Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.1973, Page 5

irfhlíðar Hekl'u og rajumir er
þetta gamailkuimugt úr stóru
Heklumyndinni, sem Ásgrámur
málaði frá HæQi <um svipað leyti.
Guðný Iheldur atf ýmsum ástæð-
um 'uppá (þessa myrnd. Hún er í
fyrsta lagi tfagurt lista-
verk, dæmi um vatnsliita-
meðferð Ásgrims eins oig hún
igat bezt orðið. 1 öðriu lagi var
Ásgrfirrvur nákominn frændi
þeirra Gailtafeilssystkima. Og í
þriðja 'laigi var mikið vinfengi
milli hjónanna S Galtatfelli og
prestslhjónanna á Stóra Núpi,
Ólatfar oig séra Valdemars
Briem, isáknaskálds. Eftir tfenm-
inguna fóir Guðný tl náms
dValar að Stóra Núpi og hún
telur iíklegt að séra Valdemar
og Ólöf hafi Ihaft 'áíhritf á, að
Einar lí GaitatfeUi lagði á lista-
brautina, þrátt fyrir Mtil elfni.
Bærinn á Stóra Núpi myndar
einsteonar miðpunikt í þessari
fögru vatnslitamynd Ásgríms,
en hann miun hafa verið ný-
byggður 'um þetta leyti, þar sem
igamli bærinn fél i jarðskjáltft-
■unum sumarið 1896 eims
og raunar íiestir bæir á þess-
um sióðum.
Nú er öldin önnur i cQest-
lum skilningi og erfitt að gera
sér grein tfyrir til tfúffls, hvað
það var sérstætt og stórmerki-
ilegt, að lungur drengur, sem
ekki Var hneigður fyirir steepn
iur, fengi að tfara til náms 1 list-
igreim, sem þar að au!ki igætfi O&t-
ið eða ekki neiitt a!f sér. Þess-
háttar dútl var gjamam tfiokk-
að undir ieitearasteap. 1 þá daga
var vaSld húsbóndans á heimil-
inu ekki vefengt; orð hans og
vilji voru iliög, sem aðrir toeygðu
sig lundir án amdmæla. Hitt er
svo annað mál, að teonumar
hafa hatft slín áhrif, þótrt eteki
bæri alltatf mikið á þvíí.
1 samræmi við riítejamdi ald-
aranda, hlýfcur að hatfa teomið
til kasrta Jóns Bjamasomar
bónda S Galtafelli að taika
lokaákvörðun um, hvort Einar
soraur hans tfæri til Kaupmanna
hafnar rtil að 'leggja stund á
höggmyndalisrt. Haignýt skóla-
menntun var þá tfóigin S latSnu
skólagöngu með von ,um pirests
embætti eða sýsiumanns-
tign. Guðný segir, að Einar
hatfi ailla tSð verið ósköp 'livtlð
hneigður fyirir vimnu. Áhugi
(hams beindist ekki að toústeap.
Jón tfaðir iþeinra skildi það, en
hann vildi helzit að hann tfæri li
Latínuskólann og iærði rtil
prests. Einar hetfur 'lliklega eteki
hatft miteið meiri áhuga á
prestsembæitti en Ibúskap. Guð-
ný segir, að Iþað hafi torðið itals
verð vonbrigði tfytrir tföður
þeinra, þegar ljóist var að Ein-
ar vildi hefja myndlistamám.
Lengi vel hatfði hann ,uppi mót-
bárur. Ekki vegna þess
að hann efaðist um áhuga ag
hætfileiika Einars. En 'hann gat
eteiki séð, að hægt væri að lifa
á högigmyndalist. Þessi álkvörð-
un hefur etf til vi'iil verið ögn
erfiðari yegna þess, að tfólíkið
á bæj'unum S toring ieit á þetta
væmtanlega nám Einars
sem hverja aðra skemmrti'lega
fjarstæðu.
Guðný isegir: „Maður á næsita
bæ sagði hlæjandi, að nú ætl-
aði hann Einar litli S Gaita-
felli bara að verða mynd-
högigvari eins og Thorvald-
sen.“ Og hún bætir við: „Ég
held, að móðir otelkar hafi ski!-
ið þefcta beibur, þvtt hún var
Foreldrar Guðnýjar, Gróa Ein-
arsdóttir frá Bryðjuholti og
Jón Bjarnason frá Bolafæti.
Þau bjuggu í Galtafelli um
fjögurra áratuga skeið og
bættu jörðina mjög mikið. Auk
Guðnýjar voru böm þeirra
Jakob, bóndi í Galtafelli, Einar,
myndhöggvari, og Bjami, sem
kenndur var við GaltafeU við
Laufásveg.
j
1
1
óvenjuleig kona og kannski hef
ur hún motið góðra ráða tfrá
þeim hjónum á Stóra Núpi. Og
svo teom þar, að faðir otakar lét
undan. Hann hafði eignazt
Dalbæinn, sem var irttil jörð í
nEesita mágremni. En nú seldi
hann Iþá jörð tU að standa
strajum alf námi Einajrs.
En fyrstur til að styrkja Einar
varð Bjöm Kristjánsson,
kaupmaður tt Reylkjaivlik. Faðir
otekar mat þá aðstoð mjög mite-
i'ls. Hann átti marga góða
hesta, en eimn gæðing sem af
bar. Menm höfðu boðið honum
otf fjár lí hestinn, en harrn lé
hann etetei. Hinsvegar gatf hann
Bimi hestinn sem þaMdætis-
vott fyrir styrkinn tíi Einars.“
Guðný hefur lýst Jóni
Bjamasyni lí safnritimu „Faðir
■minn“. Hún segir þar
m-a.: „Faðir minn giftist Gróu
Einarsdóttur frá Bryðjuholti í
Hnunamaininalhrcppi. Byrjnðu
þau bústeap S Gaitalfelli, tfyrst
að háltfu, en eftir notetour ár
tótou þan alla jörðiha, þá mjög
miðumfidda. Sagði hann mér, að
fyrstu árin, sem hamn var þar,
hefði hann fengið 60 hesta af
öliiu túniniu, en hann bætrti svo
þessa jörð, að þegar hann hætti
að búa, gatf túnið atf sér 4—500
hesta af töðu.“
En Jórn Bjamasom var elkki
bara harðd'uglegiur athatfnamað
ur. Um það segir Guðný: „Á
andiega sviðimu var hann
fjarri þvií að vera óviilkur.
Hamm var þyxstur í fróðleil' og
las þær toækur, sem gáibu veitrt
homitim hanm. Hamm itók toemm-
ara á heimiiið fyrir eldri bræð
urna, Jakob og Eimar. Var
það Brynjóllfiur Jónsson, tom-
fræðingiur frá Minna Núpi, vit-
ur maður og fróður, og voru
þeir faðir minm miklir vimir.
Eimmig tók haam umgan piit itil
þess að kenna Jaikoto á orgel."
. . . „Á hjverju 'kvöidi var les-
inn húslestur og sunginn sáim-
ur fyrir og etftir. 1 rökteriniu
voru stumdum sagðar sög-