Lesbók Morgunblaðsins - 25.06.1978, Side 5

KINA
Skólanemandi í þegnskylduvinnu við aö
flytja trjáboli í sögunarstöð.
Enskutími í albýöuskóla nr. 32
við Kanton.
hermennsku.
Sjúkrastofa í sjúkrahúsi í Ing
Hoa.
Á markaöi í Kanton: Brauðkolla
og kál keypt í matinn.
TOÁRAÞRÆLKUN
FYRIRAÐHNUPLA
TVEIMURAGCIRKUM
AÐ FERÐALOKUM TVEGGJA KÍNAFERÐA heitir nýlega út
komin bók eftir frönsk hjón, Claudie og Jacques Broyelle
ásamt með Evelyne Tschirhart. Þau hafa kynnst Því Kína, sem
ferðamenn fá ekki að sjá, enda hafa Þau dvalið í og ferðast
um landið í nærri tvö ár. Við lestur bókarinnar kemur í Ijós,
að skál af hrísgrjónum er æði mörgum meira virði en
kenningar Konfúsíusar og Maós. Goðsögnin um að Kínverjar
hafi nóg til hnífs og skeiðar reynist ekki alveg haldgóð, Þegar
betur er að gáð og við sjónum blasir annað Kína en Það, sem
sumir, íslendingar Þar á meðal, hafa lýst með glýju í augum.
Þegar Teng Hsiao-ping er aftur kominn
í valdastól, tekst hann, sumariö 1977, ferö
á hendur til fæðingarhéraös síns Sze-
chuan. Hann grætur þegar hann sér
eymdina og eyöilegginguna sem hvar-
vetna blasir viö og biöur íbúana fyrirgefn-
ingar á því sem þeir hafi oröið að þola.
Szechuan héraö er í Suðvestur-Kína.
íbúar eru 90 milljónir, loftslag gott og
landkostir ágætir, ræktun öll mjög
auöveld. En þau 10 ár sem menningar-
byltingin stóö, lagöi hún allt í rúst, enda
var hún þarna líkust borgarastríði, þar
sem barizt var af mikilli grimmd. En
óstjórnin er gífurleg. Skrifstofubákniö
sendir út fyrirskipanir og síöan aðrar
fyrirskipanir sem ganga þvert á þær fyrri.
Hiö lélega samgöngukerfi er landbúnaðin-
um til stórtjóns. Smálandskikar þeir, sem
bændum var leyft að rækta til eigin nota,
voru minnkaðir eftir menningarbyltinguna,
meö þeim afleiöingum aö bændur uröu aö
slátra skepnum sínum. Menningarlífiö
hefur einnig sett ofan. T.d. hefur hin fræga
ópera orðið aö fella burt af sýningaskrá
heföbundin verk, samkvæmt fyrirskipun.
Erlendir kennarar, sem störfuöu í
borginni Sian í Shensihéraöi sögöu Ijótar
sögur af matarskortinum í lok ársins 1976.
Hvergi voru fáanleg hrísgrjón eöa al-
mennilegt brauð. Kínverskir starfsbræöur
kennaranna fengu smávegis fuglakjöt
einu sinni í mánuöi og skólanemendur enn
sjaldnar. Erlendu kennararnir nutu þeirra
forréttinda aö fá fuglakjöt vikulega.
Matvöruverslanir stóöu tómar. Sumsstaö-
ar í gluggum var stillt út kexpökkum, en
þegar viöskiftavinir vildu kaupa pakkana,
kom í Ijós aö þetta voru aöeins tómar
umbúðir. Kol fengust hvergi. Upphitun var
aðeins leyfö frá því seint í desember. Til
upphitunar voru notaðir heitavatnsdúnkar
sem Kínverjar smiöa sjálfir. Hreinlæti er
á undanhaldi, lúsin breiöist út og víöa
sjást rottur.
Kínverskir verkamenn fá 2 máltíöir
daglega í mötuneyti, og er greiöslan — 15
yen, eöa fjórðungur mánaöarkaups —
dregin frá launum. Þaö eru nú raunar
fæstir sem hafa 60 yen í mánaöarlaun.
(708 ísl. kr.) Lærlingar fá 14—18 jen í
mánaöarlaun í 2 ár.
