Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1974, Qupperneq 10

Hilmar
Sigurbjarts-
son
ina. Eg var tryggður af vinnuveit-
enda mínum, en tryggingafélagið
hefur ekki viljað greiða mér
bætur enn af þessum ástæðum. A
slysstaðnum voru tveir verktakar
að störfum á vegum borgarinnar.
Annar var með skurðgröfur og
hinn, sem ég vann fyrir, með bor-
vélar. Að borginni meðtalinni eru
því þrfr aðilar á sama stað, sem
riðnir eru við slysið. Málið hefur
sem sagt ekki verið afgreitt enn
þá, en nú hef ég fengið lögfræð-
ing til að annast málið fyrir mína
hönd.
örorka mín hefur heldur ekki
verið metin enn þá, en ég er á
slysabótum frá almannatrygg-
ingum, sem nema 14 þúsund
krónum á mánuði. Fyrstu 7 mán-
uðina fékk ég auk þess dagpen-
inga. En það, sem hefur bjargað
mér, er söfnun, sem ýmsir aðilar
stóðu fyrir eftir slysið. Þá söfn-
uðust um ein og hálf milljón
króna.
Blöðin höfðu mikil áhrif á,
hversu mikið safnaðist. Þar var
raunasaga mín gerð ákaflega
hjartnæm, ég sagður trúlofaður
og eins barns faðir. Þetta með
trúlofunina var alrangt, hins veg-
ar á ég 2ja ára son, sem er mest
megnis hjá mömmu sinni. Ég
passa hann þó alloft, þegar hún er
vant við látin, kannski meira
núna, þegar ég er svona heima
við.
Ég hef reynt að vera ekki mikil
byrði fyrir fjölskyldu mína, og ég
held mér hafi tekizt það. Heimilis-
ástæðurnar hafa heldur ekkert
breytzt vegna slyssins. Fyrst eftir
slysið reyndist mér nokkuð erfitt
að umgangast fólk og vera innan
um það. Síðan hurfu þeir erfið-
leikar smám saman, og nú tek ég
ekki eftir þessu lengur. Ég man
t.d. mjög vel eftir því, er ég fór á
bíó, fyrst eftir að ég hafði náð
mér. Ég var mjög þvingaður og
leið illa. Mér fannst eins og allir
væru að stara á mig. Nú fer ég í
bíó, án þess að það valdi mér
nokkrum erfiðleikum.
Menn eru mjög misjafnir, þegar
þeir umgangast mig í fyrsta sinn.
Sumir láta eins og þeir sjái ekki,
hvernig ég er útleikinn, en aðrir
spyrja strax, hvað fyrir mig hafi
komið. Fyrir mig skiptir ekki
máli, hvora afstöðuna fólk tekur.
A böll fór ég fyrir slysið og það
geri ég enn, þótt eitthvað hafi
kannski dregið úr því. Mér finnst
ég líka drekka minna en áður. Ég
hef ekki fundið neitt fyrir því, að
stelpurnar forðist mig á böll-
unum, þótt ég sé svona bæklaður.
En að vísu getur maður ekki
gengið að þeim eins og áður.
Ég held, að fordómarnir hjá al-
menningi séu að minnka mikið.
Það eru helzt litlu krakkarnir,
sem kalla á mann og spyrja: „Af
hverju ertu með svona hendi,
manni." En maður reynir þá bara
að útskýra það fyrir þeim.
Það eru þó að sjálfsögðu ýmsir
hlutir, sem ég hef orðið að leggja
niður eftir slysið. Aður var ég t.d.
I íþróttum og spilaði fótbolta og
þess háttar eins og aðrir strákar.
Slíkt geri ég ekki lengur. Nú geri
ég sjálfur æfingaprógramm, sem
ég hef fengið. En samt finnst mér,
að ég geti ekki þjálfað og styrkt
stúfana nægilega mikið og er þvf
að reyna að komast út eins og ég
sagði áður. Ég hef ekki heldur
náð nægilegri tækni með gervi-
hendinni, enda hef ég ekki fengið
neina þjálfun í að beita henni og
sjálfsagt lfka verið latur í því
sjálfur að æfa mig.
