Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1978, Blaðsíða 5

hvað hann Ingvar á Eyjólfsstöðum væri
sætur og Hallgrímur í Kringlu lumaöi á
munnhörpunni sinni. Einhver haföi á oröi
aö Hallgrímur væri býsna líkur íranskeis-
ara, enda spurning hvor ræöur yfir
merkilegra landi.
„Nóttin hljóöa hlýjan
gefur...“
Dagur að kvöldi og aftur spruttu Ijós
bæjanna úti í myrkrinu, en bílljósin
streymdu í áttina til réttardansleiksins.
Þaö átti ekkert að gefa eftir, polkar með
aukasveiflu og tangóar meö trukki auk
nýstárlegri fyrirbrigöa sem voru ekki eins
hefðbundin. Smávegis slagsmál til þess
að skerpa kærleikann, en síöan fjaraöi út
eins og Ólafur í Forsæludal segir í eiríu
Ijóða sinna:
Nóttin hljóöa hlýjan gefur
hljóm í Ijóðastreng,
örmum góöum um mig vefur
eins og móöir dreng.
„Lagði mig með stein
undir haus“
„Magni, þú hefur nýlagaö kaffi á
hitageyminum," sagöi Lárus í Grímstungu
þegar ég gekk í bæinn árla sunnudags.
Fyrri réttardagurinn var aö baki, Gríms-
tunguféð í haga kringum bæinn og kyrrö
yfir dalnum í morgunsárið. Viö höföum á
oröi að svo virtist sem margir lúröu eftir
næturralliö.
„Ég hef sofið við margvíslegar kringum-
stæöur," sagði Lárus, „ég var lengi á
tófugrenjum og ef ég haföi friö til aö
sofna, lagði ég mig með stein undir haus
og viö upp í skrokkinn. Ég gat sofið við
alls konar kringumstæður og vaknað
ósleginn. Það þurfti ekki neinn til þess aö
drepa á mig fingrunum. Þetta er hreysti-
merki, en svo er hitt aö manneskjan er
ákaflega mikill vani, allt eftir því sem hún
venur sig á. Mér fannst þaö fjarska mikill
kostur, þegar ég feröaöist mikið á
hestum, aö fleygja mér af baki í haganum,
leggjast í laut og yfir mig utanyfirflík. Oft
var flíkin þykkur rykfrakki sem ég reiö í,
en 6—10 mínútna svefn á þennan hátt var
mikil hvíld.“
Ef paö er ekki éstwða til aö brosa á réttardaginn, hvenaar pá?
'Jf&i
Svo var lagið tekið á háu tónunum og með bullandi innlifun.
„Héðan fer ég
ekki lifandi.“
„Þú ert maöur heiöanna," sagöi ég.
„Ég þekki heiöarnar. Fæddist á Réttar-
hól í Forsælukvíslum og alla mína ævi hef
ég veriö viö heiöina.
Á Réttahól fæddist ég 10. desember
1889, flutti í Miöfjöröinn 1891 til sjö ára
aldurs og síðan aö Króki í Víöidal,
kotskratta, túnlausan, en í þeim flutning-
um skil ég minnst í hjá foreldrum mínum.
Þar vorum viö í tvö ár þar til við fluttum
aö Grímstungu sem þá var kirkjujörö.
Héöan fór faðir minn svo 1910, en þá
byrjuðum viö Þorsteinn bróöir minn
búskap á jörðinni. Þorsteinn flutti héöan
1913 vegna þess aö okkur þótti Gríms-
tunga of lítil jörö fyrir okkur báöa. Því
skildum viö hér. Þorsteinn keypti Öxl í
Þingi af Jóni Jónssyni, en eftir þrjú ár þar
flutti hann til Suöurlands og gerðist
frumbyggi á Hellu meö verzlun. Þó hef ég
búiö á fleiri jöröum. Fyrst keypti ég hálfa
Hnausa og átti í 10 ár, en fólk hélt fyrir
mig heimili þar. Síöan keypti ég Guö-
rúnarstaöi þar sem Eysteinn bróöir minn
var ráðsmaður hjá mér. Síðan seldi ég
Birni syni mínum jöröina meö þeim
skilyröum aö Eysteinn fengi aö vera þar
eins og hann vildi. Eftir eitt eöa tvö ár
keypti Eysteinn hins vegar af Birni sem
fluttist sjálfur að Auöunnarstöðum í
Víöidal. Síöar keypti ég svo Sunnuhlíö, en
fyrir tveimur árum seldi ég jöröina Braga
Haraldssyni, sem haföi leigt hana um hríö.
Áöur var ég búinn að selja sonum mínum,
bæöi Grími og Eggert, landnæði, en
Grímur þoldi illa búskapinn svo ég keypti
aftur.
Mér finnst ég ekki geta veriö annars
staöar en hér og héðan fer ég ekki lifandi.
Ég hef látið byggja meö biskupsleyfi
grafreit á hólnum hér viö bæinn fyrir mig
og konu mína. Þaö hefur fariö fyrir mér
eins-og mörgum ábúendum í Vatnsdal í
gegnum típina aö þær rætur sem festast
hér veröa ekki slitnar upp:“
Land margra kosta
Við röbbuðum saman um jaröræktina.
Þegar Lárus tók viö jörðinni um 1910 voru
8—9 hektarar ræktaðir en nú eru þeir um
40
„í minni búskapartíö sem oröin er æði
löng, hefur orðið algjör bylting hér. Orf og
Ijár eru nú úrelt og ekki þarf lengur að
binda hvern bagga meö reipi. Þaö var
alvanalegt þegar giröingarlaust var fyrir
heiðina hér áður fyrr, aö fé fór þá aftur
fram á Stórasand. Eitt mitt bezta verk á
þessari jörö var aö köma upp giröingu
1915 á milli Álku og Vatnsdalsár. Þarna
varö aö giröa marga kílómetra en þar meö
var hægt aö loka á milli vor og haust og
verja ágangi. Grímstungan hefur marga
góöa kosti. Hún er ágætt beitarland, hefur
mikla víöáttu og er feikna ræktunarland."
Að halda sínum
hugsunarhætti
„Mannlífsfasiö? Þaö er margbreytilegt
hér í sveitinni, en ákaflega hef ég fellt mig
vel viö Vatnsdælinga og hugsunarhátt
þeirra. Þeir eru stórhuga og stórgerðir, en
drengskaparmenn. Hér þekkist ekki
annað en að hver haldi sínum hugsunar-
hætti og fylgi hugmyndum sínum ósleiti-
lega fram og þótt hnútukast veröi milli
manna er enginn aö erfa það. Þetta er
meining mín. Ef menn geta fært rök fyrir
máli sínu, þá er það virt. Þótt hnútukastið
geti verið hart og skart þá láta menn aö
rökum og þaö er drengskapur og ef
einhver þarf hjálpar við er hlaupið undir
bagga.
Lárus sýslumaöur Blöndal Kornsá á aö
hafa sagt að þaö væru margir smákóngar
í Vatnsdal. Ég hygg að það megi enn
heimfæra þau orö á Vatnsdælinga. Mér
finnst þaö kostur ef menn eru harðir í því
aö halda sínu fram og þaö gera
Vatnsdælingar, en þaö er rétt aö vera ekki
aö erfa lengi þótt beri á milli. Þaö væri
margt hægt að segja af Vatnsdælingum
Sjá næstu sfðu
©