Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1978, Blaðsíða 6

Skömmu seinna kom skálavörðurinn
Birgir Olsen til okkar, bauð okkur
velkomin og alla aðstoð sína. Það var úr,
aö við slógum upp rafmagnsgirðingu
kringum hrossin þarna á graslendinu á
aurunum, og gengum í skála.
í svona ferð er stórkostlegt að koma í
hús eins og þetta. Fátt var í skálanum, en
hann rúmar um 200 manns. Við lögðum
undir okkur suðurálmuna, spændum í
okkur rifjasteik og hangikjöt og fórum að
sofa.
„Siggi, hestarnir eru sloppnir út“, heyrði
ég Jónas segja kl. 5 um morguninn. Þeir
skunduðu eftir hestunum og ég elti. Sem
betur fór voru hestarnir ekki farnir langt
og eftir að hafa komiö þeim í girðinguna
fór ég aftur að sofa. Þeir sögðust alls ekki
nenna því og fóru í morgungöngu yfir í
Húsadal.
Daginn eftir hófum við rannsókn á
Mörkinni undir leiðsögn Jónasar, sem
þekkti þar hverja þúfu frá gamalii tíð. M.a.
fórum við í Bása og inní Hamraskóga, en
allsstaöar blasti við unaður þessarar
gróðurvinar og hvergi bar á slæmri
umgengni. Einhversstaðar fundum við
sígarettustubb og þegar við sögðum Birgi
skálaverði það um kvöldið, héld ég að
hann hafi fariö þangaö að taka til.
Mikið var af fé í Mörkinni og voru uppi
ýmsar skýringar á veru þess þarna undir
verndarvæng Skógræktar ríkisins, sem
sér um svæöið. Sumir héldu aö skóg-
ræktarmenn tækju svo nærri sér við
plöntunarstörf, að þeir þyrftu aö hafa
nærtækt dilkakjöt til þess að næra sig og
hressa. Aörir töldu, að bitu rollurnar ekki
grasið, þá myndi brátt ekki sjást í
bjarkirnar fyrir gróðri. Enn aðrir töldu svo
að bændur læddust með giröingum um
nætur og hleyptu sauðum sínum á beit.
Líklegast þótti þó, að blessaðar
skepnurnar drifu sig sjálfar þangað, sem
blómlegust væri beitin.
Um kvöldiö klifum viö Valdi á Valahnúk.
Að vísu dróst það nokkuð, aö ég kæmist
upp, en það er nú svona með náttúru-
skoðendur, þeir þurfa oft að tylla sér og
dást að umhverfinu, og svona meö
sjálfum sér, hversu hátt þeir eru komnir.
Ofan af Valahnúk fylgdumst við með
fimm flutningabílum, sem þokuðust frá
Þórólfsfelli inn að Einhyrningi. Voru þetta
vegagerðarmenn með brúarefni á
Markarfljót ofan Syðri-Emstruár. Kemur
sú framkvæmd til með að opna upp
Emstrur og Fjallabaksleiö syðri, en það er
tvímælalaust hið stórbrotnasta og fall-
egasta útivistarsvæði.
Þegar við komum aftur niður í skálann
voru einmitt fjögur ungmenni þar, eftir að
hafa gengið úr Landmannalaugum niðurí
Þórsmörk á nokkrum döguhn. Þótti þeim
leiöin hin fegursta, þó all hrikalegt að fara
yfir Syðri-Emstruána á jökulsbrú, sem
skriöjökullinn myndaði.
Daginn eftir var blásið til brottfarar og
við tókum hestana. Þessa nótt höfðum við
haft þá í girðingu í gili nokkru inn af
Langadal. Fór vel um þá þar og engin
vandræöi að hemja þá.
Nokkur vöxtur var í ánni og fórum við
svolítiö upp með henni þar sem hún
skiptir sér, til þess að finna sem bezt vað.
Ég dáðist að Jónasi, hversu naskur hann
var að finna grynnstu brotin og allt komst
klakklaust yfir. Ég haföi riðiö Þyt í þessu
vatnagutli, því ég var með myndavélarnar
um hálsinn og mátti því ekki viö miklum
stympingum. Brátt haföi ég þó hestaskipti
og lagði á þann jarpa. Jafnframt rákum
við þá hesta, sem við ætluöum ekki aö
nota í bráð.
