Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1970, Blaðsíða 13

Tv’eir skammtar í miðdegisverð,
tveir í kvöldverðinn. Allt ann
að gat beðið.
Nema kannski þessi heim-
sókn til Lettans eftir tóbakinu.
Kannski yrði ekkert eftir á
morgun.
Hann neytti ekki brauðs með
kvöldverðinum. Tvöfaldur
skammtur og brauð í ofanálag
— það var einum of mikið.
Brauðið væri ágætt á morgun.
Maginn er versti þrjótur.
Hann man ekki, hvað þú varst
góður við hann í gær og öskr-
ar á meira á morgun.
Hann borðaði upp súpuna
án þess að veita því eftirtekt,
sem fór fram í kringum hann.
Hann þurfti þess ekki heldur:
Hann var ekki á hnotskóg eft-
ir aukaskammti, hann borðaði
sinn löglega skammt. Þö tók
hann eftir því, að þegar
náunginn andspænis honum
stóð upp, settist þar hár gamall
maður — sem bar fangamarkið
E-81.
Ivan vissi, að hann var úr 64.
vinnuflokknum. Meðan Ivan
beið í bögglabiðröðinni, komst
hann að því, að sextugasti og
fjórði hafði verið sendur á
svæði „sósíalistiskra lifnaðar-
hátta“ í dag í staðinn fyrir
hundraðasta og fjórða, og
hefði verið þar i allan dag án
þess að geta nokkru sinni orn-
að sér. Þeir höfðu verið látnir
setja upp gaddavírsgirðingar
— til þess að girða sjálfa sig
af.
Ivan hafði heyrt, að gamli
maðurinn hefði eytt mýmörg-
um árum í fangabúðum og fang
elsum og honum hefði aldrei
áskotnazt náðun. I hvert skipti
sem tíu ára fangelsistími var
runninn sitt skeið, skelltu þeir
á hann öðrum tíu í viðbót.
Nú virti Ivan manninn ná-
kvæmlega fyrlr sðr. Hann bar
sig rajög vel, var teinréttur í
baki — það stakk í stúf við
hina fangana, sem voru allir
kýttir og innfallnir. Hann sat
þarna við borðið eins og hann
hefði sett eitthvað á bekkinn
til þess að sitja á. Ekki var
stingandi strá á sköllóttu höfð-
inu — hárið var fyrir löngu
dottið af, vafalaust vegna
þessa „glæsilega" lífs. Hann
hvimaði í allar áttir til þess að
vita, hvað væri á seyði í mat-
salnum. Hann einblíndi, án
þess að sjá nokkuð sérstakt, á
einhvern stað fyrir ofan höfuð
Ivans. Hann dýfði slitinni tré-
skeiðinni háttbundið í þunna
súpuna, en í staðinn fyrir að
beygja höfuðið niður að skál-
inni eins og allir hinir, bar
hann skeiðina hátt upp að vör-
unum. Hann hafði misst allar
tennurnar; hann tuggði brauð-
ið með hörðum gómunum. Allt
var þorrið í andlitinu, en það
var ekki kvapkennt og sjúk-
legt, en harðlegt og dökkt eins
og sorfinn grafsteinn. Það sást
á höndunum, sem voru stórar
og sprungnar og sortnaðar, að
hann hafði ekki oft átt kost á
rólegri vinnu. En hann ætlaði
ekki að gefast upp, ó, nei, alls
ekki! Hann ætlaði ekki að láta
þessi þrjú hundruð grömm af
brauði á skitið blettótt borðið
— hann lagði það á tandur-
hreinan klút.
Hann gat ekki horft á gamla
manninn endalaust — hafði öðr
um hnöppum að hneppa. Hann
lauk við kvöldverðinn, sleikti
vandlega af skeiðinni og
smeygði henni í stígvélið.
Hann dró hattinn niður í augu,
tók upp brauð sitt og Tsezars
og gekk út. Gengið var út um
annað anddyri á matskálanum.
Þar stóðu tveir umsjónarmenn:
Þetr hOWu ekkert annað aS
gera nema taka krók úr dyra-
stafnum, hleypa mönnum út og
festa krókinn aftur.
Ivan kom út fullsaddur.
Hann var ánægður með sig og
ákvað, þótt tíminn væri naum-
ur og komið væri að kvöldtaln
ingu að hlaupa yfir til Lettans.
