Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.1973, Qupperneq 3

GADE OP OG GADE NED
heitíir bðk eifitír dönstou sSkáld-
könuna ChaiHötte Strand-
gaard, sem toom úit 4 Dan-
mörteu fyrir fáeinum viikum.
Sú bök ifjallair 6 meginatriðum
um áfengisneyzl'U (kivenna, sér-
stalklega heimavinnandi hús-
mæðra og er ein aif möng'Um
, .kkýrisluSkáldsög'Um ‘ ‘ sem hafa
verið svo undir mikið í tizku
sáðasta áratuginn, en margir
áJlíta, að syngi senn sifit síð-
asta.
Oft eru þessar „skýrsiubæk
ur“ byggðar upp af segul-
bandsvinmi, þ.e. höfiundur hef-
ur fiekið upp viðifiöl við tþá, sem
eiga í hluit Ihverju sinni og
birtir siðan viðtölin hirá í bök
sinni, fi sitað 'þess að reyna að
gæða þau ögn ljóðrænni lit og
ljóma. Þessar bælkur eru sem
sagt byggðar lupp á viðtölum
við fóik um fjöimörg efni, það
er bara misjafnt, hvað höfund
unum tekst að gera úr (þeirn
Jæsilegt lesfirarefini.
Segja má að bók Oharlofite
Sfirandgaard . -íé eins konar
■blanda af skýrslu og skáld-
Skap. Hún hefur rætt við
átta konur um misnotkun
þeirra á áfengi, svo og piliiu-
Jóhanna
Kristjónsdóttir
Merkar
erlendar
bækur
neyziu og þetta efni tekur
Oharlotte síðan itil meðferðar
og gefur Iþvfi mun ökéldlegri
bJæ en oft gerist lí Iþessum bók
um.
Oharlotte Strandgaard mun
vera aMþekktur „skýrsluskáld
söguhöfiundur" í Danmörku,
þótt ég hafi 4 fáfræði minni
ekki lesið aftir hana áður.
Mamgir telja, að hún hafi náð
einna mestum árangri, einmitt
vegna þess, að bækur hennar
• eru ekki þurr „dokumenitar-
ismi“ heídur leggur skáldkonan
sitt fram ffika. Hún mun auk
heldur hafia getið sér talsvert
orð 'fyrir útvarpslþætti sína,
sem margir Iiafa verið nýstár-
lega iunnir og opiniskáir.
Frásögn 'kvennanna átta,
sem höfiundur á samtöl við í
bókinni hlýtur að vekja les-
anda til umhugunar um, hversu
Öhemju aivarlegt þjóðtfélags
vandamál er þarna á fierðinni.
f sjálf-u sér væri forvitni-
legt að kanna, hvort ástandið
gæti verið eitthvað svipað hér
á landi. En það er önniur saga.
Augljóst er altént, að þetta
er meira vandamál í Dan-
mörtou en mangir hafa sjálf-
sagt gert sér gnein fyrir. Kon-
urnar segja opinskátt og hrein
Ski'lnislega frá ofnotkun á alls
kyns róandi piilium og þörf
þeirra á að neyta áfengis,
jafnskjótt og fjölskyidufaðir
er 'horfinn til stairtfa og börnin
i skólana. Þær tjá sig utm sam-
bandið við umheiminn, um erf-
iðlei'kana að losna úr þeim viita
hring, sem þær eru komnar
á. En misnotkunin í sjálfiú sér
er ekki neitt einangrað íyrir-
bæri — Iþað er einkenni. 1 öll-
um frásögnun.um er einmana-
leiki þessara kverrna og ófull-
nægja raiuði þráðurinn í eymd
'þeirra og sáilarnauðum.
Inn lí þessar frásaignir flétt-
ar Charlotte Strandgaard Ijóð
sín og gæti sú tilraun virzt dá-
líitið fálmandi, en verður á marg
an hátt álhrifarik, vegna þess
hve hrein og einföld þau eru.
Charlotte Strandgaard.
Og ég lt þá sem snöiggvaist
ljósgula glitsaumaða skiítokju
en engar brúðarmeyjar sá ég.
Er hún haifði iökið máli sinu
Sleppti hún takinu á handlegg
miinum og tók kórónuna milli
handa sér eins og til að vera
viðbúin að setja hana á höfiuð
mitt. Hún virtist eklki þurfa að
biða éfitír svari mimu. Hún stíg-
ur inn fyrir haliardymar án
þess iþó að vlíkja firá mér.
