Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1976, Page 16

Vínland
eina íslenzka
fréttablaðið
í Banda-
ríkjunum
Framhald af bls. 10
Blaðið afiaði sér þegar í byrjun
fréttaritara f byggðum Islendinga
f Bandaríkjunum og borgum
þeim, þar sem þeir voru þá fjöl-
mennastir, og flutti reglulega
fréttir af þeim, ekki sfzt úr Norð-
ur-Dakota, en þar urðu Islending-
ar fjölmennir snemma á land-
námsárum. Bregða fréttagrein-
arnar birtu á margt, sem þá var
að gerast f umræddum byggðum
fslendinga, bæði hvað snerti
menn og málefni.
VlNLAND stóð einnig við það
heit sitt í stefnuskránni, að geta
fslenzkra rita, bæði f stuttum rit-
fregnum og ftarlegri ritdómum.
Mun óhætt mega fullyrða, að þær
umsagnir hafi verið frá hendi
séra Björns B. Jónssonar (bróður-
sonar Kristjáns Fjallaskálds), en
Björn var maður vfðlesinn og
glöggskyggn f þeim efnum, og rit-
snjall að sama skapi. Hann var
einnig gagnrýninn, hikaði ekki
við að segja kost og löst ð bókum
þeim, er hann gagnrýndi; en fann
einnig „hvar feitt var á stykk-
inu“, og lét höfunda fyllilega
njóta þess. Umsagnir um bækur á
ensku, sem birtust f blaðinu,
munu einnig frá honum komnar.
A þeim árum, sem VlNLAND
kom út, var ungt fólk af íslenzk-
um ættum sunnan landamæranna
einmitt, f stórum hópum, að
brjóta sér braut til náms á æðri
skólum einkum f Norður-dakota
og Minnesota, háskólum, mennta-
skólum og kennaraskólum. Lét
VÍNLAND sig það mál miklu
skipta, birti þegar f 2. tölublaði
fyrsta árgangs gagnmerka
„Skýrslu yfir skólanám fslend-
GALLVASKI1
í útlendingahersveitinni
/PAKKfí \
'ÞÉRFYRIK
STBINRllCRR.
HETJAN OSI6RANPI !
STEINRÍKUR ■STSNDUR
KLETTURÍHAF/H'
^BKKER.T FÆR HAíCrAE
HONUM. HANN TTBNDUR ,
v 6TYRKUM FÓTUM' /
'• JÆJA, V/O y HMV ? \
VERÐUM VIÞT \ÆTL/Ð Þ/&EJCKT
AD KVE0JA.JAB) 5/TJA FA6N- >
\________^k'kaoarve/slunaJ
K NE/, I//Þ VERVUMAí? ,
FLÝTA OKKURADAUurSA
JjFT/R >/t HERBER6/S /BLH>
BREJfiHALT/.
' J/EJA, BLESS 06 TAKK
FYR/R, ELSKU ÁST-
/r/KUR M/ UA/ /
OG ÞA-D L/ÐUR EKK/ 'A LÖNOU, AÐUR EN STE/N-
RÍKUR HEFUR ENOURHE/MT JAFNAOARGEO
SITT / GOÐUM FELflCrSSKAP ME& FE/FUM
VILL/GÖLTUM. NÚ SITJA flLL/R... JA.N/ER
ALL/R... GLAO/R'A GÓORl STUND... .
inga f Bandarfkjunum við æðrí
menntastofnanir", er reyndust þá
vera 125 talsins, og komu þó
nokkrir fleiri f leitirnar. Blaðið
flutti einnig sfðar myndir og ævi-
ágrip fslenzks námsfólks, karla og
kvenna, er þeir höfðu lokið
háskólaprófi og getið sér góðan
orðstfr, og ósjaldan unnið sér
margháttaðan frama á náms-
brautinni.
Annars svipmerkti það VfN-
LAND frá byrjun, hvað það flutti
margt mynda af fslenzkum mönn-
um og konum vfðsvegar að og á
hinum ýmsu starfssviðum. Getur
þar margra, sem þá þegar og sfðar
skipuðu forustusess f félags- og
menningarmálum Vestur-
fslendinga. Myndunum fylgdu
einnig oft æviágrip hlutað-
eiganda. Má þvf segja, að blaðið
eigi bæði nokkurt mannfræðilegt
og ættfræðilegt gildi.
VfNLAND átti þegar f byrjun
vfðtækum vinsældum að fagna.
Til marks um það, ma geta þess,
að þvf hafði verið svo vel tekið, að
útgefendur sáu sér fært að
stækka blaðið um rúman þriðj-
ung með byrjun annars árgangs
þess, og hélt það þeirri stærð, 8
blaðs. f fjögurra blaðsfðu broti.
Það naut einnig óbreyttra vin-
sælda sinna þangað til það hætti
að koma út með lokum 6. árgangs
þess f febrúar 1908.
Við allftarlegan endurlestur
þess, hefi ég sannfærst um það,
að ég fór ekki villur vegar, þegar
ég komst svo að orði f um það f
fyrrnefndri yfirlitsgrein minni f
EIMREIÐINNI um vestur-fslenzk
blöð og tímarit:
„Var VfNLAND gott blað, eitt
hinna beztu fslenzkra; sem út
hafa verið gefin vestan hafs, að
efni, máli og frágangi.“
Og ágætlega fer á þvf, að þessa
eina íslenzka fréttablaðs f Banda-
rfkjunum sé sérstaklega getið á
tveggja alda afmæli þeirra, þar
sem fslendingar hafa, á seinni
helmingi þess tfmabils, komið vel
og víða við sögu með mörgum
hætti.
4
i*