Lesbók Morgunblaðsins - 16.06.1974, Síða 14

□ULRftn
EFm
□G
TRÚRR
REVGSLR
TILRAUN
MEÐ
HAFSTEINI
MIÐLI
geysimiklu minnisforðabúri sínu
fjöjda látins fólks frá því svæði,
þar sem fundurinn fer fram, í
þeirri von, að einhverjir fundar-
gestanna þekktu þá, sem hann
lýsti Á fjórum slíkum fundum,
sem E.H. sótti í ýmsum hlutum
Islands, lýsti Hafsteinn að meðal-
tali um 150 látnum persónum og
af þessu fólki voru aðeins fimm
til átta, sem fundarmenn þekktu
ekki.
Mikill meirihluti fundanna,
sem Hafsteinn heldur, er hins
vegar með þeim hætti, að hann
fellur í dásvefn að viðstöddum
aðeins fimm til sjö fundarmönn-
um.
Á þessum fundum virðist til-
gátan um hina „gifurlegu þekk-
ingu“ varla nægja sem skýring,
þegar hafður er i huga sá bersýni-
legi árangur, sem margír fundar-
manna halda fram að hafi náðst.
I þessari tilraun fékkst Haf-
steinn aðeins við einn fundar-
mann í einu, og hann hafði ekki
hugmynd um hver hann var. Mat
byggt á magni staðfestra upplýs-
inga gefur til kynna, að um tilvilj-
anir getiekkiveriðaðræða, (held
ur bendi niðurstöður til þess, að
túlka verði þetta sem yfirskilvit-
leg fyrirbæri paranormal
interpreation) og vísa því á bug
tilgátunni um hina „gífuriegu
þekkingu1'. Könnun á þeirri hlið
lýsinga Hafsteins, sem snerta
gæði (þ.e. nákvæmni og rétta frá-
sögn), virðist enn fremur styðja
framangreindar niðurstöður okk-
ar. Samtenging sumra stað-
reynda, sem hann minntist á, gera
það ákaflega ólíklegt, að þær hafi
orðið fyrir tilviljun þar sem stað-
reyndirnar áttu við um fólk, sem
var nefnt fullu nafni og fundar-
maður eða meðlimir fjölskyldu
hans þekktu.
Lýsingar Hafsteins snúast um
látið fólk, sem hann segist sjá og
standa í sambandi við. Þess vegna
er óhjákvæmilegt að viö nálgumst
spurninguna um annað líf og það
vandamál, hvort skýra megi þessi
fyrirbæri sem einskonar andlegt
ofurnæmi (super-ESP), í stað
þess að fallast á að hér sé um
samband við framliðna að ræða.
Það var ekki ætlun okkar að taka
fyrir þetta erfiða vandamál í
fyrstu tilraunum okkar með Haf-
steini, en okkur virðist hann hafa
mjög góða hæfileika til tilrauna
og rannsókna á þessu sviði.
Framannefndir, einstæðir hæfi-
leikar hans til þess að fara rétt
með nöfn, gætu eytt miklu af
þeirri óvissu sem fylgir starfi með
öðrum miðlum, sem eiga oft erfitt
með að bera kennsl á þá sem þeir
lllNGAD GEISLAR
LÍFIFRÁ ÖÐRUM
HNÖTTUM. 2. hluti.
SAGTFRÁ
KENNINGUM
DR. HELGA
PJETURSS OG
STARFSEMI
, NÝALSINNA
A SAMBANDSFUNDI
MEÐ NÝALSINNUM
Eftir Bjöm Vigni Sigurpáísson
ná sambandi við. Það er rétt að
vekja athygli á því hér, að hvorki
í þessari tilraun né á öðrum fund-
um á Islandi, sem við höfum
rannsakað allnákvæmlega hefur
Hafsteinn lýst lifandi fólki sem
dauðu eða öfugt. Á sex miðils-
fundum þar sem við völdum
fundarmenn voru tvö dæmi þess,-
að fólki, sem fundarmenn höfðu
þekkt mörgum árum áður, var
lýst sem látnu og þetta kom alger-
lega flatt upp á fundarmenn, sem
héldu að viðkomandi persónur,
væruennálífi. Þegarmáliðhafði
verið kannað kom hins vegar í
ljós, að f báðum þessum tilfellum
höfðu mennirnir, sem Hafsteinn
lýsti, látizt, í öðru tilfellinu tæpu
ári og í hinu tilfellinu nokkrum
árum áður. Skipaleg rannsókn er
nauðsynleg á þessu sviði.