Og hvað svo um framtíðina?
Auðvitað verður ekkert meira úr
pípulagninganáminu. Ég er hins
vegar að hugsa um að fara á verzl-
unarnámskeið og reyna svo
kannski að koma upp einhverri
verzlun sjálfur. Þegar svona slys
henda menn, fá þeir sjálfkrafa
verzlunarleyfi.
Svona í heild má segja, að mér
hafi lánast að taka þessu slysi
með jafnaðargeði. Menn geta auð-
vitað lagzt f rúmið af þunglyndi,
en ég kýs það bara ekki. 1 raun og
veru má ég líka teljast heppinn.
Ég tapaði þó ekki andlegu heils-
unni, eins og sumir, sem verða að
ganga um með nafnspjald um
hálsinn.
Aður en þetta slys henti mig,
hefði ég aldrei getað trúað, að til
væri svona mikið af fólki, sem
lent hefði f stórslysum. Ég komst
ekki í kynni við þennan fjölda
fyrr en ég slasaðist sjálfur. Þetta
er nefnilega yfirleitt fólk, sem
almenningur veit ekki af . . .
huldufólk."
—JB
Hanna, Ajax og eldhúsræstingin
Eða þegar Hanna kynntist því, að fljótandi
Ajax með Salmíak-Plús er fljótvirkast
og áhrifamest við að fjarlægja
jafnvel erfiðustu óhreinindi í eldhúsinu.
. »Þetta gekk eins og i sogu með Ajax, og nu er eldhusið mitt aiitaf
ljómandi hreint. Og svo angar það auk þess af hreinleika.«
mKÍiiBdiniaUt
ra

Wá
FljótandiAjax
gerirhreinteins
og hvítur stormsveipur.
1. Ég hafði átt við matargerð allan
fimmtudaginn og bjóst því við
óvenjuerfiðri föstudagsræstingu.
2.Enda byrjaði föstudagunnn ekki serlega
skemmtilega. Heppilegt,
að ég hafði keypt Ajax.
4. Það nægði að strjúka lauslega af
skáphurðum til þess að þær yrðu gljáandi á ný.
Ajax eyddi á stundinni allri fitu og blettum.
3.Tvær brúsahettur í fötu
af vatni nægðu til að gera eldhúsið
skínandi hreint aftur.
5.0g fastbrennd »uppúrsuðan« á eldavélinni
sem alltaf er erfið, lét undan fyrir ögn
af óþynntum Ajax-legi.
Þorsteinn
Antonsson
LIST-
GAGN-
RYNANDINN OG
REIKNISSTOKKURINN
2. hluti
r— " —\
BÖKMENNTIR
OG LISTIR
ífat |ja
yx jim i át u
IK tl

MENN búa sér til kenningar um
einskismannsland milli tveggja
heima, menningarleg umræða hafin
um mennínguna Veruleiki er til, svo
er sagt (Popper), sem hvorki er hin
efnafræðilegi, né hugurinn, sem
þann skoðar; hin menningarlegu af-
sprengi. Ef t.d. stærðfræðidæmi er
skrifað niður, býr það, samkvæmt
slfkum kenningum yfir lausn, einni
eða fleirum, sjálft; formúlurnar, sem
að því ganga, eru gæddar mörgum
notamöguleikum; tölur búa sjálfar
yfir tengihæfni, sem er ákveðins
eðlis (þétt þær séu tákngerfi).
Hægt er til að mynda að fylla
upp með plöttum ferninga, sem
myndaðir eru úr hliðum þríhyrn-
ings með réttu topphorni og
með samanburði á þeim sýna
fram á, að tveir þessara ferninga eru
til samans jafnstórir að flatarmáfi og
hinn þriðji, og þeir, sem þurfa, vita,
að svo hefur það verið slðan á dög-
um Pitagorrasar. Textar eru skoðaðir
með sama hætti, svo að það býr yfir
fleiri tengimöguleikum, en höfundur
niðurröðunarinnar hefði getað gert
sór grein fyrir og þessir tengimögu-
leikar búa yfir ákveðnum eigindum,
sem gefið er heiti. Af þeim siðan
ályktað um merkingar og megin-
stefnur, jafn vel lögmál. En hvers
eðlis eru lögmál yfirleitt?
