Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1978, Blaðsíða 7

Vigdís á Hofi rekur féd heim að Hofi yfir Vatnsdalsé.
Hallgrímur í Kringlu
í sama far til þess að það greri, en allt
tók þetta örstuttan tíma. Siguröur, sem
haföi létta frásagnargáfu, sagöi aö ég
heföi verið 11/2 mínútu aö þessu, en
kannski var það nú eitthvað lengur. Hins
vegar voru þaö oft miklir erfiöleikar aö
vinna greni og maður þurfti aö liggja lengi.
Oft tók grenjavinnslan um mánaöartíma á
vorin og ég veit aö aðrir hafa ekku drepiö
fleiri refi á Kúluheiöi, Sauöadal, Gríms-
tunguheiöi og vestur í Víöidalsfjall. Eitt
voriö losaöi þaö 100 refi meö félögum
mínum, en allt í allt hefur maöur
þúsundir á samvizkunni meö öllum
yrölingum.
Fyrir nokkrum árum var það þannig aö
þeir voru búnir aö ná í dýrin en ekki
yrðlingana, því þeir fundu þá ekki.
Ég hef verið laginn í aö gagga
yrðlingana fram, svo ég fór með þeim og
fann þá skjótt eftir aö mér hafði verið
sýnd læöan. Ég var strax viss um aö
yrðlingarnir voru ekki í því greni sem þeir
lágu á, því ég sá á læöunni aö þeir hlytu
aö vera orönir þaö stórir aö þeir myndu
svara.
Veiöimennirnir sögöust hafa oröiö varir
við umgang í holu á svæðinu þarna þegar
ég spuröi þá hvort þeir heföu ekki leitað
víöar. Þeir sögöu aö engir yrölingar væru
þar, en þegar ég gaggaöi þar varð ég
strax var viö þá. Eg haföi gaman af þessu
og álít aö ég hafi gert nokkurt gagn líka.
Ég hef fariö ákaflega margar göngu-
ferðir í þessum leitum á Heiðunum. Einu
sinni lá ég meö félaga mínum úti. Ég fór
ekki oft skakkt, en var kominn af réttri leiö
þarna og því þýðingarlaust að halda
áfram. Þaö vitlausasta sem maður gerir er
aö halda áfram villtur."
„Þetta var mátulegt á
þig, helvítiö“
Ég haföi heyrt söguna af þessari
útilegunótt og um annan atburö sem
tengdist svefnstundinni á víöavangi. í
göngum voru eitt sinn m.a. meö Lárusi
þeir Runeberg Ólafsson, Ingólfur í Vöglum
og Óli sonur Runebergs. Þeir voru í
Kvíslargöngum næst Auökúluheiöi þar
sem Svínhreppingar smöluöu. Mikil tog-
streita var um aö smala sem mestu hjá
hvorum aöila.
Galbjart var þetta kvöld og kom Óli á
réttum tíma til skála, en þaö vantaöi þá
Runeberg og Ingólf. Runeberg skilaöi sér
síðan kl. 2 um nóttina, en Ingólfur ekki.
Menn höföu duddaö nokkuð við ölteiti á
þessum slóðum. Þegar Runeberg kom til
skála var hann skammaður hart og fast
af Lárusi í Grímstungu fyrir þaö aö líta
ekki eftir félaga sínum. Runeberg varð
reiöur og sár og taldi öll vandkvæði á því
að hann gæti sofiö í skálanum með þessar
skammir yfir höföi sér, saklaus maðurinn
Ingólfur skilaöi sér hins vegar daginn eftir
heill á húfi eftir aö hafa krækt sér í
meiriháttar kríu í heiöarlautu, en ekki
gleymdi Runeberg skömmum Lárusar.
Svo var þaö haustiö eftir aö Runeberg
og Lárus fóru í eftirleit saman á
Auðkúluheiðina fram aö Kúlukvísl. Fundu
þeir engar skepnur og ætluöu aö liggja í
Kolkuskála, en lentu í náttmyrkri og
snjóhríö. Lárus sá aö þeir myndu ekki ná
skálanum og lagöi til aö þeir byggju um
sig í snjónum. Komu þeir sér síðan fyrir
þarna úti í hríðinni, bundu hesta sína viö
sig, en var lítiö næðissamt vegna þess hve
hestarnir voru ókyrrir.
Þegar þeir voru rétt búnir aö koma sér
fyrir beindi Runeberg oröum sínum til
Lárusar, því nú var tilefni til andsvara frá
því skammirnir dundu yfir haustiö áöur og
árslangt kraum í hugskotinu var afgreitt í
dynjandi sex orðum: „Þetta var mátulegt
á þig, helvítiö."
Síöar sagöi Runeberg aö sér heföi þótt
innilega gaman aö liggja úti meö Lárusi
eftir allt sem á undan var gengiö.
