Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1974, Qupperneq 4

Teikningar: Árni Elfar
..............'V'”'’
„Þetta er Nonni — forseti Sam-
einass ..."
kem til með að veita forstöðu,
verður veitt áfengi. Veizlurnar
eru yfirleitt haldnar á tlmabilinu
frá 5—7 síðdegis og fæstir menn
ná að drekka sig fulla á þeim
tíma, enda hefur enn ekki komið
fyrir, að borið hafi á víni á gesti,
þegar hann hefur farið úr veizlu
hjá mér.
Þegar ég las þessi ummæli ráð-
herrans, rifjaðist upp fyrir mér
vlsa um samdrykkju tveggja þing-
manna. Var annar ráðherra og
síðar ambassador. Hafði áður ver-
ið bankastjóri og brautryðjandi I
garðyrkju og ylrækt, Bjarni Ás-
geirsson á Reykjum. Hann kvað
við samþingsmann sinn, Jón
Pálmason, forseta Sameinaðs Al-
þingis:
Drekkum austræn, vestræn vln,
vodka, Svartadauða,
áfeng gerist ilman þín
Akurliljan rauða.
Jón Pálmason á Akri var þjóð-
kunnur gleðimaður og hagyrðing-
ur góður. Hann kvað eitt sinn á
gleðifundi I þingveizlu, ávarpaði
þáverandi forsætisráðherra,
Hermann Jónasson, um leið og
hann sneri sér að sumblinu:
Eflum skrið og aukum glaum,
enginn grandar boði.
Hertu nú á hornastraum
Hermann Strandagoði.
Margar vlsur hafa komist í
hámæli, á varir landsmanna, og
eru eignaðar Jóni Pálmasyni.
Meðal þeirra er þessi:
Pétur Pétursson
Þíngveizlur
kokkteilar og
kökudropar
„Vín eða ekki vln I veizlum?
Hvað segja ráðherrarnir um mál-
ið?“
ÞANNIG hljóðaði fyrirsögn I
Tímanum hinn 5. september s.l.
Blaðið átti tal við 6 ráðherra og
innti þá fregna af væntanlegum
veitingum I veizlum hins opin-
bera.
Mér kom til hugar, að það væri
ómaksins vert að glugga I glatkist-
una gaflalausu, ef takast mætti að
töfra þaðan einhver hálfgleymd
minnisbrot og auka við úr ýmsum
heimildum, sem til eru skráðar
um hegðan háttvirtra, og hinna,
sem lægra eru settir, I umgengni
við ofangreind tækifæri, þegar
mjöður glóði I glasi, og hver og
einn birtist sem fulltrúi lífsstöðu
og stéttar.
Við byrjum þá á því að gefa
háttv. landbúnaðarráðherra orð-
ið. Eins og fram kemur gegndi
hann öðru ráðherraembætti áður.
Hann afsalaði sér því, en hlaut I
staðinn annað: samgöngumálaráð-
herra. En engar málalengingar.
Gefum Halldóri orðið:
Það var eitt af mínum fyrstu
embættisverkum, þegar ég tók
sæti i síðustu rlkisstjórn, að hlut-
ast til um það, að ráðherrar og
forseti sameinaðs þings yrðu
sviptir þeim forréttindum, sem
þeir höfðu haft, hvað kaup á
áfengi snerti. Ég hef ekki hugsað
mér að ganga lengra I þessum
málum og I þeim veizlum, sem ég
Æfi mín var eintómt grín,
einkum þegar ég var rakur.
Blessuð sértu sveitin mín,
sérstaklega Akur.
Eða þessi:
Elsku hjartans ísland mitt
ó, hvað þú ert mikið fagurt,
sæll ég bý við brjóstið þitt
þó að það sé bæði kalt og magurt.
Höfundur þessara vlsna mun þó
ekki hafa verið Jón. Víkjum síðar
að þvl, hvort við komumst að hinu
sanna.
Jóhannes skáld úr Kötlum var
kunnastur fyrir ljóð sín. Þó safn-
aði hann einnig kveðskap annarra
og gaf út. Til marks um það eru
þingvísur, einnig Skálda, af-
mælisdagabók með visum þjóð-
kunnra manna við afmælisdaga
þeirra. Er Jóhannes hafði þá bók I
smíðum, kom hann að máli við
Sigurð Jónsson frá Haukagili.
Sigurður er góðkunnur fyrir
vísnasöfnun sína. Er af borg-
firsku gáfumannakyni, búhölda,
presta og þingmanna. Jóhannes
leitaði fulltingis Sigurðar við
söfnunina, vissi, að Sigurður er
varkár og vill hafa traustar
heimildir um höfunda, geymir
auk þess þúsundir, ef ekki tugi
þúsunda góðvfsna I safni sínu.
Var nú rætt um faðemi vísna og
tekinn af efi, eða velt vöngum um
ætterni. Jóhannes hafði numið
staðar við afmælisdag Jóns
Pálmasonar. Hann hafði Iært
vlsu, sem hann taldi vera kveðna
af Jóni, og ætlaði henni stað við
fæðingardag Jóns, 28. nóvember.
Glaður rið ég gæðingi
frá gömlu höfuðbóli.
Leysir vind úr læðingi
ljúfur himnasjóli.
Er Sigurður heyrði vísuna,
verður honum að orði: Eitthvað
finnst mér hún Stefánsleg þessi.
Ætli það sé ekki bezt að ég hringi
til hans Andrésar Björnssonar og
leiti upplýsinga hjá honum. Tek-
ur simann. Velur númer Andrés-
ar og ber upp erindi sitt. Andrés
svarar að bragði: Blessaður góði.