Þau eru eitt einkenni samstöðu
mannsins við hinn náttúrlega um-
heim; skin mannsins á hann. Hin
sértæka regla, sem útleidd hefur ver-
ið, er mál, hún er ófrjáls tjáning. Um
reglu Pitagorrasar verður sagt með
jafn réttu, að samræmið milli fern-
inganna, afleiðing þess, að topp-
hornið er rétt, só fagurfræðilegt,
þegar þess er gætt, að rétt horn er
hugsmlð. Hún fjalli um fagurfræði-
legt orsakasamband. Með öðrum
orðum, að hún fjalli um einstaklings-
einkenni, sem um leið er sammann-
legt. Sama verður sagt um alla
stærðfræði. Sama verður sagt um all
an skáldskap. Samkvæmt þeirri
kenningu er stærðfræðin tjáning
megingerða sálarlifsins. Og það sem
mestan lifsþrótt hefur haft i skáld-
skap er það Hka. Ef ekki er gert ráð
fyrir þriðja veruleik, hinum menning-
arlega — „bókmenntir" ekki hafðar
I bakgrunninn við lestur — verður
um að ræða huglægar staðreyndir.
En skáldskapurinn er þá sjálfur hyll-
ingar og llkt og þær ekki til, nema
sem mislögð hugar hræring þess,
sem hann nemur. Bókmenntir hverfa
þar með inn I sálarfræði, fagurfræði
er ein undirgreina hennar. Þessi ein-
földun finnst mér æskileg. (Sjá nán-
ar um þetta sjónarmið „The hidden
order of art" eftir Anton Ehrenzweig
I. útg. 1 967.)
Stærðfræði verður með sama
hætti hugarburður stærðfræðingsins
og rökvlsi (rökfræði) eitt af þeim
einkennum mannshugans, sem er
vettvangur sálfræðingsins að kanna.
Stærðfræðidæmið geymir margar
túlkunarleiðir, en ekki vegna þess að
það sé margræður, sjálfstæður veru-
leiki, heldur vegna þess að það er
tákngerfi yfir eiginleika, sem eru
hugum manna sameiginlegir; sá,
sem ræður það, framkvæmir at-
hafnaferli á sálrænu sviði, I vitund
sinni tviskiptur gagnvart atburðum I
eigin vitund. Um hina röklegu reglu,
sem sýnist vera á hlutbundnum stað-
reyndum, er ekki viðeigandi, að
álykta gjörtækar en það, að hún sé
sú hlið, sem veruleikinn, hinn ytri,
snýr að mönnum vegna þess, hvem-
ig þeir sjálfir eru gerðir — væri
maðurinn öðru vlsi, þá væri veruleik-
inn annar. Stærðf ræðiformúlan
verður til aftur og aftur I huga þess,
sem „sannar" hana, en þess utan er
hún, auk framansagðs, eingöngu
söguleg staðreynd. Samkvæmt þess-
ari aðferðafræði verður að skoða
skáldskapinn, ef hann á ekki að telj-
ast afturhaldsafl. Maður, sem grúfir
sig yfir margbrotið algebrudæmi,
hugsar, framkvæmir athafnaferli I
huga sér með tilstirk reglna, sem
hann hefur lært, hvort sem hann
trúir þvf, eða ekki.að lausnin sé falin
i dæminu fyrir framan hann, og sama
er að segja um Ijóð; tilvist þess er
mannlegur eiginleiki þess, sem les.
Llkt og skynsemin, rökskinið, er
mannlegur oiginleiki, sem gerir
stærðfræðidæmið rætt, fremur en
við búum I ræðum alheimi, eins og
19jándu aldar heimspekingarnir
héldu, eiginleiki, sem verður kvadd-
ur fram úr aflhæfi slnu og þjálfaður