Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1978, Side 10

GóS lýsing veitir jafnri og þægilegri birtu um hýbýlin, enauk þess verður að vera sterk birta á ákveðnum stöðum,
þar sem eitthvað er verið að gera. Þó verður að gæta þess, að slík Ijós séu vel hulin til hliðanna, ella yrðu þau
óþægileg. Hér er dæmi um ágæta lýsingu yfir borði og leslampa, sem lýsir einungis á bókina.
Hvað er góð lýsing?
Oft er rætt um magn og gæði
lýsingar — jafnvel deilt um hvort sé
mikilvægara. Að sjálfsögðu þarf að
fullnægja báðum skilyrðunum: birtan
þarf að vera næg til þess að ná
tilganginum með lýsingunni, en Ijósið
þarf eigi síður að vera þægilegt fyrir
augað, þ.e. valda ekki ofbirtu. Ofbirt-
an rýrir sjónina og getur jafnvel skað-
að augun, ef hún er mikil og varir
lengi. Hún getur bæði stafað af of
skærum lömpum eða endurspeglun
frá vinnufleti eða verkefni.
Birtutöflur tilgreina æskilega birtu
(lúx) en einnig fyrir vinnustaði svo-
nefndan ofbirtustuðul, sem gefur til
kynna mesta leyfilega ofbirtu. Dæmi
úrsænskri birtutöflu:
ofbirtu- stuðull vinnu- lýsing almenn lýsing
Eldhús 500 200
Stofur, svefnherb. 500 100
Forstofur, gangar 22 100
Baðherbergi 100
Speglar 300 100
Matstofur 200 100
Venjul. skrif-
stofuvinna 16 1000 300
Hvað vinnst með góðri lýsingu?
Afköst við alla vinnu aukast, einnig
gæði vinnunnar. Hreinlæti verður
meira, öryggi gagnvart ýmsum slys-
um og óhöppum eykst — og loks
verðurallt umhverfið þægilegra.
Aðalsteinn Guðjohnsen
Góð lýsing á heimilum
Rafljós —
dagsljós
Ljósið er svo ..sjálfsagt", að við
gleymum þvi gjarnan hve gífurlega
þýðingarmikið það er. Dagsljósinu
sjálfu ráðum við ekki, en raflýs-
ingunni höfum við mun meiri stjórn á
og getum mótað umhverfi okkar með
því á hina ólikustu vegu. En gerum
við það rétt?
Hér verður farið nokkrum orðum
um raflýsingu, einkum á heimilum.
IJpplýsingarnar eru að mestu fengnar
frá Ljóstæknifélagi íslands.
Dagsbirtan er að sjálfsögðu eigi
siður þýðingarmikil en raflýsingin, og-
þvi er stærð og staðsetning glugga og
afstaða innréttinga og húsgagna til
þeirra afar mikilvæg. Raunar er aug-
að gert fyrir dagsbirtu, og allt frá
upphafi hefur maðurinn við Ijósa-
skipti sólarhringsins vaknað - i
morgunskimunni og gengið til hvílu í
kvöldrökkrinu Þess vegna hefur aug-
að og sjónskynjunin aðlagað sig að
dagsbirtunni — þá sjáum við bezt og
auðveldast Við getum að visu séð við
mjög litla birtu, jafnvel tunglskin og
stjörnuskin, þar sem birtan er aðeins
brot úr túxí (lúx er mælieining fyrir
birtu) Á alskýjuðum sumardegi er
dagsbirtan um 10.000 lúx. Góð raf-
lýsing innanhúss er mun minni,
almennt á bilinu 50 til 2 000 lúx eftir
vinnustöðum.
Ljósið er
hálft heimilið
heimilinu, jafnt og húsgögn og annar
húsbúnaður. Ljósið þurfum við til
þess að sjá hvað við gerum, og það
hefur sálræn áhrif á okkur, hvort sem
okkur er það Ijóst eða ekki. Ljósið er
hjálpartæki, sem haga verðurá réttan
hátt og verður þá einnig til þess að
auka vellíðan. Ljósið er hálft heimilið.
Mjög mismunandi
birtuþörf
Heimilið er staður fyrir margar mis-
munandi þarfir. Þar hvilumst við eftir
erfiði dagsins, leitum að ró og næði.
Þá 'vilja flestir hafa fremur daufa
hvíldarlýsingu, sem boðar ró og slök-
un. En ekki má gleyma því að heimil-
ið er vinnustaður. Þá þörfnumst við
góðrar vinnulýsingar, sem léttir störf-
in. Lestur, handavinna og mörg önn-
ur störf eru mikil áreynsla á augun.
Eldhúsið er liklega mesti vinnustaður
landsins!
Birtuþörfin eykst mikið með hækk-
andi aldri. Miðaldra maður þarf tvisv-
ar sinnum meiri birtu en tvitugur
maður, og eldra fólk þarf tiu sinnum
meiri birtu fyrir samskonar verkefni.
Sjónin daprast með hækkandi aldri.
Lýsingin er mikilvægt atriði á
Þar sem horft er á sjónvarp, þarf að gæta þess að bakveggurinn eða baksviðið sé vel lýst, ella verður
birtumunurinn óþægilegur fyrir augun.