Hestarnir voru heimfúsir og nú hófst
mikil reið. Brokkið í þeim jarpa naut sín
vel í þessu umhverfi, aldrei var stigið
feilspor, aldrei slegiö af, alltaf sama
hlaupagleðin og varla blásið úr nös, þegar
áð var. Heldur krafsað í jörðina og ýtt við
knapanum með snoppunni, svona til að
benda á, að lausu hestarnir væru farnir að
fjarlægjast.
Þarna undir fjöllunum var mikið af
bláberjum og mikil freisting aö ná sér í
munnfylli. Sá jarpi hafði þó annan skilning
á berjamónum, og þar sem hann hefði nú
kippt mér úr axlaliðnum í einhverri misklíð
árið áður, þá lét ég hann bara ráða.
„Svona eiga ferðahestar aö vera“ sagði
Jónas, þegar við áöum hjá Stóru-Mörk.
„Hér áður fyrr, þegar hestar voru alltaf í
notkun, þá sást örsjaldan uppgefið hross.
Núna er alltaf allt uppgefiö og þaö á fyrsta
degi. Menn verða að fara með hestana
sína eins og sjálfan sig, ef eitthvaö
stendur til, þá verður að þjálfa vel“.
Síðan leit hann íbygginn yfir á Markar-
fljót og skondraði svo augunum til þeirra,
sem hvað vatnshræddastir höföu verið í
feröinni.
„Skyldi vatniö komast undir brúna“,
sagði hann og hleypti brúnum. Við litum
hvert á annað í undrun. Hann ætlaði þó
ekki að segja okkur, að flæddi yfir brúna.
„Ég hef nú samt séð þetta fljót flæða
yfir brúna og hér áöur fyrr, áöur en brúin
kom, þá stóð hér einnig fólk á bakkanum
og þurfti að komast yfir. Vetur, sumar, vor
og haust, í öllum veðrum, og allavega á
sig komiö þurfti fólk að komast yfir þessa
á. Jafnvel á sjúkrabörum og á kviktrjám.
Stundum létu ísskarirnar undan og þá
söng í jakaspöng og sást í dauðans göng.
Meira að segja í skemmtiferöum inn í
Þórsmörk var komist íann krappann. Nei,
— Markarfljót hefur ekki alltaf veriö tómt
grín. Aðalatriðið er þó að fara varlega,
flana aldrei að neinu og athuga hvert
fótmál sem stigið er. Og jafnvel þá er
ekkert tryggt".
Eftir þessa ræðu, leit hann á gamla
glórauða hestinn sinn, strauk honum um
faxið og makkann og dæsti síöan. „Svona
er lífiö", og vissum, að nú ætti að halda af
staö.
Vatniö komst undir brúna og viö
þurrum fótum yfir. Framundan var
Fljóthlíöin böðuð aftanskini. „Fögur er
Hlíðin", stendur þar og þaö verður að
játast, aö eigi rómantík einhvern land-
fræöilegan samastað, þá er það hér.
„Viö skulum bara vona, aö þessi fari
ekki að gjósa í bráð“, sagði Jónas og
bandaði hendinni til Eyjafallajökuls, þegar
við áðum við Aurasel. „Þá færi nú víst
gamaniö af Merkurferðum".
Við játtum þessu og hestarnir dóluðu af
stað að Núpi. Ég teygði Skuggabald á
brokkinu síðasta spölinn. „Hvert spor er
sem flug ... sem slær funa í hjartað", svo
vitnað sé í gamlan sýslumann Rangæinga.
Viö sprettum af og slepptum hestunum.
Þeir fnæstu við jöröinni, veltu sér og fóru
aö bíta. Hver fór svo til síns heima, eftir
stórkostlega ferð um þetta fagra lands-
svæði á þann máta, sem þess veröur bezt
notið.
„Svona er lífið“. Jónas Guðmundsson að
beizla.
Alda sneiðir niður hangikjötiö.
©