Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Blaðsíða 9

við lýði. í sama streng tóku öll
blöðin í Kaupmannahöfn.
Gagnrýni blaðanna varð
stúdentunum lyftistöng, svo þeir
ákváðu að halda flokknum saman.
Haustið 1902 réðst kórinn í það
stórvirki að halda sjálfstæða tón-
leika og fékk sér til aðstoðar
konunglegu kammersöngkonuna
Ellen Bech, sem þá var talin
glæsilegasta söngkona í Dan-
mörku. Tónleikarnir voru haldnir
i litla salnum í Oddfellowhöllinni
og rúmar hann 700 manns í sæti,
þá fengu þeir sömu viðtökur, sem
áður og nú streymdu beiðnir um
aðstoð frá ýmsum menningar-
félögum, þar á meðal frá
prófessor Joachim Andersen, sem
meðal annars stjórnaði hinum
svonefndu Palækonsertum, þar
sem aðeins var boðið það bezta,
sem völ var á, á tónleikasviðinu.
Þegar Mylius Erichsen reifaði
málið fyrst við stúdentana og þeir
létu til leiðast, kom fljótt i ljós að
aðeins örfá islenzk lög voru til
fyrir karlakór. Eitt eða tvö eftir
Sveinbjörn Sveinbjörnsson, álíka
eftir Árna Thorsteinsson og nokk-
ur eftir Sigfús, en ekkert islenzkt
þjóðlag fannst i karlakörsútsetn-
ingu. Segist-Sigfús út af vand-
ræðum hafa farið að raddsetja
nokkur þjóðlög, sm hann kunni,
Bára blá — Ólafur reið með
björgum fram — Hrafninn flýgur
um aftaninn o.fl. Þarna er upphaf
þess dýrmæta fjársjóðar, sem við
eigum af þjóðlögum í raddsetn-
ingu Sigfúsar Einarssonar.
í umræðum á alþingi 1905 i
sambandi við styrkveitingu til
Sigfúsar samkvæmt alþingistíö-
indum þess árs, kemst Guðmund-
ur Björnsson landlæknir svo að
orði: „Jú —, við höfum átt marga
góða lagasmiði, en Sigfús er eina
islenzka söngskáldið. Við eigum
urmul af þjóðlögum. En þau hafa
legið i öskustónni — þau hafa öll
verið talin ljót og leiðinleg. En
lokst kemur Sigfús til sögunnar.
Hann leysir þjóðlögin úr álögum,
reisir þau úr öskustónni — dustar
af þeim rýkið, svo að nú sjá allir,
að þarna höfum við átt ófágaða
gimsteina, dýrindisgripi, sem eng-
inn kunni að meta, en nú eru að
verða þjóðinni til yndis og ánægju
— af því Sigfús hefur fágað þá.“
Þegar Sigfús varð sextugur var
Emil Thoroddsen falið að flytja
erindi um hann f útvarpið. Segir
þar meðal annars: „Það er sögð sú
saga um Mózart að hann hafi einu
sinni tileinkað Franz Joseph
keisara fyrstu Sinfóníu eftir sig
og fært honum hana að gjöf.
Hátignin ieit á handritið, humm-
aði og mælti: „Ósköp eru þetta
margar nótur Mozart minn“. Þá
hneigði Mozart sig og svaraði:
„Nákvæmlega eins margar og þær
eiga að vera, yðar hátign“. Emil
heldur áfram: „Þessi setning get-
ur átt við tónsmíðar Sigfúsar
Einarssonar. Vandvirknin við frá-
gang þeirra er svo mikil — þær
eru fágaðar og slípaðar eins og
dýrindisgripur eftir listasmið.
Annað atriði, sem einkennir verk
Sigfúsar, er látleysið í yfirbragði
þeirra, hin eðlilega svikalausa
framsetning; hjáróma fjálgleikur
eða innantómar aflraunir eiga sér
þar hvergi stað, þó skortir Sigfús
hvorki kraft né viðkvæmni, hinn
óbilandi norræni kraftur lýsir sér
einna bezt i laginu Island — og
viðkvæmnin i ótal smálögum, sem
sum eru hreinar perlur og mörg
þeirra allt of lítið kunn, — þar er
engum tón ofaukið og ekkert þó
látið ósagt.
Vorið 1928 var Sigfús skipaður
söngmálastjóri á Alþingishátið-
inni 1930. Ekki er vafi á því, að til
þessa starfs hefur verið valinn
færasti maður. Skarpskyggni
hans á kjarna viðfangsefna ásamt
hljóðlátri yfirvegun til úrlausnar
Framhald á bls. 21
læknisskoðun
Á árunum 1320-1085 f.kr. ríktu
i Egyptalandi faraóar af 19. og
20. konungsætt. Þeir hétu
Ramses allir sem einn. Til
hægðarauka hafa þeir verið
númeraðir frá fyrsta til ellefta
manns. Sá annar I röðinni rikti
árin 1304 — 1237 f. Kr. Hann
hefur verið nefndur Ramses
mikli, aðallega vegna mikil-
fenglegra bygginga, sem hann
lét reisa sér til dýrðar. Byrjaði
hann að byggja undir eins, er
hann vann sinn fyrsta sigur i
orrustu, og hélt áfram út
stjórnartfð sfna. Hún varð
óvanalega löng, enda skiptu
minnismerkin hundruðum.