í Kína breiöist kreppan út, enda hafa
Kínverjar játaö aö iðnaðurinn sé á
heljarþröm. í skýrslu fréttastofu Nýja Kína
20. sept 1977 stendur: „Framleiðsluaukn-
ing brennsluefna og hráefna hefur ekkert
aukist síöustu árin. Stáliönaöur hefur
ekkert aukist síöustu árin.“ Skipulagsleys-
iö í samgöngum og flutningum hefur
valdiö iönaöinum miklu tjóni. í Kína þykir
þaö með ólíkindum ef lest kemur á réttum
tíma.
Áriö 1974 skoðuðum viö járnverksmiöj-
urnar í Anchan, en þær eru oft sýndar
útlendingum í pólitísku augnamiði. Skýrt
var fyrir okkur hvernig stáliö rynni þarna
í stríðum straumum og mætti þakka þaö
hugsun Maos. Raunar haföi framleiðslan
þarna dregist mikið saman í menningar-
byltingunni.
í þjóöfélagi sem þessu dafnar spillingin.
Háttsettir forystumenn njóta mikilla
forréttinda. Þeir búa í glæsilegum húsum,
verzla í sérverzlunum, geta ferðast og
farið í löng frí, njóta menntunar og
„bannaörar" menningar. „Próletarinn“
Wang-Hung-wen sóaöi 15000 jenum —
30 ára launum óbreytts verkamanns — á
3 mánuöum.
Læknisþjónusta er ekki ókeypis í Kína.
Viðtal viö lækni kostar 1 mao — tíunda
hluta úr jeni. Tannlæknis- og augnlæknis-
þjónustu greiða menn sjálfir-, en geta
fengið lítillega endurgreitt. Styrkjandi lyf,
sérstaklega vítamín, veröa menn að
greiða sjálfir.
Suðuramerískur vinur hjónanna var
fluttur í sjúkrahús klukkan 4 um nótt.
Hann sá geysilanga halarófu af dúöuöu
fólki standa fyrir utan spítalagiröinguna
og bíöa eftir aö komast inn í sjúkrahúsið
kl. 8 um morguninn. Aðeins fáir fengu
afgreiðslu þann daginn. Hinir uröu aö
koma aftur.
í vesturhluta Peking er nýtt sjúkrahús
búið beztu þægindum, svo sem einkaher-
bergjum fyrir hvern sjúkling, en þeir eru
framámenn og háttsettir útlendingar.
Þarna er líka álma fyrir „venjulega"
Kínverja og er troðiö þar inn eins mörgum
og hægt er, bæöi í stofur og ganga.
Læknishjálpin er ókeypis, en sjúklingar
eöa ættingjar veröa aö sjá sjúklingi fyrir
öllu ööru, sængurfatnaöi, mat og hiröingu.
Oft sefur ættingi viö fótagafl sjúklingsins
yfir nóttina.
Opinberir aöilar segja aö ekkert
atvinnuleysi sé í Kína. Siao Ting hefur
samt enga vinnu. Þegar hann haföi lokið
tækninámi vildi Flokkurinn aö hann tæki
viö starfi í fjarlægu landamærahéraði.
Ting vildi ekki fara frá Peking þar sem
hann er eina stoö foreldra sinna. Eina
úrræöiö var aö láta skrá sig hjá
hverfisnefndinni, en þar er langur listi
manna, sem leita sér að vinnu. í þrjú ár
hefur hann fengiö íhlaupavinnu viö hitt og
þetta og haft 30—35 jen í laun. Hann
nýtur engra trygginga, né launaöra fría og
á ekki rétt á eftirlaunum.
Margt ótrúlegt ber fyrir augu útlend-
inga, ef þeir kjósa ekki aö loka augunum.
Á matsölustööum stendur stundum tötr-
um klætt fólk og kastar sér yfir leifarnar
þegar gestir hafa lokiö við aö snæöa.
í Peking má fjölskylda kaupa sér ein
leöurstígvél á ári, en leöriö er oft svo
lélegt aö menn kjósa heldur strigaskó
meö plastsólum. Hver maður má kaupa 5
metra og 40 cm. af bómullarefni á ári. í
Framhald á bls. 15