Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1972, Blaðsíða 14

Richard Beck
í fylgd með
fuglum vorsins
Með fuglum vors ég vegu bláa flýg,
á vígða moldu ættarjarðar stíg;
þar morgunblærinn mildur strýkur vanga
og minningarnar líkt og rósir anga.
Með klökkum huga geng ég feðragrund,
sem gróðurmætti nærði unga lund;
þar fyrstu draumar festu sterkar rætur,
þeir fylgja mér á veg til hinztu nætur.
Ég beygi kné við bernsku minnar vé,
úr bylgjum langrar ævi rísa sé
í endurskini æskudaga myndir,
sem yndi voru mér og þroskalindir.
Þær minningarnar enn mér yngja hug
og anda mínum vekja hærra flug.
Mér ævikvöldið sveipast árdagsljóma,
í eyrum mínum vorsins söngvar hljóma.
varð algert sáíuhjálparatriði,
Jafnvel Ólafur Ketilssom lét
skjTiast. Síðan korri'U hraðtoraut
ir á dagskrá og hvað verður?
Hraðhrautin til Suðurlanids er
lögð yfir Hellisheiði, færð úr
lautumum upp á börðin og á
miýjum stað niðiur Kamba.
Þrengslavegur verðiur að hiái'f-
gerðri heimreið fyrir Þorláks-
höfn og huigmyndim um veg yf-
ir Ölfusforir leiðinlegur
di'aumur, sem á að gleymast.
NÝ LEIÐ í MIKILLI
SNJÖAKISTU
Annað dæmi er Þingmamna-
heiði, sem var orðin líklegast
einn illræmdasti vegarkafli
landsins, en hvers vegna? Ein-
ungis vegna þess að hinni frum
stæðu fjallaslóð, sem harðdug-
legir frumherjar brutust fyrst
yfir, var enginn sómi sýndur,
öllum endurbótum og viðhaldi
haldið í algjöru lágmarki og
því fór sem fór. Nú er þessi
leið aflögð en í staðinn kom-
in krókaleið meðfram sjónum,
um 25 km lengri, en sú auka
lengd gæti þó borgað sig ef
hinni nýju leið fýligdi einhver
verulegur ávimmingur, eims O'g
t.d. minmi snjóþyngsli á vetrum.
Þvi miður er nú vlst ekki því
iáni að fagna, þvi að ölJum
fcunmugum ber saman
um að einmitt á þeirri leið séu
hroðalegar snjóakistur. Ég get
tekið undir þeirra orð af eigin
sjóm. Ég fór þessa leið um
mánaðamótin júlí-ágúst fyrir
þremur árum siðan og þá sást
hvergi skafl uppi á Þimgmanna
heiði. En niðri við sjó í Vatt-
arfirði gat að líta tveggja m
hátt snjóstál, sem líkleg-
ast hefur aldrei náð að bráðma
það sumarið og þetta virðist
vissulega benda til þess, að vel
upphækkaður vegur yfi'r heið-
ima hefði verið betri laiusn.
Að lakum vil ég svo aðeins
minnast á hina hörðu baráttu
Jóns J. Fannberigs kaupmanns
fyrir vegi um hálendi Vest-
fjarða sunnan Isafjarðardjúps
í staðinn fyrir að þræða óra-
langa og erfiða leið, inn fyrir
firði og út um nes með gífur-
legum stofnkostnaði, mikl-
um viðhaldskostnaði að
ógleymdum kostnaðinum við að
hai'da leiðimni opimni á vetr-
um. Vegna ókunnugleika get
ég engan dóm iagt á þessa
deilu, en finnst þó, að Jón hafi
mikið til síns tnáls, a.m.k.
mætti hver kílómetri af þess-
um margfalt styttri hálendis-
vegi kosta svimandi upphæð
áður en kostnaðurinn slæði i
jöfmu.
VEGUR UM ÖXI ER
SJÁLFSAGÐIJR HLUTUR
Að öllu þessu athuguðu tel
ég ekkert áhorfsmál að leggja
veginn suður Öxi, hann
mun hvergi liggja hærra en nú
verandi vegur yfir Breiðdals-
heiði en hálendishluti hans er
töluvert lengri, en ég endurtek
aðeins, mikið má hver kilómetri
kosta til að lagning hans
svari ekki kostnaði.
Um leiði'na sem eftir er er
fátt eitt að segja nema þá helzt
Lónsheiði. Vegurinn yfir hana
er heldur erfiður og brattinn
á honum niður af heiðinni að
vestan meiri en ætti að vera.