Hann stikaði til Skála nr. 7 í
stað þess að fara með brauðið
heim i skálann sinn.
Vermenn
Framh. af bls. 7
lendingum, myndu illa una að-
flutningsbanni. Spá var spaks
geta. Meðfæddur tignarþokki
var yfir þessum óvenjulega
manni I ræðustól.
Næst talaði Jón þingmaður
Sunnmýlinga, sem löngum hef-
ur verið kenndur við Múla.
Hann var garpslegur mjög í
máli og allri gerð. Jón var
flugmælskur og færði mörg
rök móti aðflutningsbanni.
Jón Ólafsson, ritstjóri, var
sá maður, sem okkur félögum
var mikil forvitni á að sjá og
heyra. Hann var þá slík þjóð-
sagnapersóna, sem átti sér enga
hliðstæðu. Hann hafði ort Is-
lendingabrag, sem ungir menn
sungu oft með miklum tilfinn-
ingahita. Hann hafði farið land
flótta sem hálfgerður uppreisn
armaður, komið aftur klár og
kvittur af öllum ósóma, náð
fullri fótfestu á ættjörð sinni,
sem blaðaútgefandi ogritstjóri,
farið nálega mállaus t'il Amer-
íku, verið ritstjóri Lögbergs og
Heimskringlu sitt á hvað, lært
ensku á ótrútega stuttum tíma,
komið aftur heim, gerzt rit-
stjóri i föðurlandinu á nýjan
leik, farið svo aftur til Banda-
rikjanna, komizt i tiltrúnað hjá
Bandaríkjaforseta, verið bóka-
vörður í Chicago, komið ennþá
heim til ættlandsins, verið mik
ilvirkur bókaútgefandi og þýtt
bókina „Um frelsið" eftir Stu-
art Mill. Hann samdi fjöl-
marga ritlinga, £»m flugu um
landið og var ávallt að koma
öllum á óvart, virtist aldrei
skorta fé, gekk allra manna
bezt klæddur, með pípuhatt á
sunnudögum, skaut skjólshúsi
yfir Pál Ólafsson bróður sinn,
févana og ellimæddan, eitt hag
orðasta og skemmtilegasta
skáid fyrr og síðar. Jón Ólafs-
son var engum manni líkur,
hann var óviðjafnanlegur.
Hann hélt þingræðu að þessu
sinni og kvaðst vera velviljað
ur aðflutningsbanni, en bar þó
kápuna á báðum öxlum. Hann
var fljótmæltur og talaði
nokkuð ofan í fang sér og víst
hafði hann lítinn áhuga á dag-
skrármálinu. Penninn var hans
bezta vopn, sem dugði honum í
hverri raun. Jón var mikill
vexti, sviphreinn og hinn fríð-
asti maður. Heldur þóttu okk-
ur þingmenn vera lausir í sæt-
um, sumir rápuðu út og inn eða
hurfu með öllu.
Fleiri þingmenn héldu ræður
ýmist með eða móti málinu, sem
ég man nú ekki frá að segja.
Þó minnist ég Jóns Þorkels-
sonar, Foi'na, sem hann hafði
að viðurnefnii. Hann taldi laga-
frumvarpið vera stjórnarskrár
brot, ef að lögum yrði. Jón
Þorkelsson var mikill í sessi og
ræðustóli, setningarnar stuttar
og markvissar, blandnar nöpru
háði. Á þeim árum vissi ég
ekki að hann var skáld.
Bjöm Jónsson tók aftur til
mális. Ræða hans var ekki ýkja
löng, en þeim mun harðskeytt
ari. Hann beindi máli sínu nær
eingöngu að Hannesi Hafstein
ráðherra, sem hann nefndi ráð
gjafa, iíklega í óvirðiingarskynii.
Hann taldi Hannes vera fyrir-
ferðarmesta málsvara Bakkus-
með ýmsum brigzlyrðum. Þetta
var síðar kölluð stóra ræðan,
svo hatrömm þótti hún.
Ekki lét Skúli Thoroddsen
þetta mál til sin taka. Hann sat
við liít'ið borð úti i horni salar-
ins og skrifaði kappsamlega á
bláa pappirsörk, líklega leið-
ara í blað sitt Þjóðviljann.