Við höfum hugleitt nokkur
tæknileg tilbrigði við frekari til-
raunir með Hafsteini, svipaðar
þeirri, sem hér er lýst. Spyrja má
hvers vegna við höfðum ekki
fundarmenn í allt öðru herbergi,
kannski aðliggjandi herbergi, en
miðillinn. J.C.Pratt (1936) notaði
þessa aðferð þegar hann kannaði
miðilshæfileika frú Eileen
Garrett. Við óttuðumst að slík al-
ger einangrun fundarmanns frá
Hafsteini væri of mikið frávik frá
þeim aðstæðum, sem hann á að
venjast og gæti hindrað flaum lýs-
inganna. Hvað sem því liður virð-
ist hafa tekizt með tjaldinu milli
miðilsins og fundarmanna að
koma í veg fyrir, að þeir sæju
hver aðra og jafnframt tryggðu
eyrnatækin og hlustunartækin
hljóðeinangrun fundarmanns.
Árangurinn sýnir, að þessar að-
stæður heftu ekki að sálrænir
hæfileikar miðilsins fengju notið
sín og hvorki hann né fundar-
menn kvörtuðu fyrir þessum að-
stæðum.
Gagnlegt væri, að hver fundar-
maður væri kyrr i tilraunaher-
berginu í ákveðinn tíma.til dæmis
átta mínútur, þótt miðillinn gæfi
ef til vill ekki fleiri skyggnilýs-
ingar eftir fyrstu tvær til þrjár
mínúturnar. Þetta kæmi í veg fyr-
ir, að mat fundarmanns mótaðist
af samanburði, sem hann gerði á
þeim tíma, sem hann og aðrir
voru hjá miðlinum. Hins vegar
virðist það mjög ólíklegt að slík
hliðsjón hafi verið höfð í þessari
tilraun þar sem flestir fundar-
manna fóru úr byggingunni um
leið og fundi þeirra lauk og gátu
því alls ekki borið saman lengd
lýsinga sinna við lengd lýsinga
hinna fundarmanna. Samt sem
áður verður þessi öryggisráðstöf-
un tekin upp i nýjum fundahöld-
um, sem við áformum ásamt Haf-
steini, en hann hefur látið í ljós
áhuga á því að halda áfram að
taka þátt i tilraunum undir
öruggu eftirliti.
Hafsteinn hefur stundum
kvartað yfir vissum „troðningi"
framliðinna. Honum fínnst, að
verur, sem vilja ná sambandi við
ákveðinn fundarmann fáist ekki
til að hverfa, þegar hann
fer úr herberginu og sá næsti
kemur. Hvað sem þessu
veldur kann það að stafa af
einhverjum ruglingi um sam-
bandið milli þeirra frainliðnu,
sem hann skynjar, og fund-
armánna, sem þeir eru skyld-
ir.Viðvonumsttilþess aðyfirstiga
þennan erfiðleika í næstu tilraun
okkar þannig að lengra líði milli
funda einstakra fundarmanna,
svo að tími gefist til þess að
„losna við“ hið látna sambands-
fólk, eða hugarfóstur miðilsins —
hvort sem réttara kann nú að
vera.
Guðmundur Halldórsson þýddi.
Mánudagskvöld. I kringum 20
manns eru saman komin á einum
sal á efri hæð hússins að Álfhóls-
vegi 121. Þetta er fólk á öllum
aldri, karlmenn þó í meirihluta og
þar á meðal sjálfur allsherjargoði
ásatrúarmanna. Stólunum hefur
verið raðað f hring og fólkið helzt
í hendur. Á veggnum gegnt okkur
hangir stór mynd af dr. Helga
Pjeturss eins og Jesúmynd í
kristilegu safnaðarheimili.
