og dauði er ekki til
nema í ímyndun manna. Hér
mætti draga samlíkingu af sól-
arlagi og sólarupprás, sem tím-
inn er við miðaður, en tíminn
er heldur ekkert annað en hug
smíði manna. Sólin, sem rís að
morgni, er hin sama sól
og slokknar að kveldi. — Ævi-
sól manna hnígur til viðar, þeg
ar hlutverki líkamans er lok-
ið, en hún rís í endurnýjuð-
um ljóma á öðrum stað. Þetta
er sigurhátíð lífsins.
A upprisuhátíðinni er ástæða
til þess fremur en no'kkurn ann
an dag ársins, að íhuga þær
kenningar Krists sem allt velt
ur á um framtíð kristinnar
kirkju.
Gáfaður maður hefir sagt:
Meðan Jesús kenndi, barðist
hann stöðugt gegn röngum lífs
skoðunum, eigi aðeins vegna
þess að þær voru illar, heldur
vegna þess að þær voru for-
gengilegt fyrirbæri þeirrar
aldar. Hann barðist fyrir fögr-
um hugsjónum, sem voru sann
ar, ekki aðallega vegna þess að
þær voru góðar, heldur vegna
þess að þær eru eilífar. (The
Mind of the Master).
Menn voru þá vantrúaðir,
ekki síður en nú, og áttu bágt
með að skilja kenninguna um
eilíft líf. En með kraftaverk-
um sínum, lækningum, sannaði
Kristur þeim, að hann hefði
samband við æðri máttarvöld.
Og hann lagði aðaláherzluna á
það við lærisveina sína, að
þeir skyldu lækna sjúka, svo
árangur yrði af trúarvakningu
þeirra. Þegar hann sendi frá sér
fyrstu lærisveina sína, tvo og
tvo, til þess flytja mönnum
fagnaðarboðskapinn, brýndi
hann þetta fyrir þeim: „Lækn-
ið sjúka, vekið upp dauða,
hreinsið líkþráa, rekið út illa
anda. Ókeypis hafið þér með-
tekið, ókeypis skuluð þér af
höndum láta“. Og þegar hann
sendi þá 70 á stað í sömu er-
indagerðum, sagði hann við
þá: „Hvar sem þér komið íborg
og menn veita yður viðtöku,
þá læknið þá sem sjúkir eru
og segið við þá: Guðsríki er
í nánd!“. í hvoru tveggja kenn
ingunni „Guð er í yður“, og
lækningunum, var fagnaðarer-
indið boðað.
En Jesús gerði meira. Eftir
„dauða“ sinn birtist hann læri
sveinunum, til þess að sanna
þeim enn betur að lífið er ó-
dauðlegt, og hann sagði við þá:
„Ég lifi og þér munuð lifa“.
Þetta er innsti kjarni kristn-
innar. Ólíklega hefði hún farið
sigurför um heiminn ef sögu
Krists hefði verið lokið með
krossfestingunni á Golgata.
Þeofilus segir í upphafi Post-
ulasögunnar: Jesús hafði sýnt
sig postulunum lifandi eftir písl
sína með mörgum órækum
kennimerkjum, en hann lét þá
sjá sig í 40 daga og talaði um
það, sem guðs ríki heyrir til.
Á niðurlagi Jóhannesar guð
spjalls má sjá, að margt fleira
hefir gerzt á þessum 40 dög-
um heldur en það sem skráðar
frásagnir eru um. En þetta er
hið helzta, sem skráð hefir ver-
ið:
Jesús birtist fyrst Maríu Mag
dalenu við gröfina og sagði við
hana: „Snertu mig ekki. . en
far þú til fræðra minna og seg
þeim: Ég stíg upp til föður
míns og föður yðar, til Guðs
míns og Guðs yðar“. — Næst
birtist hann tveimur lærisvein-
um, sem voru á leið til Emma-
us, slóst í för með þeim og
sat síðan til borðs með þeim.
Svo kom -hann tvívegis, eða oft-
-ar, að luktum dyrum inn í mat
sal lærisveinanna. „Og hann
sagði við þá: Farið út um all-
an heiminn og prédikið gleði-
boðskapinn . . . En þessi tákn
skulu fylgja þeim er trúa: í
mínu nafni mun-u þeir reka út
illa anda. . og þeir munu
leggja hendur yfir sjúka, og
þeir munu verða heilir“. — Og
í Jóhannesar guðspjalli er frá-
sögn um það er hann kom til
lærisveinanna hjá Tiberiasvatni
og hvað hann sagði við þá. Jó-
hannes var þar sjálfur við-
staddur og hann vitnar um
þetta.
Enn eftir „dauða“ sinn er það
tvennt, sem hann leggur aðal-
áherzlu á þegar hann er að
leiðbeina lærisveinum sínum.
Það er, að lífið sé eilíft og
Guð sé ekki aðeins faðir sinn,
heldur faðir allra manna. Og í
öðru lagi brýnir hann fyrir
þeim að lækna sjúka jafnfr-amt
því að þeir boða fagnaðarer-
indið.