Ennþá eru mér í ljósu minni
þau stórmenni, forustumenn
þjóðarinnar, sem háðu harða
baráttu um málefni, völd og
mannaforráð á þessum tima.
Birni Jónssyni var það háleitt
hugsjónamál, að þurrka landið
af allri áfengisnautn með lög-
þvinguðu átaki. Hannes Haf-
stein var langsýnni og þekkti
betur á mannseðliið og þess
innstu rætur, sem aldrei lætur
kúgast til lang f rama þótt
grimmdarlegustu aðferðum sé
beitt.
Næsta dag héldum við Ölaf-
ur ferð okkar áfmm til Suður
nesja, með pjönkur í bak og
fyrir, eins og vermanna er
siður. Mát'ti þá ekki á okkur
sjá, að við hefðum fengið að-
gang að sölum A.IL'ingis og
sjálfur ráðherrann hefði heils-
að okkur, að vísu stuttri
kveðju.
Við Ólafur vorum þessa ver-
tíð í Vesturkoti í Leiru og rer-
um á sama skipi. Hann var sjó
veikur framan af vertíð, en
fyllti þó vel rúm sitt á skip-
inu því metnað hafði hann næg
an til þess að halda til jafns
við aðra í hverju verkv
HEIMILISTÆKI
HEIMIUSHJÁLP HACSÝNNA HÚSMÆÐRA
SOLUSTAÐtR
uiti land allt
Hekla, Laugavegi 170—172,
Luktin, Snorrabraut,
Heimilistæki, Hafnarstræti.
Rafiðjan, Vesturgötu.
Verzlunin Örin, Akranesi,
Verzlunin Rafblik, Borgarnesi.
Verzlunin Vesturljós, Patreksfirðí,
Póllinn h.f., isafirði.
K.E.A., Akureyri,
Ljósgjafinn, Akureyri,
Askja, Húsavík,
Kaupfélag Vopnfirðinga. Vopnafirði,
Haraldur Eiríksson, Vestmannaeyjum,
Verzlunin Mosfell, Hellu,
Kaupfélagið Höfn, Selfossi,
Verzlunin Stapafell, Keflavík.
K
enwrood
uppþroilavéHn
gerír yður Ijóst ( eitt skiptl
fyrir öll að uppþvottavól er
ekki lúxus, hcldur nauðsyn
og mikil hoimilishjálp, sem
léttir húsmóðurinni leiðin-
legasta og timafrekasU
eldhúsveikið.
Kenwood uppþvottavélin
tckur fultkominn borðbúnað
fyrir 6. Kenwood upp-
þvottavélina er hægt að
staðsetja I hvaða eldhúsi
sem en Frístandandj, inn-
byggða eða festa upp á
vogg.
J(fenwood
•r og verSur óskadraumur alira húsmaeðra
Kenwood Chef
er allt annaS og miklu meira
en venjulcg hrœrivél
Engin önnur hraarivél býður upp á jafn marga
kosti og jofn mörp hjálparta?ki, sem tengd eru
beint á véiina með einu handtaki. Kenwood Chef
hrærivélinni fylgir: skál, hrærari, hnoðari, sleikja og
myndskreytt leiðbeiningabók.
Auk þess eru fáanleg m.a.: grænmetis- og
ávaxtukvöm, hakkavél, kartöfluhýöari, gracnmctis-
og ávaxtarifjám, dósahnífur, baunahnffur og afhýðari,
þrýstisigti. safapressa, kaffikvöm og hraðgeng ávaxta-
pressa.
JCénwoorf
gerir alK nema að eWa.
K
enmrood
sfrauvélin
losar ySur riS allf erfiSiS
Engar erfiðar stöður við rekstrí. Kenwood strau-
strouborðið. Þér setjíst vélin er með 61 cm valsi,
við Kenwood strauvélina fótstýrð og þér getið
slappið af og látið hana pressað buxur. stifað
vinna allt erfiðið. — Ken- skyrtur og gengið frá
wood strauvélin er auð- öllum þvotti oins og fuH-
vcld ( notkun og ódýr t kominn fagmaður.
jffenwaod
Yður eru frjilsar hendur við val og vinnu.
CREIÐSLUSKILMÁLAR - Viðgerda- og varahlufaþjónusta
HEKLA hf.
Laugavegi 170—172 — Simi 21240.
29. nóvemiber 1970
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13