Vissulega hef ég séð aJJa þá
dýrð og öil þau miklú auðæfi
sem þarna eru inni og veit að
mér stendur þetta allt til
boða, diTottningaiiskrúðinn,
hinn friíði prins og hásætíð við
hlið hans. Aillt verður mór veitt
sem ég girnist. Og veldissprot-
anum held éig á. En þá verður
mér litið 4 Qófa minn, undan
sprotanum vætiar blöð og
ég ffinn sviða þar sem þymi-
broddamir stungu mig er ég
greip hann. Það fer hroliLur
um mig. Hvað á að gera við
mig? Og hvað á ég að gera við
þessi auðaafi. Þessar ifvana iger
sernar, eða þerunan tfrfiða kon-
ung, sem veikur mér enga
igieði? Sj'álí hef ég ffika valið
mér annan sem hvoalki á fcór-
ónu úr gulli né Ikonungsskrúða,
en hann á tfallegt bros S þjört-
um augum. Og mynd hans
bregður tfyirir í huga mlinum.
Hönum vil ég ekki bregðafirt.
Ég fyffiist þrjózteu er ég ffit á
guíllsprotan'n 4 blóðugum lófa
imiínum og leifursnögigt fleygi
ég honum inn fyrir hallardym
ar og heyri sársaukafiullt Mjóð
um leið og hann skelllur 4 hart
bergið. Ég hörtfa aftur út á
.graslbalann og. . . og. . .
Var það draumur — eða? . .
Iskalt vatn E'kvettist yffir höf-
uð mitt og háls, ég steypist
fram af klöppinni ofim í kdl-
grænan hylinn fi ánni, ég sýp
hveijur og er viss um að ég er
að drukkna, finn að það verður
etóki lumfflúið. Mér hefiur stóotið
rupp en ég er ósynd, sný firá
klöppinni og næ etóki til henn-
ar. Ég er að sötókva og ég á
etóki nema andartaks bið unz
öffiu er Ibkið. En ég sætti mig
við örlög mín, ég er 16 ára.
Ósjálfrátt eða af eðlishvöt fer
ég að busQa með hönöunum og
tetóst að snúa mér við 4 vatn-
inu. Ég viQ etóki söltókva og nú
finn ég að ég verð að beita öffi-
um miínum viljakrafiti til að
snúa mér að klöppinni og ná í
kQettinn sem ég haffði snúið firá
'þegar mér sfcaut upp. Ég busla
með báðum höndum og færist
nær unz ég kemst með hnéð
upp á syffiu undir yfirlborði
vatnsins. Nú reyni ég áf öffium
mætti að ná itafci á sleipri
tólöppinni og fcomaist með hiitt
hnéð upp á syffiuna, en þá er
eins og fcippit sé 4 tfótinn og
hann verður mér of þungur, ég
er að rerma niður áf syffiúnni,
en nú eyikst mér ásmegin, ég
leg.gst á magann og læsi Qóf.un-
um 4 vatnssortfna fcl’öppina
sleipa og hála ffyrir ofan mig
og tékst að ifinna smánibbu
sem handtfesfu, en þá er itogað
svo fast í fætur mlna að ég er
ailvag að missa máitttinn, get
samt með öffium þeim viQja-
tórafiti og rósemi sem ég á yfir
að ráða .komizt aítur með hnén
upp á syffiuna og stíðan stóriðið
upp á 'klöppina þar sem áin
nær ekki lengur til. Ég er kom
in á þurrt land — liíandi. Ég
hatfði þá etoki druktanað. Nei,
ég slapp við það. Ég átti v4st
etftír fleiri þolraunir 4 ffifinu.
Ég var máttfaiin, en þama var
mér étóki unrut að dvelja vegna
þess að enn fannst mér sem <bog
að væri 4 tfætur mina til þess
að draga mig niður 4 hylinn,
svo ég skríð hænra upp á
kQöppina og upp í móabarðið
miilli túns og engja og ranka
þá fynst við mér er ég ffinn iffin
inn aí blóðiberginu og lamba-
igrasi.