Þetta voru hof prýdd glæstum
lágmyndum af hetjudáðum
faráós, himingnæfir einstein-
ungar, og tröllauknar styttur f
mynd karlsins. Voru nafn og
sæmdarheiti hans jafnan graf-
in á minnisvarðana svo, að
ekkert færi á milli mála, og
allir þeir, sem varðveitzt hafa
eru rækilega merktir honum.
Á milli minnismerkja lét
Ramses II rcisa borgir og vfgi
á landamærum Egyptalands
og Lfbýu. A ættarslóðum sín-
um f austurhluta landsins lét
hann reisa margar hallir. Pi-
Ramessu hét hin glæstasta;
það þýðir „hús Ramsesar",
eins og vænta mátti. 1 17 ár
stóð Ramses f ströngu strfði
við Ilittfta. Vann hann frægan
sigur á þeim við Kadesh árið
1299 f. Kr., og var sigurhrósið
meitlað á fiest hof, sem uppi
stóðu. Seinna kvæntist Ramses
svo konungsdóttur af Hittfta-
kyni og samdi þá sátt við
Hittíta. Þvf má bæta við, að
Ramses II er talinn sá Ramses,
er kemur við sögu f 2. Mósebók
í Biblfunni; og hafi það verið
snemma f hans stjórnartfð, að
tsraelsmenn flúðu úr ánauð-
inni í Egyptalandi og lögðu f
eyðimörkina.
Þegar Ramses andaðist var
hann smurður og reifaður til
geymslu, eins og siður var með
Egyptum. Var svo vel um hann
búið, að hann hangir enn sam-
an — og hefur meira að segja
haldið hárinu. Er þetta mesta
furða þvf, hann lá lengi falinn
f gröf sinni og fannst fyrir
mannsaldri, eða nærri þvi.
Hefur hann verið tii sýnis upp
frá þvf og átt misjafna daga.
Til dæmis að nefna voru rakt-
ar utan af honum reifarnar og
jafnvel var honum stillt upp á
endann. En hann hefur tekið
þvf öllu með konunglegri still-
ingu og aldrei látið bugast.
Ramses hefur verið heima-
kær um dagana. Hefur hann
unað heima f Egyptalandi til
skamms tfma — f 3300 ár. A
stjórnarárum hans tfðkaðist
ekki, að þjóðhöfðingjar væru á
kurteisisflandri milli rfkja.
Hefur hann hafnað öllum
heimboðum fram að þessu og
lfka þvf, er Frakkar buðu hon-
um f fyrra. Þar kom þó, að
hann lét verða af þvf að bregða
sér út yfir pollinn. Það kom
ekki til af góðu: hann varð að
leita sér lækninga. Þannig var,
að Giscard d’Estaing Frakk-
landsforseti kom til Egypta-
lands og sagði Sadat Egypta-
landsforseta það f trúnaði, að
franskir vfsindamenn hefðu
fundið merki um skaðvæna
sveppi, gerla og skorkvikindi á
Ramsesi. Sadati varð svo mikið
um, að honum hugkvæmdist
ekki einu sinni að spyrja hvað
Frakkarnir hefðu verið að
kássast upp á gamla manninn.
Féllst Sadat undir eins á það
að Ramses færi til Frakklands,
ef það mætti verða til þess að
hann heimti heilsu sfna. Og
Ramses reisti til P'arísar. En
þá byrjaði ballið. Hinir
egypzku heimilislæknar
Ramsesar urðu sármóðgaðir.
Manni getur nú sárnað. Þeir
þóttust jafnokar franskra
lækna og rúmlega það og kváð-
ust auk þess þekkja heilsufar
Ramsesar manna bezt þvf, að
þeir hefðu stundað hann alla
sfna læknisævi. Sögðu þeir, að
ekkert amaði að honum, nema
hvað hann væri tábrotinn.
Reis af þessu mikil úlfúð á
báða bóga.
Egyptarnir hafa ekki staðið
einir f þrætu þessari: Banda-
rfkjamenn hafa lagt þeim lið
sitt, einkum James nokkur
Harris f Michiganháskóla.
Harris leggur stund á vfsinda-
grein, sem lfklega verður seint
gerð að skyldugrein f skólum:
hann er sérfróður um smyrl-
Ramses
II í
ingatennur. Hefur hann sakað
Frakkana um fals og pretti f
málinu og segir þá hafa narrað
Ramses til Parfsar undir
fölsku yfirskini. Þeir fyrir sitt
leyti eru hinir hortugustu og
segja Egyptana og Bandaríkja-
mennina bara öfundsjúka af
þvf, að franskir vfsindamenn
einir kunni svo vel til verka,
að þeir geti gefið Ramsesi
heilsuna, „varið hann
skemmdum og tryggt honum
eilfft lff“. Þykir þetta all-
borginmannlega mælt og telja
sumir, að Frakkarnir hafi lof-
að þarna upp f ermar sér.
Sfðustu fregnir herma, að
Frakkarnir hafi bætt gráu of-
an á svart. Gerðust þeir svo
djarfir að segja, að veikindi
Ramsesar væru öll Banda-
rfkjamönnum að kenna. Þeir
hefðu gegnumlýst hann og
röntgengeislarnir farið svona f
hann. Urðu Bandarfkjamenn
og Egyptar orðlausir við þessa
ósvffni. En Ramses sjálfur
hefur færzt undan þvf að taka
afstöðu til málsins.
Ramses II f læknisskoðun f
Musée de l’Homme f Parfs.
Franskir vfsindamenn segja
hann haldinn sveppum, gerl-
um og skorkvikindum.
Egypzkir vfsindamenn segja
hins vegar ekkert að Ramsesi
nema hann sé tábrotinn...