Getur svo nokkrum bland-
ast hugur um, að þetta sé aðal
hyrningarsteinarnir, sem allur
boðskapur hans hvílir á
A fyrstu öldum kristninnar
ræktu postular og trúboðar af
alhug þau fyrirmæli Krists, að
lækna sjúka. Og þegar kirkjur
voru reistar, fóru lækningar
fram í þeim. Þá v-ar gengi
kristninnar mest. En svo lagð-
ist þetta niður er á leið. Kirkju
höfðingjar töldu sér og kirkj-
unum befcur henta, að raka sam
an auði heldur en lækna sjúka,
og mannasetningar komu í stað
fyrirmæla frelsarans.
Þar með var fófcum kippt und
an aðalsönnuninni um samband
við hin æðri máttarvöld. Síðan
veittist kirkjunni æ örðugra að
skýra fyrir mönnum framhalds
lífið og mátt -hins allsvaldanda.
Og enn var bætt gráu ofan á
svart, er kirkjan bannaði að
leita sann-ana fyrir framhalds-
lífi.
Þegar Darwin kom fram með
framþróunarkenningu sína, urðu
miklar deilur um hana, einkum
af kirkjunnar hálfu, því að
kenningin fór í bág við margar
mannasetningar í trúarbrögðum
Hér kom nýtt lögmál og virt-
ist vel rökstutt, og þess vegna
yrði annaðhvort að gera, -að
samþykkja það, eða hafna því.
Margir töldu þetta rothögg á
kenningar kirkjunnar, og fjöldi
manna kastaði trú sinni og guð-
leysingjum fjölgaði stórkostlega
Kirkjan var í vandræðum, en
að lokum slakaði hún til, gerði
málamiðlun eins og svo oft áð-
ur. Hún sá, -að ekki var hægt
að halda dauðahaldi í kenning-
una um að Adam og Eva hefði
verið vorir fyrstu foreldrar. En
hvað gerði það til þegar lífið
var sifelld framþróun og mann-
kynið á stöðugri þroskabraut?
En þetta var nú ekki jafn
-einfalt og sýndist, því að Darw
inskenningin fjallar um hið
líkamlega líf, en ekki sálarlíf-
ið. Það er hreinasta fjarstæða
að ætla, að vegna framþróun-
arinnar verði maðurinn betri
og betri þar til hann hefir náð
fullkomnun. Framþróunin hef-
ir ekki breytt innræti rnanns-
ins. Hann hefir ekki aflað sér
neinna hæfileika, sem ekki eru
meðfæddir, og hann fremur allt
af sömu syndirnar, sem hann
framdi í upphafi. Öll framför
’hans er, -að hann getur gert
gott og hann getur gert illt á
annan hátt en áður, vegna
breyttra aðstæðna og viðhorfa.
Ekkert megnar að breyta inn
ræti mannsins í þessum heimi,
nema sál hans komist í sam-
band við guðheim. En það er þá
opinberun, en ekki framþró-un.
Guðleysingjarnir -halda því
fram, að enginn guð geti ver-
ið til, því að enginn hafi séð
hann og enginn geti sagt hvern
ig hann sé. Þessi afstaða þeirra
er heimskuleg og ekki rökræn.
Þeir eru að minnsta kosti ekki
sjálfum sér sam'kvæmir, því að
þeir -hafa gleypt við atóm-fræð
unu-m, trúa því hiklaust að til
sé rafeindir og hver þeirra
hrærist í þrívídd, en 10 þeirra
þurfi 30 víddir til að hrærast í,
og er það þó með öllu óskilj-
anlegt. Þeir trúa því einnig
eins og nýju neti að til séu
eindir, seim heita „neutrino“ og
„anti-neutrino“ en þessar eind-
ir þekkir enginn lifandi maður,
því að vísindamennirnir fundu
þær upp til -hjálpar við út-
reikninga sína.
Guðleysingjar segja -að trú-
arbrögð og siðalögmál sé ekki
annað en viðbjóðsleg hræsni.
Ur því að guð sé ekki til,
geti engin synd verið til, en
frelsun mannkynsins verði að
koma frá mönnun-um sjálfum.
Þess vegna þykjast þeir hafa
fulla ástæðú til þess að dansa
í kringum gullkálfinn, eins og
Gyðingar forðum. Þeir gera sér
enga grein fyrir því, að allt
sem fer aflaga hér á jörð, staf-
ar af því að mennirnir breyta
ranglega. Þeir breyta illa vegna
þess, að þeir vilja breyta illa,
annaðhvort af eigingirni eða
öðrum enn verri tilgangi, og
þar eru guðleysingjarnir fremst
ir í flokki. Voltaire sagði um
guðleysingja: „Guðleysi er hin
háskalegasta ófreskja“.
