Lesbók Morgunblaðsins - 02.11.1969, Síða 9

Hver er uppáhaldsmotur
eiginmannsms?
Frú Oddbjörg Kristjánsdóttir
svarar spurningunni
— Það er vist varla hægt að segja, að það verði flókin upp-
skrift að matnum, sem maðurinn minn er hrifnastur af, segir
Oddbjörg Kristjánsdóttir kona Guðmundar Karlssonar vélstjóra.
— Glóðarsteikt kjöt er í miklum metum hjá howjm, t. d. gott
stykki af nautakjöti, grillað í heilu lagi og hann er þá jafnvel
vis til að taka þátt i matseldinni með mér. Og ekki slær maður
hendinni á móti slikri samvinnu. \
Samvinna fjölskyldunnar kemur einnig fram á fleiri sviðum. í
Oddbjörg rekur verzlunina Katarinu Suðurveri, og þar hefur l
Helga dóttir þeirra hjóna hjálpað móður sinni við verzlunar- í
slörfin í sumar. Synirnir tveir hafa aftur á móti fengizt við /
sveitastörf, kúasmölun og fleira, austur í Húsavík, þar sem »
þeir hafa kynnzt algjörri andstæðu borgarlifsins, því að í Húsa- \
vík er aðeins einn bær i byggð. I
Oddbjörg segir, að sér detti í hug, úr því verið sé að tala í
um matargerð að segja frá sunnudagsmat, sem hún hafi haft i
nýlega og hafi líkað Ijómandi vel. Það var villigæs, matreidd á /
eftirfarandi hátt: ^
Gæsin er hreinsuð og soðin eftir þörfum. Suðutiminn er
nokkuð misjafn eftir aldri gæsarinnar og verður helzt að fylgjast
með því, hvenær hún er orðin sæmilega meyr. Siðan er gæsin
tekin upp úr og fyllt með eplum og sveskjum, sem soðið hefur
verið sér. Sett í vel heitan ofn og steikt í um það bil hálftlma
við frekar mikinn hita. Soði ausið yfir hana öðru hverju. Borið
fram með kartöflum, grænmeti og sósu. 1 forrétt má hafa tarta-
lettur með majones-jafningi, sem út í eru látnir bitar af soðn-
um skötusel, humar og/eða rækjum.
FJÖLGUM GAGNKVÆMUM
HEIMSÓKNUM
Eins og gefur að skilja vannst
ekki tími til mikilla ferðalaga
í Færeyjum að þessu sinni. Hóp
urinn fór að Kirkjubæ og skoð
aði staðiimi við leiðsögn Jóhann
esar yngra Patursonar. Að auki
fóru ýmsir í lengri ferðalög um
Straumey með gestgjöfum sín-
um Vteður var yfirleitt gott og
fegurð Færeyja gat engum dul-
izt. Gestrisni Færeyinga tók þó
flestu fraim og hvarvetna kom
fram að þeir æskja meiri ferða-
laga fslendinga en verið hafa
undanfarin ár. Sá áhugi þeirra
fer og saman við hagsmuni og
áhuga þeirra aðila, sem halda
uppi ferðum milli landanna.
Færeyingar virðast einnig vel
búnir að hótelum og gististöð-
um og við sem þessa för fórum
getum fullvissað menn um að
slík ferð borgar sig.
Óþarft er að lýsa ánægju
okkar við komu færeysku kór-
anna um daginn hingað austur
yfiir fjiaill og fnábærain sönig
þeirra undir stjórn Olavs
Hátún. Svo vel tókst til að þeir
gátu verið gestir okkar hluta
ú:r degi og fararstjóri þeirra
Gíslli GuðmiuindsBoin átti sinn
þátt í hversu vel til tókst.
Að lokum þessa spjalls verð-
ur drepið hér á örfá atriði sem
verða mættu til umhugsunar
uim aiuikán teinigisd Fæneyjia oig ís-
lands.
1. Með skiptinemum í gagn-
fræðaskólum.