Skammt frá er lika stjörnukíkir
og snýr út að suðurhimninum.
Hér er að hefjast sambands-
fundur Nýaissinna. Ljósin eru
deyfð. og sígild tónlist berst úr
hátalara að baki mér. Flestir
sitjaranna eru með lukt augu, eim
beita sér að ná sem mestri sam-
stillingu. Góð stund liður og þá
veiti ég því eftirtekt, að maðurinn
sem situr við hlið mér, tekur að
kippast til i stól sínum. Hann
nuddar hönd mína án afláts. Tím-
inn líður, kippirnir ágerast og
skyndilega segir maðurinn stund-
arhátt: Helgi Pjeturss er hér.
Komið þið öll sæl. Fólkið muldrar
kveðjuorð á móti.
Helgi tjáir viðstöddum, að hann
sé staddur í stjörnusambandsstöð
út í himingeimnum og hjá honum
séu nokkrir landar og einnig út-
lendingar. Hann er stundum lengi
að koma orðunum frá sér, eins og
sambandið sé f daufasta lagi. Þó
fiytur hann töluverðan fyrir-
lestur í anda kenningar sinnar, en
ég get samt ekki merkt, að hann
hafi miklu við Nýalinn að bæta
þrátt fyrir langa veru á öðrum
hnetti. Kannski hefur það allt
komið fram áður á þessum fund-
um. 'Hér leggur hann megin-
áherzlu á, að unnið verði áfram að
því að breiða út kenningar hans
til að skapa sem bezt sambands-
skilyrði. Þegar Helgi hefur lokið
máli sínu tekur miðillinn við hlið
mér að kippast til á nýjan leik,
nýr maður hefur tekið sér ból-
festu í honum, en talar áfram með
sömu röddu. Þetta er Dungal og
segist hann vera þarna ásamt
fleiri kunnum læknum og spyr
síðan hvoil þeir geti einhverja
aðstoð veitt. Fólkið í salnum nefn-
ir ýmis nöfn — vina og vanda-
manna. „Við munum hugsa til
hans,“ svarar Dungal jafnan.
Nú er töluverð ókyrrð farin að
færast i^alinn. Maðurinn við hlið
sessunautar míns er einnig tekinn
að kippast til í stólnum og ung
kona mér litið eitt á hægri hönd
stynur ákaft. „Ríkharður hér,“
segir skyndilega hinn karlmiðill-
inn. Honum er fagnað vel af fund-
argestum. Rikharður lætur þess
getið, að nú muni verða reynt að
ná sambandi við æsi, sem þarna
séu, en áður en hann getur haldið
áfram, eru stunur og kippirnir í
ungu konunni orðnir svo ofsa-
legir, að hann verður að draga sig
í hlé og athyglin beinist öli að
konunni.
Glöggt má sjá, að einhver er að
reyna að brjótast í gegnum hana
en gengur erfiðlega. Stjórnendur
sambandsfundarins hérna megin
reyna að tala til miðilsins, en hún
segist ekki geta gert sér grein
fyrir hver þar sé á ferð. „Við
skulum syngja,“ segir einn fund-
armanna, og konan hrópar: „Já,
syngið, syngið þið öll.“ Við
byrjum að syngja — ættjarðar-
söngva og umbrotin í konunni
aukast til muna. Skyndilega er
hún haldin einhverju. „Hver ert
þú?“ spyr einn fundarmanna. „Ég
er . . . ég er . . .“ Konan á erfitt
meö að koma nafninu út úr sér.
„Ert þú kannski Lofn?“ spyr þá
sami maður, og konan grípur það
á lofti. „Já, ég er Lofn, ég er
Lofn.“
Eftir því sem ég veit bezt hlýtur
hér að vera átt við ásynjuna Lofn,
svo að ég bý mig undir fróðlega
tölu. En það verður ekki af því.