Stungið snarlega upp í
ræðumann
Láris vildi ekki segja mér sögur af
atburðum þar sem honum fundust
sveitungar sínir fara meö skarðan hlut, en
ein af þeim sem ég heyröi hjá öörum í
sveitinni og ég veit aö er sönn var á þá
leið aö eitt sinn hafi nokkrir bændur úr
Vatnsdalnum veriö ríöandi inni á heiðum
í leitum. Eins og gengur var áö af og til
og málin rædd meö vættri vör. Ekki bar
öllum saman frekar en fyrri daginn, en
þaö hefur ávallt veriö sjónarmiö Lárusar
í Grímstungu aö fara varlega meö stóru
oröin, því ekkert sé beittara samfélagi
manna. Þess vegna kunni aö vera ástæöa
til þess aö nýta hliðarmöguleika ef svo ber
undir í hversdagsþrasinu.
Þar sem bændur sitja þarna í
þúfnakargi og láta móöan mása um
tilefnið tekur einn bænda allstórt upþ í sig
og dengir rösklega fúkyröum yfir Lárus. í
sama mund var hestur Lárusar að skíta
og tækifæriö var ekki látið ganga úr
greipum. Lárus rétti hönd sína snögglega
undir eitt fallstykkiö og skaut því í sömu
andrá aö viömælanda sínum sem gapti þá
hvaö mest. Skipti engum togum aö
glóðvoglgur hrossaskíturinn munnfyllti
ræöumanninn svo snarlega hljóönaöi
fúkyröaþula hans. Þarna var svo sannar-
lega á ferðinni eitthvaö í stað orða.
Munur aö hafa ullina
næst sér heldur en
léreftið
„Oft hef ég fariö í langar leitir," hélt
Lárus áfram, „og haft meö mér mikla
atorkumenn. Ágúst á Hofi var hér lengi
gangnastjóri og þrautkunnugur öllum
leiöum. Einu sinni á þorra fórum viö
saman fram á heiöi aö leita aö hrossum.
vorum tvær nætur á heiðunum labbandi,
en hest höföum viö undir verjur okkar.
Þaö var ekki alltaf hlýlegt aö koma í
skálana gaddaöa í bak og fyrir og jafnvel
svell á gólfum, en þetta lét maöur sig hafa
þótt maöur kæmi sveittur af göngunni og
alltaf var maöur hvíldinni feginn. Þaö var
föst regla t heiöaferöunum aö fara af staö
snemma seinnihluta nætur til þess aö
fullnýta birtuna.
Oft var þaö ónæöissamt fyrir konuna
mína aö sjá um útgeröina á þessu. Mín
kona sá alltaf til þess aö ég heföi ullarföt
fyrir mig til aö vera í alla tíö. Þaö var mikið
annaö aö vera í því eöa léreftsfötum nær
sér. Sumt fólk kvartar undan því aö þaö
geti ekki veriö í ull vegna kláða. Mér finnst
þaö undarlegt, en vilja í staöinn vera hálf
ósjálfbjarga af því aö það kann ekki aö
búa sig.
Þaö skiþti öllu að vera vel búinn, því
sitthvað kom nú uþp á teninginn. Þaö kom
nú nokkrum sinnum fyrir aö menn voru viö
skál þegar viö vorum aö fara fram á
heiðar og ekki var nú alltaf fariö alveg
rétt."
„Heldur hefði ég drepist,
en taka brennivínið frá
húsbóndanum.“
Þaö var eitt haustiö aö farið var af staö
í göngur í seinna lagi þar sem menn voru
aö Ijúka viö aö binda upp hey á engjum
Grímstungu. M.a. voru í ferðinni Finnbogi
Sigurösson, Siguröur Gestsson, Guöjón
frá Maröarnúpi, Björn Lárusson, Sveinn
Jónsson i Grímstungu og Lárus í
Grímstungu.
Þegar þeir fóru af staö fram Tunguna
sást ekki á hestmakka þótt menn sætu á
honum. Einn úr hópnum neitaði skjótt aö
fylgja Lárusi og kvaö hann villtan. „Þaö
þarf nú ekki aö segja mér til vegar í
Tungunni, heimalandi Grímstungu," mun
Lárus hafa svarað um leið og hann haföi
á oröi aö þeir voru ekki langt frá veginum.
Nú þaö er ekkert meö þaö að liðiö
skiptist. Lárus hélt sína leið en hinir hina.
Þaö fór þó svo aö Lárus punkthitti hliðið
meö þeim sem fylgdu, en þeir sáu
þá aö þeir voru ókomnir sem fóru hina
leiðina. Var þá farið aö hóa og kalla í leit
aö þeim sem villtir voru. Fundust þeir
vestur meö giröingunni en höföu einfald-
lega riöiö beint á hana og lent í
vandræðum í sortanum, því myrkriö var
svo mikið aö ekki var unnt að sjá fyrir
götu. Sigurður haföi tapaö hnakknum,
trússhestur var týndur og þaö vantaði í
hópinn Svein Jónsson í Grímstungu sem
þá var oröinn gamall maður og farinn aö
heyra illa. Slydduhraglandi var á, en menn
fóru strax aö leita aö Sveini. Sendi Lárus
Björn son sinn til baka til þess aö athuga
málið, en sagöi honum aö hitta sig viö
Ströngukvísl daginn eftir til þess aö þeir
gætu borið saman bækur sínar.
Tjaldlausir bjuggu þeir um sig því
Þessar ungu heimasætur settu mikinn svip á réttarlífið.
©