Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1972, Blaðsíða 5

LÍFSREYNSLAN
VERÐUR STÆRSTI
ÁVINNINGURINN
Samtal vi5 hjónin Hafdísi Gu5-
björnsdóttur og Kristján Gísla-
son, trésmið, einn þeirra iðnað-
armanna, sem á sínum tíma
réðust í vinnu hjá Kockums
í Malmö
Hafdís og Kristján i íbúðinni við Sörbaksgatan.
Sörbaksgatan, háhiísagata í úthverfi Mahnö. Þarna búa bau Hafdís og Kristján og fleiri Is-
lendingar, sem á sínum tima réðust til Kockums.
ÞEGAR efnahagslægðin
gekk yfir ísland undir lok
sjötta áratugarins, dró úr
þeirri gífurlegu eftirspurn,
sem verið hafði eftir vinnu
iðnaðarmanna. Þegar tekju-
rýrnun var orðin almenn og
auk þess farið að hera á at-
vinnuleysi, fóru menn að
svipast um eftir grænni
skógum utan við pollinn og
beindist áhugi þeirra eink-
um að Svíþjóð, þar sem
laun virtust há á íslenzkan
mælikvarða. Talsverður
f jöldi iðnaðarmanna tók upp
tjaldhælana og fluttist —
með eða án búslóðar — til
Malmö; flestir réðust til
starfa hjá skipasmíðastöð
Kockums og þóttu dugandi
vinnukraftur. Nú hafa all-
margir þessara manna snúið
heim aftur; þó voru 300 ís-
lendingar í Malmö í fyrra og
nýir menn að skjóta upp
kollinum í stað þeirra sem
fluttust heim.
Ung hjón, Hafdís GuS-
björnsdóttir og Kristján Gísla-
son, trésmiður, voru meðal
þeiira, sem fluttust til Malmö,
þegar útflutningsaldan reis
hæst. Þau voru nýbúin
að bygigja þriggja herbergja
íbúð \nð Búland í Fossvogs-
hverfi, sem þau hafa síðan
leigt, en hvort tveggja var að
taunakjör í Svíþjóð virt-
ust lokkandi og ævintýri út af
fyrir sig að flytja í annað land
um tíma. Þau búa enn í Malmö;
leigja snotra þriggja her-
bengja ibúð á 4. hæð í geysi-
stóru sambýlishúsi við Sör-
baksgatan í nýlegu blokka-
hverfi á flatneskjunni utan
\>ið Malmö. Aliur frágangur ut-
anihúss er þar til fyrirmynd-
ar, lokað leiksvæði fjTÍr börn-
in, gnægð grasflata og hverf-
ið meira að segja prýtt nokkr-
um listaverkum. Ódýr og ein-
faldur frágangur einkennir
húsið að innan; íbúðin vegg-
föðruð að mestu og eldhúsinn-
rétting máluð. 1 þessu húsi og
öðrum þama í námunda býr
fjöldi innflytjenda, sem komið
hafa til lengri eða skemmri at-
vinnuleitar, þar á meðal flest-
ir íslendingamir.
f islenzku nýlendunni varð
fljótlega mikill samgangur og
allnáin kynni með þeim kost-
um og óköstum sem þvi fj’lgja.
Mér skildist á sumum að ný-
lendan hefði fyrstu mánuðina
tekið á sig mynd smáþorps þar
sem allir þekkja alla; konurn-
ar inni á gafli hver hjá ann-
arri og mikið fjör í kjaftasög-
um. Sumir kunnu þesskonar
smáplásseimóral vel en aðrir
miður ei’ns og gengur og losuðu
sig þá úr hinu nána samneyti
landanna.