Guðleysingjar benda á, að
rnikil sé handaverk mannanna,
en hinu gleyma þeir, eða vilja
ekki viðurkenna, vegna þess
að þeir viðurkenna ekki að
maðurinn hafi sál, að það er
kraftur hugans, sem hefir hnund
ið öllum stórvirkjum í fram-
kvæmd. Öll mannanna verk
eiga upptök sín í huganum.
Að hugsa er að skapa. Og
vegna þess að allt, sem maður-
inn hefir skapað, hefir fyrst
átt sér -up-ptök í -hug hans, þá
er rétt að álykta, að hugar-
kraftur hafi skapað heiminn all
an, hugarkraftur almættis frá
eilífð til eilífðar. Öll sköpun-
in -er lögmálsbundin og hlýtur
því að hafa tilgang. Guðleys-
ingjar benda á framþróunar-
kenninguna máli sínu til stuðn-
ings um að enginn guð sé tiL
Að hinu gá þeir ekki, að ef
sköpun heimsins hefði engan
tilgang, þá hlyti þróunarkenn-
ingin að vera markleysa ein.
Guðleysingjar eru a-umkun-
arverðir. Hvað sem meðfæddum
gáfum þeirra líður, þá -kunna
þeir ekki að hugsa rökrænt, því
að öll afstaða þeirra stangast
á við sjálfa sig. En þeir eru
hættulegir sjálfum sér og öll-
um heimi, meðan sannleikurinn
í boðskap Krists fær eigi notið
sín.
Aldrei hefir það valdið mann
kyninu neinum áhyggjum né
ófarnaði, að hið góða er til í
mannheimi. Vegna þess keppir
hið jarðneska líf að stöðugt
meiri fullkomnun. Öll framþró-
un kostar starf og áreynslu,
og ómeðvitað er maðurinn fús
á að leggja mikið á sig fyrir
framþróunina, en það sýnir að
lífið hefir tilgang og markmið.
Vísindin eru smám saman að
komast á þá skoðun, að eilífur
sköpunarmáttur hafi gert al-
heiminn og stjórni honum með
óumbreytanlegum lögmálum.
Maðurinn geti aflað sér þekk-
ingar á þessum lögmálum, og
hann verði að þekkja þau til
þess að geta hagað lífi sínu í
samræmi við þau.
Vísindin hafa einnig komizt
að þeirri niðurstöðu, að efnið
sé óforgengilegt, það geti aldrei
orðið að engu, heldur aðeins
tekið breytingum. Nefna má eitt
dæmi þessu til skýringar: Kol-
efni er ekki eldfimt nema það
sé í sambandi við ildi (súrefni).
Ildi er held-ur ekki eldfimt,
nema það sé í sambandi við
kolefni. Þetta kalla vísindin
kemiskan samruna sameinda efn
anna. Eldur vinnur þá á kol-
efninu, en það verður ekki að
engu, þótt það brenni upp til
agna, heldur hafir það þá
breyzt í loftefni.
Af þessu má ráða, að líkami
mannsins verður ekki að engu
þótt hann deyi, hann breytist
með tímanum í önnur efni. Þann
ig er lögmál efnisins.
En hinn innri maður, and-
inn, hugurinn, sálin, meðvitund
in, eða 'hvað menn vilja kalla
hann, lýtur öðru lögmáli, lög-
máli lífsins, sem menn þekkja
ekki enn. En þar sem hann er
líkaman-um svo ómælanlega
æðri, þá getur hann ekki orð-
ið að engu. Mennirnir geta skap
að ódauðleg listaverk, myndir
ljóð og tónsmíðar. Þetta eru
skilgetin afkvæmi sálarinnar,
hugsmíðar. Sálin hlýtur því að
vera ódauðleg sjálf, úr því að
hún getur skapað það, sem ó-
dauðlegt er.
Með þessu er kollvarpað skoð
un skynsemistrúarmanna, sem
kem-ur fram í þessari vísu:
Trúðu bæði á stokk og stein,
steinar aldrei deyja,
haltu þér fast við hold og bein
-hvað sem aðrir segja.
Því er nú svo komið, að
vísindin munu afskrá bæði guð-
leysingja og skynsemistrúar-
menn, vegna þess að afstaða
þeirra er -heiimskuleg og rök-
villt. Þannig mun ljúka stríði
vísind-a og kirkjunnar, að vís-
indin munu kveða niður þær
hégiljur, sem kirkjan hefir ár-
angurslaust barist við frá upp-
hafi. Hitt er líklegt, að upp af
þessu muni spretta nýjar hé-
giljur, sem kirkjan þurfi að
berjast við, en það getur hún
ekki nema því aðeins að hún
boði fagnaðarerindið eins og
Kristur sjálfur mælti fyrir um.
Hún á að lækna sjúka og sýna
með því að hún hafi samband
við æðri máttarvöld, og hún á
að sanna framhald lífsins með
því að hafa samband við fram-
liðna, svo að allir fái séð, að
Framh. L bls. 13
3'0. marz 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9