Heyrt hefi ég umtal um nýjan
veg meðfram sjónum frá Álfta-
firði i Lón, fyrir Austarahorn.
Sú vegarlagning yrði dýr og
erfið þvi að verulegar torfær-
ur eru á þeirri leið, t.d. snar-
brattar lausaskriður og einn-
ig myndi sá vegur verða tölu
vert lengri. Það er því
augljóst, að miklu má eyða í
lagfæringar og jafnvel til-
færslu á veginum yfir heiðina
svo að það ekki svari kostnaði.
Vestan Hornafjarðar er svo að
segja allur vegurinn nýlagður
en þar koma jökulfljótin til
skjalanna og ekki ótrúlegt að
þau geti reynzt þessum manna
verkum skeimuhætt, ég tala nú
ekki um ef jöklarnir tækju
upp á þeim ósið að skríða fram
aftur. Þunga þeirra jötna
fá engin mannaverk staðizt.
Ennþá hamrammari eru þó
þau náttúruöfl, sem leyn-
ast undir jöklunum, eldgos úr
iðrum jarðar. Slík fyrir-
bæri eru alger séreign okkar
Islendinga og við getum alls
ekkert að gert, aðeins vonað
að Grímsvatnahlaup hagi sér
álíka skikkanlega og það síð-
asta, og að skessan Katla fari
að lýjast á sinni áráttu. Um
Suðurlandsundirlendð hefi ég
lítið að segja nema þá helzt
það, að skelfing væri gott að
koma þjóðveginum af aðal-
götu Selfosskauptúns.
Þessari löngu ferð er þá lok-
ið en hún reyndist dálítið taf-
söm, því að á ýmsum stöðum
voru tækifærin notuð til að
leiða fram þau atriði, sem ég
tel að umbóta þurfi með og
benda á leiðir til þess. Leik-
mannsþankar eru þetta að
vísu en þó byggðir á all nán-
um kynnum á vegakerfi lands-
ins eftir að hafa feirðazt um
það i yfir tvo áratugi og einn-
ig skapað mér aðstöðu til við-
miðunar við vegi annarra
landa með mörgum ferða-
lögum erlendis. Ég hefi fylgzt
af mikilli ánægju með þeim
miklu framkvæmdum og um-
bótum, sem gerðar hafa verið á
þjóðvegum landsins á þessum
árum og tel að yfirgnæf-
andi meiri hluti þeirra hafi
stefnt i rétta átt. Ég minntist
á það í upphafi þessa máls, að
Islendingar hefðu mikla
hneigð til að setja út á hvað
eina sem gert er, að sjá ílís-
ina í auga bróðúrins. Ég ætla
að vona að ég hafi ekki syngdað
um of í þá átt í þessari grein
minni og eitt get ég fullyrt, að
hvað eina, sem ég legg til
þessa máls, sem er oklcur Is-
lendingum öllum svo afar mik-
ilvægt, er gert í þeirri ein-
lægu von, að það megi verða
til einhvers góðs og einnig í
þeirri fullvissu, að raddir al-
mennings þurfa að heyrast og
eiga fullan rétt á sér séu þær
bornar uppi af þeim hvötum.
Takmarkið er
að komast heim
Framh. af bls. 4
Ingveldur: — Það er líka dá-
lítið skrýtið, hvað þeim finnst
fréttnæmt frá Islandi. Ef eitt-
hvað á sér stað þar, sem okkur
finnst að skipti máli, þá er
ekki minnzt á það. Ég held til
dæmis, að lítið hafi verið
minnzt á stjórnarskiptin síðast.
Aftur á móti var hundamálið
blásið upp og gert að stórmáli.
— Nýlega las ég í blaða-
grein, að sænskir læknar
þættu einstaklega kaldlyndir
og tilfinningalaiisir og það svo,
að eidri starfsbræðrum þeirra
Iiafi blöskrað. Hver er reynsla
þín, Haraldur?
Haraldur: — Sænskir lækn-
ar eru upp og ofan eins og aðr-
ir menn og ég held að þetta
séu ýkjur. Hinsvegar felst í
þessu dálitið sannleikskom, en
það er ekki læknunum að
kenna heldur kerfinu. Það
kostar sjúkling sama og ekkert
að leita læknis á læknamiðstöð,
en þar verða hlutirnir að
ganga mjög greiðlega og lækn
irinn hefur mjög lítinn tíma til
að sinna hverjum sjúklingi.
Menn segja að læknisþjónust-
an hafi stórversnað eftir að
þetta nýja kerfi var tekið upp.