Kristján var einn þeirra sem
réðust til Kockums; hann var
þar hálfan þriðja már.uð, en
fór svo að líta betur í kringum
sig og réðst í Viranu í verk-
smiðju, þar sem framleidd-
ir voru húshlutar: Milliveggir,
útveggir og þessháttar. Um
eins árs skeið vann hann þar
í trésmíðadeildinni, en réðst
síðan í byggingavinnu og var
við að koma upp niðursuðu-
verksmiðju skammt utan við
Malmö og síðar hjá öðru fyr-
irtæki, sem tók að sér að
smíða fölsk loft. Yfir
þesskonar vinnu var enginn
taxti til og um hálfs árs skeið
naut Kristján þess að haía
nærri 600 íslenzkar krónur á
tímann. Síðan hefur hann unn-
ið hjá Skánska Sementsgjöteri-
et við mótasmíðar vegna kjarn
orkurafstöðvar sem risa á um
40 km utan við Malmö. í>ar er
unnin ákvæðisvinna; vinnutím-
inn er frá kL 7 að morgni til
kl. 4,15 síðdegis og launin
teljast há: 3000 sænskar kr. á
mán. eða 54 þús. íslenzkar
krónur. En 30%, eða 900 sænsk-
ar fara strax í skattgreiðslur.
Daglega er Kristján um 11
tima að heiman; hann verður
að fara að heiman í rauðabít-
ið, kl. 6, en starísbræður hans
þrir fara með honum: Einn
Færeyingur og tveir Svi-
ar. Fyrirtækið kemur til mófs
við þá vegna kostnaðarins við
ferðirnar og Kristján fær
greiddar 26 kr. (468 isl. kr.) á
dag í ferðaistyrk. Vinnu-
hraðinn er ekki mikili eftir
þeim mælikvaröa sem gildir á
Islandi og naumast hægt að
tala um neina streitu á þess-
um vinnustað. Að öðru leyti
birtast kostir velferðarinn-
ar með þeim hætti, að ríkið
greiðir 80 kr. af þeim 580 kr.
sem húsaleigan hljóðar uppá og
100 kr. (1800 Ssl. kr.) fá þau
á mánuði með hvoru bami.
Hafdis kvað láta nærri, að það
nægði fyrir fataikaupum á þau.
Þau Hafdis og Krtstján
höfðu eltki mikla búslóð með
sér utan; eitt eldhúsborð og
stólar voru nálega það eina.
En þau hafa keypt sér með af-
borgunum Ijómandi falleg,
sænsk húsgögn. I hamaher-
bergið heíur Kristján smíðað
sjálfur fyrirmyndar húsgögn
og nýlega festu þau kaup á
notuðum híl sem stendur í núm
eruðu stæði í sameiginlegum
bílskur í kjallara hússins. Við
kaup á notuðum bíl tiðkast að
lána um 60% en afganginn
verða menn helzt að eiga sjálíir
því erfiít er að fá lán í banka,
nerna hafa þeim mun traustari
ábyrgðarmenn.
Bæjarfélagið hefur byggt og
á húsið og íöúamir þurfa ekk-
ert að þrifa utan sinna eigin
íbúða. Um sérstök sambýlishús
í Malmö gilda aftur á móti þær
reglur að leiigjendumir geta
eignazt íbúðirnar með þvi að
leggja fram sem -svarar 90.000
íslenzkar krónur og yfirtaka
slðan lán til langs tíma, en ein
býlishús í Malmö eru mjög dýr;
kosta sem svarar 3—8 milljón-
ir islenzkra króna, eftir stærð
og frágangi.
Þetta er hinn ýtri rammi lífs
kjaranna hjá íslenzkum iðnað-
armanni í Malmö. Innan þessa
ramma er hægt að lifa
fremur þaegilegu lifi, sem ís-
lenzkir iðnaðarmenn hér fyrr á
árum höfðu að minnsta kosti
ekki mikla reynslu af. Ég bað
þau Hafdísi og Kristján
að segja mér lítilie-ga frá þeim
lífsháttum, sem þau hafa tam-
ið sér í búsetunni í Malmö.
Kristján: — Stærstu við-
brigðin eru að vera kominn
heim úr vinnu kL 5 og vera
ek'ki við neitt sérstakt bund-
inn: Geta slappað af í stað þess
að gleypa i sig matmn og flýta
sér i eftirvinnu sem nær
11. júrn 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5