Þetta er eftir Stefán Jónsson.
Hann hefir lengi lagt stund á að
yrkja fyrir munn Jóns: Þú skalt
ekki birta þetta I nafni Jóns
Pálmasonar.
En Jóhannes úr Kötlum var
ákveðinn I að verða sér úti um
vfsu eftir Jón, einhverja er hæfði
afmælisdegi hans, eklg bara kveð-
in I orðastað Jóns, heldur með
greinilegu fjármarki hans.:..
Stúfrifað... v.s.k..a.. hægra. Ham-
ar vinstra.
Það er engu likara en að Jón
hafi haft spurnir af vandræðum
Jóhannesar, sem fyrr er frá
greint, og viljað hjálpa Braga-
bróður sínum og gera gott úr öllu.
Og hér kemur þá vlsa Jóns, eins
og Jóhannes skáld úr Kötlúm birt-
ir hana I Skáldu sinni, afmælis-
dagabókinni. Hún prýðir þar slð-
una á afmælisdegi Jóns á Akri,
28. nóvember:
Breytir oft um átt og svip
— á ýmsu er mikill vafi
okkar þing er eins og skip
úti á reginhafi.
Jón llkir þinginu við skip á
reginhafi. Oft er nú rætt um
þjóðarskútuna og frá þvl að elztu
menn muna hefir hún siglt hrað-
byri á einhvern boðann, en alltaf
losnað við næsta háflæði.
Já, til hvers er eiginlega flóð og
fjara, ef ekki til að auka á fjöl-
breytnina.
Mikið varð nú Nói feginn, þegar
alþjóðaskútan strandaði, með allt
mannkyn innanborðs á Ararat á
sínum tíma, og hann gat sagt eins
og Óli Maggadon seinna: La falde.
Það má rifja upp gamla fimm-
aurabrandarann um stýrimann-
inn og skipstjórann á farkostinum
á veraldarhafinu. Stýrimaður
hafði dottið I það, eins og sagt er.
Skipstjórinn færir inn I dagbók
skipsins: Stýrimaður drukkinn I
dag. Daginn eftir kemur I hlut
stýrimanns að halda bókina.
Hann skrifar þá, svona I endur-
gjaldsskyni: Skipstjóri ódrukkinn
i dag. Þegar skipstjóri kemur
auga á þessa bókun, slær I brýnu.
Hann mótmælir. Stýrimaður stað-
hæfir, að þetta sé sannleikanum
samkvæmt, eða hvort skipstjóri
vilji halda hinu gagnstæða fram.
Lauk svo þrætunni með þeirri
sáttargerð, að báðar umræddar
bókanir voru afmáðar úr skips-
dagbókinni. Það er einmitt um
svona atriði, sem nefndirnar eyða
oft heilum nóttum I samnings-
gerð.
Meðal annarra vlsna Stefáns I
orðastað Jóns er þessi:
Fríður himinn fagurblár,
festing yfir mlnum ranni.
Grána á mér gisin hár,
gömlum og þreyttum alþingis-
manni.
En nú er nóg komið I bili af
vísum, sem Jóni hafa verið eign-
aðar, tími til kominn að vlkja að
fleiri vísum, er hann kvað sjálfur.
Leikfélag Reykjavíkur sýndi
fyrir allmörgum árum leikrit, er
bar heitið: Annarra manna kon-
ur. Var þingmönnum boðið að sjá
leikritið, en þeir voru oft gestir I
sölum Leikfélagsins og slðar Þjóð-
leikhússins. Á leiðinni á sýning-
una kvað Jón Pálmason:
Flýti ég mér og fer af stað,
fylltur glæstum vonum.
Ég hef keypt mér aðgang að
annarra manna konum.
Á þessu má sjá, að létt gaman-
semi var Jóni eiginleg, Mun hann
hafa verið hrókur fagnaðar og
góður veitandi, enda notið „beztu
kjara“, a.m.k. meðan hann var
forseti Sameinaðs þings.
Mörg saga er sögð frá þeim
tíma, og verða ekki alltaf hentar
reiður á sanngildi, né hvar þjóð-
sagan tekur við. Þau mörk eru
ekki ávallt skýr, hvorki I þessu
tilfelli né öðrum. En það meiðir
engan, þótt rif jað sé upp það, sem
alþýða segir I sinn hóp, sér til
gamans.
Það var á síðkvöldi, er gengið
var af góðravinafundi, að Jón og
félagar hans áttu leið um Grjóta-
þorp. Skammt þaðan var heimili
Jóns um þingtímann. Ekki vildi
Jón valda sambýlisfólkinu ónæði
með föruneyti sfnu. Vildi því leita
annarra úrræða til þess að halda
áfram teiti enn um stund. Þeir
félagar höfðu spurnir af stúlku
einni, er bjó á efri hæð húss eins I
hinu gamla, góða Grjótaþorpi.
Ekki herma sögur nákvæmlega,
hvert húsa það var. Gæti þó allt
eins verið hús það, er hýsti
„Vídalínsgillin" svonefndu á
seinni hluta liðinnar aldar og I
byrjun þessarar. Höfðu þingmenn
fyrrum átt þar unaðsstundir
margar og þegið veitingar góðar
af höfðingja miklum, er bar nafn
þeirrar ættar, er landsmenn
höfðu áður tengt postillum, reiði-
lestri og heimsádeilum, en hafði
með vaxandi velmegun lands-
manna einkum tengzt kristals-
glösum, kirkjumunum, forn-
menjum og þingmannaveizlum,
eins og hæfir I frelsissókn þjóðar,
er vaknar til vitundar um gildi
fornrar menningar og ekki síður
verðgildi.
t