Það var gert í nafni velferðar-
innar, en svo virðist sem það
mannlega hafi gleymzt.
Ingveldur: — Við búum hér
í góðu og rólagu hverfi, en
það hefur verið mikii afbrota-
alda. Fólki er ráðlagt að læsa
húsum sínum, en gæta þess
hinsvegar að læsa ekki hirzl-
um innanhúss. Það vill verða
til þess að innbrotsþjófar
brjóta hlutina og valda miklu
tjóni. Það var brotizt inn hjá
okkur í sumar, þegar við vor-
um ekki heima. Síðar kom í
ljós, að það voru einhverjir
vandræðaunglingar af hæli í
Uppsölum. Þeir komust inn í
húsið og brutu upp skrifborð
Haraids. En þeir oliu engu
tjóni. Svo skildu þeir húsið
eftir opið og það var hreinasta
mildi, að fleiri komu ekki í kjöl-
farið.
Haraldur: — Já, það er
margt að hér og margt gagn-
rýnt. En við bjuggum líka í
Bandarikjunum og það var
miklu verra. Verstur var ótt-
inn við að ráðizt yrði á mann.
Ég fór til dæmis aldrei einsam-
all út á kvöldin; það var talið
óráðlegt.
Ingveldur: — Það er alveg
rétt og við þesskonar líf er
ekki hægt að una. En sumir
segja, að óðfluga stefni í þessa
átt hér. Það er lika oft spurt
þeirrar spurningar hér í Sví-
þjóð, hversvegna fólk sé að
læra og taka á sig ábyrgð. Svo
virðist sem þeir menn, er
leggja á sig langt nám og
ábyrgð séu ótrúlega lítið bet-
ur settir. Þeir, sem hafa laun
neðan við ákveðið mark, geta í
staðinn fengið allskonar
styrki, sósíalhjálp, húsnæðis-
styrk og þar fram eftir götun-
um.
— Verður langt að fara á
sjúkrahúsið, þar sem þú ert
ráðinn ylirlæknir, Haraldur?
Haraidur: — Nei, það eru
um 5 eða 6 km.
— Og ekkert erfitt að vinna
ineð sænsku koiiegiiniim?
— Haraldtir: —■ Alls ekki.
Til dæmis er það ekki til hér
að vinnufélagar þérist. Þegar
ég kom á Karolinska sjúkra-
húsið, gekk prófessorinn til
mín og sagði: „Ég heiti Sven.“
Aftur á móti vann ég fyrr á
árum um tíma i Danmörku og
þar var allt miklu stífara og
mikið þéringafargan.
— I>ú ert sérfræðingur í
mörgum sjúkdómum?
Ilaraldiir: —• 1 húðsjúkdóm-
um, kynsjúkdómum, atvinnu-
húðsjúkdómum og ofnæmissjúk
dómum.
—Er ekki mikið imi atvinnu-
sjúkdóma í iðnaðarlandi?
— Haraldur: — Jú, það fylgir
iðnaðinum.
— En er einhver atvinnn-
sjúkdómur, seni leggst á
lækna?
Ilaraidur: —- Það væri þá
helzt streita, þeir vinna undir
miklu álagi.
— Streitan hefur samt ekki
fengið á þig ennþjá?
— Haraldur: — Maður veit
það ekki. Hinsvegar lenti ég I
þvi í fyrra að liggja í lengri
tíma rúmfastur á spítalan-
um. Ég fékk gamaflækju upp
úr þurru ef svo mætti segja;
varð að gangast undir upp-
skurði og svo hljóp blóðeitrun
í allt saman.
Ingveldur: — Það er svona
þegar læknir veikist. Þá ætla
svo margir að gera svo mikið en
árangurinn vorður ekki eins oig
til var ætlazt.
— En er ekki á dagskrá að
koma einhverntíma heirn?
Ingveldur: — Það hefur allt
af verið á dagskrá að komast
heim og vonandi hefst það ein
hverntíma. Við erum alls ekki
orðin sænsk. Við tölum alltaf
íslenzku saman hér á heimil-
inu. Litlu börnin eru mjög lítið
farin að umgangast jafnaldra
sína og sú yngsta talar þar af
leiðandi ekki sænsku. Við ger-
um okkur grein fyrir, að margt
verður breytt heima, þegar sú
stund rennur upp, að við get-
um flutt. Maður týnir kunningj
unum til dæmis. En samt sem
áður er takmarkið að komast
heim.
14 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
11. júní 1972