2. Með skólaferðum.
Fíiaimlh. á blls. 13
SIGURÐUR SIGMUNDSSON, HVÍTÁRHOLTI
Leitin að höfundi Njálu
JL slendinigar hafa sérstöðu
um nvargt meðal þjóðanna. Ekki
einiumigis að vera eitt minnsta
þjóðrílki hieims, hleldur einnig
það, að eiga til sikráðar hieim-
ildir um bygginigu landsins og
sinn eigin uppruna. Hér hefir
Eainidniámabóik ásamlt ÍBlendiniga-
bóik Ara fróða, verið sú upp-
sprettiulind heimildanna, sem
enn er byiggt á og ekki hiefir
þorrið. Landnáma er líka það
ritið, sem áihiugi og rannsóknir
fræðimanna hafa hvað m'eist
beinzt að. En það fer oft svo,
að við frekari raninsóknir rita,
kemur eittlhvað nýtt í ljós, sem
bendir inn á nýjar brautir og
fyrri skoðuinum þá meira eða
minna varpað fyrir borð. Einn
miikilvirkur og hiugmyndaríkur
tflræðimiaiður hetfir um áxiabil hald
ið þvi firam, að þessa landnáms
sögu sé ekkert að marka, þvi
að larndið hafi verið albyggt
hundruðuim ef ekki þúsundum
ára áður en norrænir menin
komu hingað. Hann fullyrðir
og, að Sinioiriri Stuirffiuison hatfi
eklki sikrifað Heimslkringiu, en
latftur á móti er bókBtaifstirú haons
svo sterk á a.m.k. viissar ísfliemd-
inigaisögur, að ekki miá orðinu
haUla eða véfenigjia sammtfiræði
miokkumrar setninigar þar að hama
dómi. Annar fræðimaður enn
róttækari en líklega sjálfum sér
samfcvæmiur, hetfir ledltaat við að
sýna fratm á og boðað það, að
Landmlámju beri alOls eklki að
dkilja sem sagnfræðileigt rit. Höf
undarnir hafi ekkert vitað irai
iainidnláimiið, em búið mlöifln miamm-
aininia till eiftir örniafiniuim eðia —
landslagi, sem fyrir hendi hafi
verið á hverjuim stað. Vel má
það vei;a, að nöfn sumra land-
námsmaninanma séu til komin
samkvæmt þessari skoðun, en
seint verðux því trúað að eng-
in bæjanöfn til forna séu hieit-
in etftir þeiim mönnum, sem þar
bjuiggu fyrstir. En hér er mál
sem er alvarlegt varðandi ail-
ar söigurannsóknir því að Land
náma er undirstöðurit þessara
fræða. Hún er að uppbyggingu
allt annars eðlis en íslendinga
sögur og unnin af höfundum
símum með sagnfræðileg sjónar
mið í huiga. Verði henni kippt
í burt, þá stendiur skarðið eft-
ir ófyllt og ekki séð hvað í
staðinn kernur.
En þiað er miú swo, aÖ Ihér er í
raiuimimini ekki um að ræða einia
bófc, heiidur er svotoölfliuS Lamd-
nlámiabólk miairigar bælkur, Um það
-er tl mieirikinieigt vísiinidaiit, eifltiir
Jón heit. Jóhannesson senn nefn
ist „Gerðir Landnámabókar.“
Það hefir lömgum verið venja,
að etf Lamidniámu greimir á un
aðrar sögur, að fara eftir henni
sem heimildarriti. En þegar höfð
er til hlliðsjómar áður nefnd bók
dr. Jóns, þar sem krufið er til
mergjar og greitt í sundur eft-
ir ótrúlegustu krókaleiðum
hvernig Landnámabækur eru
til orðnar, vandas: r.okkuð mál
ið hvaða stefnu beri að taka.
Tálið er að Ari Þangilisson hinm
fróði hafi fyrstur^ manna ritað
um landnám á íslandi. Hefir
það rit verið nefnt Frum-Land-
náma en er nú ekki til. Næstur
ritaði um landnám Styrmir hinn
tfiróði og er rit hanis_ Stynmiiisbók
eihinig gialtað. Frá Sytnmisbók
eru svo runnar Melabók, rituð
um 1300 aðeins til í brotum og
Sturlubók rituð af Sturlu lög-
mianmii Þórðiairsyni (d. 1284). Síð
an kemur Hauksbók, samin efí
ir Styrmisbók og Sturlubók, rit
uð af Hauki Erlendssyni (d.
1334). Sdðast eru svo tvö rit
frá 17. öld. Skarðárbók og Þórð
arbók, byggðar á eldri gerðum.
Rit það, sem einkum hefur ver-
ið lagt til grundvallar, þegar
rætt hefir verið um landnám
er Sturlubók. En Sturla lögmað
ur hefir þó ekki verið eins ná-
kvæmur fræðimaður í heimilda-
söfnun sinni sem SKyldi. Vita
fræðimenn nú all-gjörla hvern-
ig hann hefur hagað vinnu
sinni varðandi Landnámabók.
Auk Styrmisbókar sem talin er
hlafa verið aðailh'eimi'l'd hainB,
hetfir hann oft tekilð firásagndr
úr ýmsum fslendingasögum og
bræfJt þær samian inn í irilt siltlt,
einnig eftir munnmælum og
sögnum. Jón Jóhannesson seg-
ir og í áður nefndu riti, „Gerð-
ir Landn.b.", að hann hafi haft
undir höndum og iðulega vitn-
að til fjölda rita, bæði þeirra
sem enn eru til og líka þeirra
sem nú eru glötuð. Auk þess
hafi hann, eins og fræðimenn
ætíð gera í nokkrum mæli stuðzt
við sínar eigin. ágiztoamir og tíJl-
gátur til þess að tengja saman
allt þetta mikla og sundurleita
efni. A því sem hér að framan
hefir verið sagt, sést að undir-
staða Landnámu er því miður
ekki eins traust, sem sagnfræði-
leg heimild, eins og margur
hefði óstoað eða búizt við.