Mér er hroffikalt og ég skelf
af áreynslunni, 'hugsa aðeins
um að filýta mér heim, veit
varla hvað gerzt Qietfur fyrr en
ég geng fram hjá þenrilaut-
inni ag sé þvottinn sem ég
hafði fyrir stundu breitrt þar til
þerris. Þaðan fýftóur aQdrei
þvottur og þarna á hann að
vera til nnangiuns og bleikjast 4
næturdögginni, þegar hann er
þurr verður hann torotinn sam-
an ilmandi 'hreinn og svo slétt-
ur að elkki Iþarf að strjúka
hann með heitu járni nerna ef
vera kynni tfínustu dúkana og
útsaumuðu svæfiHverm, sem
notuð enu handa gestum. Hér
hef óg þá verið og hér Ihef ég
breitt þvotttnn sem óg sfcolaði 4
ánni. ‘Þvottuirinn er ennþá
blautur, ég sé það á þv4 að
hann blaktir etóki. Hvað hefur
svo gerzt? Hvar hef ég verið?
SitóoQað eitthvað sem efitir
var atf þvottínum, teygt mig elft
ir fclút sem flaut með straumn
ium niður ána og runnið íram
atf fclöppinni ?
Mér er elkfci unnt að skil-
greina állt það sem gerzt haffði
eða Qwað Iþað var sem raun-
verulega hafði igerzt. Ég
reyndi etóki að hiugsa um það.
Mér var það eitt í hug að kom-
ast heim.
Ég stend á miðju gólfi í Qiitlu
svelfnstotfunni inn atf eldhúsinu.
Undir tfótum m4num er fcominn
poLLur, stór dökkur pollur
breiðist út á hv'ítstoúruðu við-
airigólfinu. Stúltoa sem er
retokjunautur minn r4s upp í
rúminu um leið og ég ikem inn,
hún hefur Qagt sig og fengið sér
miðdegisblund. Þegar hún sér
mig isegir hún fagnandi: — Æ,
þú ert þá tóomin, guð sé lof!
Ég er svo fegin. Þú getur
ekki ímyndað þér hvað ég var
orðin hrædd um iþig. Mig
dreymdi að það tooim hingað
toona sem ég þekikti etóki. Hún
var komin hingað tii að sækja
þig oig æfilaði að rífia þig með
sér lí tourtu héðan. Ég ireyndi
af öilum mætti að atftra henni
frá þvtí, óg vildi etóki missa þig.
Hún véir svo hörð á svipinn og
mór leizt illa á hana. Ég var
svo hirædd um að hún yrði mér
yfinsterfcari. En nú ertu fcomin
og óg er svo ,glöð. Þetta var þá
etóki annað en draumur.
Hún var nú fcomin tfram úr
rúminu ag horfði á pollinn á
gólfinu og mig til skiptis.
— Hvað 'hefiur toomið fyrir
þig? 'Þú ert tolaut. Þú hefur þó
efcfci dottið 4 ána?
— Jú, staimaði óg og gat
varla komið upp orði fyrir
munnherkjum. Ég rann fram
af tólöppun.um ofan í hylinn,
en ég varð ekkert hrædd.
— Þama er þá draumurinn
minn ‘tóominn fram. En hvaða
kona getur það verið sem sæk-
ist etftir I4fi þinu og vill gera
þér mein ?
— Ég veit etóki hvort hún
viffi igera mér mein, en það hef-
ur ffiikleiga verið hún sem tagaði
í fætur mSna þegar ég var að
sökkva og reyndi að bjarga
mér. Ég Qiafði það samt af og
er nú komin heim. Annars veif
ég ekki hvað hefur gerzt. Ég
gat ekki sagt meira, það glömr
uðu S mér tennurnar.
Vinstúlka min kom nú með
handiklSeði og vaifði þvi um
renntolautt hár mitt en segir þá
undrandi:
— Þú (hetfur meitt þig, það er
rauð rispa sem þú ihef ur femgið
á 'hálsinn eins og efitir keðjiu.
Varstu með hálsfestina þina og
menið ?
— Nei, það held ég etóki, segi
eg hikandi og þieitfa um leið
niður barminn og tfinn eitthvað
hart sem r.unnið hetfur niður á
milli brjóstanna en stöðvazt
við mittisstrenginn. Þetta hlýt-
ur að vera menið með roða-
steiniinum, sam ikonan fesfi um
háisffim á mér. (Hvaða kona?
hugsa ég). En um það vffi ég
engium segja neitt. Rannsaka
það betur í einrúmi, aðeins
gæta iþess að það detti etóki nið
ur meðan ég skipti um tföt. Svo
bið ég stöffiiu mína að sækja
mér kjöl ,upp á loft meðan ég
síkipti um nærföt. Ég filýtti mér
úr fcjöffimm og blautum sofcfc-
um og sfcóm en var að haffa
skyirtuskipti þegar hún kom
aífitur með kjólinn. Ég varð því
Framh. á bls. 9