Konan flytur okkur hálfgerða
ragnarakaræðu og vitnar til
ástandsins á N-írlandi og Austur-
löndum fjær, fjallar um nauðsyn
þess að koma á friði og góðu
hjartalagi í heiminum „að við
göngum til góðs götuna fram eftir
veg, eins og skáldið sagði. „Þá féll
undirrituðum allur ketill í eid;
það var með ólíkindum, að Lofn
myndi vitna í Jónas Hallgrímsson
— einhver önnur skáld hlutu að
vera nærtækari.
Að lokinni ræðu Lofnar færist
verulegt líf í karlmiðlana mér á
vinstri hönd, þvi að i öðrum kem-
ur fram Ullur nokkur en hinum
Freyr — að mér heyrist. Þeir eru
báðir mjög nýalssinnaðir i ræðu
sinni. I lok fundarins er svo mið-
illinn við hlið mér haldinn ísleifi
nokkrum Jónssyni, sem ég kemst
síðar að, að hafði verið gjaldkeri
hjá fyrsta sjúkrasamlaginu hér í
Reykjavik og var í lifanda lífi
mikill spíritisti. flér á fundinum
afneitar hann andaheimi, „nei,
nei, hér eru engir andar,“ segir
hann og hlær viö.
Og þá er það, að einn fundar-
manna — maður nokkuð við
aldur, sem tekur öðru hverju i
nefið og snýtir sér með rauðum
vasaklút — spyr isleif þennan:
„Mannstu nokkuð eftir mér,
isleifur?" Jú, Isleifur telur það.
„Þá langar mig til að spyrja þig,
hvort þú hafir nokkurn tíma
komið heim til mín, þegar við
þekktumst hér áður fyrr.“ Það
kemur hik á tsleif, en síðan segist
hann halda, að maðurinn viti það
eins vel og hann sjálfur. Maður-
inn segist samt vilja fá isleif til að
segja sér þetta. „Þú spyrð nú bará
vegna þess að þú vilt sannanir,"
segir ísleifur. Maðurinn viður-
kennir það, kveðst vera nokkuð
tortrygginn. En hann fær engin
svör, Ísleifur segir, að sannanirn-
ar verði að bíða betri tíma. Fund-
inum er lokið.
Eins og vafalaust má lesa úr
þessari frásögn þótti mér sam-
bandsfundur þessi heldur ósann-
færandi, eri þá er rétt að vitna til
orða Þorsteins Guðjónssonar hér í
meðfylgjandi grein, að það fari
mjög eftir stilliáhrifum hvort
fundir verði sannfærandi hverju
sinni eða ekki. Sennilega hafa
stilliáhrifin ekki verið upp á það
bezta að þessu sinni — með að
minnsta kosti tvo vantrúaða í
hringnum, mig og manninn með
rauða vasaklútinn.
Og til að gæta allrar sanngirni
verður að geta þess, að unga kon-
an, sem greint er frá hér á undan,
er ekki rniðill á vegum Félags
Nýalssinna heldur var þetta
fyrsta dámiðlun hennar. Hún
sagði okkur eftir á, að hún hefði
fyrst fundið til einkennilegra
áhrifa eftir miðilsfund sem hún
sat viku áður. Reynslu sinni nú
lýsti hún þannig, að sér hefði
fundist gífurleg orka streyma í
sig, einkum eftir að fundargestir
voru farnir að syngja, en kvaðst
þó aldrei hafa misst alveg meðvit-
und. Þannig hefði hún allan
tímann heyrt óljóst hvað hún
sagði í þessu ástandi, en það heföi
verið líkast því sem orðin bærust
að eyrum hennar utan frá, en
ekki innan. Og í sjálfu sér sé ég
enga ástæðu til þess að efast um,
að konan hafi orðið fyrir einhvers
konar sefjunaráhrifum á fund-
inum og gildir raunar hið sama
urn báða karlmiðlana. Allt fas
þeirra í miðilsástandinu var þann-
ig, að mér þykir ólíklegt að þau
hafi getað leikið það í rúmar tvær
klukkustundir. En raunverulegl
samband var það varla.
-bv.