Það mætti ætla um Njálssögu
að efni hennar væri begar orð-
ið svo mikið rætt eða rannsak-
að, að þar væri nú að bera í
bakkafullan lækinn um að
reyna slíkt. Svo er þó ekki. Eitt
einstakt orð, sem lítið lætur yf-
ir sér, getur við vissar aðstæð-
ur, skoðað frá ákveðnu sjónar-
miði, kallað á skýringu sem svo
aftuir hvetur til rannsókna.
Austfirðingur hefir bent á
það, að athyglisvert sé, hvern-
ig hagað er frásögminmii atf gif t-
ingu Arogunnar systur Gunn-
ars á Hlíðarenda í Njálu. En
þar segir, eftir að þræður Gunn
ars hafa verið taldir upp. Arn-
igummuir hét syis'tir Guinmiars;
hana átti Hróar Tungugoði, son-
ur Una ins óborna, Garðarsson-
'air; sá fanm Xsland. Son Arm-
gunnar var Hámundur halti, er
bjó á Ilámundarstöðum.
Landnáma segir aftur á móci
frá á þessa leið: „Uni, son Garð-
ars er fyrst fann ísland, tók
land þar sem nú heitir Unaés
og húsaði þar. Hann nam sér
land til eignar fyrir sunnan
Lagarfljót, allt hérað til Una-
lækjar. Þar nam hann ekki
yndi, en fór í Álftafjörð inn
syðra, staðfestist eigi þar. Fór
hann þá austan með tólfta mann
til Leiðóllfis kappa í Skógahverfi;
hann tók við þeim. Uni þýdd-
ist Þórunni dóttur Leiðólfs og
var hún með barni um vorið
Þá vildi Uni hlaupaat á brott.
en náði Leiðólfur honum og
flutti heim með sér. En Uni
gerðd aðiria flótitiatilriaun og driap
Leiðólfur hann þá og förunauta
hans alla. Sonur Una og Þór-
unnar var Hróar Tungugoði
sem var hið mestia afamm'eruni;
hann átti dóttur Hámundar
systur Gunnars frá Hlíðarenda
þeirra son var Hámunflur inn
halti, er var inn mesti víga-
maður.“
Ekki verður það ráðið af
Njálu að höfundur hennar hafi
þekkt þessa frásögn Landn. Af
henni verður ekkert ráðið,
hvaða Hróar Tungugoða er hér
um a@ ræða. Og hvað mætti þá
Austfirðingur halda, þegar til
er enn í dag í landnámi Ur.a
hins óboma á Austuriandi, bæði
Hróarstunga og Hámundarstað-
ir (í Vopnafirði)?
Fljótsdælasaga getur um Hró-
ar Tungugoða, sem búið hafi á
Hofi í Hróairstumgu á Héiraði
Ekki er hann ættfærður og ein-
ungis til sögunmar nefndur, til
þess að bjóða Þiðranda Geitis-
syni í ICrossavík fóstur og ala
hann upp. Hvað hér er sann-
fræðilegt, er erfitt um að segja,
því að önnur saga, Gunnars
þáttur Þiðrandabana, sem seg-
ir frá sömu mönnum og atburð-
um getur ekki um Hróar Tungu
goða, né að Þiðranda hafi vor-
ið boðið fóstur. Hér hlýtur að
vera málum blandað Er ekki
Landnámufrásögnin um ferða-
lag Una hins óborna suður í
Skaftafellsþing tilbúningur eða
þjóðsaga ein? Er ekki Hróar
Tungugoði Unason sami maður
og Hróar á Hofi í Hrðurstungu?
Gat ekki Arngunnur Hámund-
ardóttir eins verið gift honum
þar og svo Hámundur halti
sonur þeirra búið á Hámundar-
stöðum í Vopnafirði? Höfundur
Fljótsdælasögu hefir auðsjáan-
lega enga vitneskju haft u;n
Hróar Tungugoða, heldurreynt
að skýra nafnið Hróarstunga á
(þieninian hátt eðia Iþóitt f jarstæðia,
hafi hann þekkt Landn.grein-
ina, að hann hafi verið syðra,
þar sem engin örnefni svara til
iþess. Fræðimömraum hetfir reynzt
torvelt verk að greina hinn
flókna og margræða vef mis-
sagna Landnámu í sundur Hér
er um einn slikan að ræða. En
viðfainigsefnið hér eir ekki alð
fella dóm um það, hvort trÚ3
beri þessu umrædda ocriði Land
námu, heldur hvað Njáluhöf
undur miðaði við í frásögn sinni
Það er talið fullvíst, að Njála
og Landn. séu óháðar hvor
annarri. Það sannast bezt á því
hvað á milli ber, þegar sagt er
frá sömu atburðum eða ættar-
tölur raktar. Nærri fullvíst má
því telja, að svo hafi verið
hér, að Njáluhöf. hafi ekki
þekkt frásögn Landn. Og þar
sem hann hvergi minnist á
ferðalag Una eða Suðurland í
2. nóiveimiber 19>69
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9