Lesbók Morgunblaðsins - 26.01.1985, Blaðsíða 3

TEgRáHT
ISHðtalSlMlESIlBŒlEAlífilSlfllSHS]
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthias Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Rltstjórnar-
fulltr.: Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 10100.
Kvikmyndir
brautryðjandans Carls Th. Dreyer voru kynntar
hér á kvikmyndaviku i haust, en umfjöllun um
Dreyer fórst fyrir útaf verkfalli. Nú er bætt úr
því og það gerir Michael Dal, sem kennir hér við
Háskólann.
Forsíðan
„Haust“ eftir Steinþór Steingrímsson, ein af
myndum hans á sýningu í Norræna húsinu i
haust. Sjá nánar á bls. 8.
Góðmeti
hefur alitaf verið við fárra hæfi, en moðinu má
dreifa yfir alla landsbyggðina, ef ekki heims-
byggðina, segir Helgi Sæmundsson í samtali við
Lesbók, þar sem rætt er m.a. um íslenzkan húm-
or, fslenzkt mál, bókaútgáfuna og langlífi skálda
með þjóðinni.
Satan
stýrir dansleiknum, stendur á einum stað í Vef-
aranum mikla frá Kasmir. Djöfullinn stýrir þvf
efnislega, guð hinu. Trúaráhuginn var rétt búinn
að stöðva skáldið, eða svo segir dr. Árni Sigur-
jónsson f öðrum kafla um Halldór Laxness f
deiglunni.
Siguröur Nordal
Ást
Sólin brennir nóttina,
og nóttin slökkvir dag;
þú ert athvarf mitt fyrir
og eftir sólarlag.
Þú ert yndi mitt áöur
og eftir að dagur rís,
svölun í sumarsins eldi
og sólbráö á vetrarins ís.
Svali á sumardögum
og sólskin um vetrarnótt,
þögn í seiðandi solli
og söngur, ef allt er hljótt.
Söngur í þöglum skógum
og þögn í borganna dyn,
þú gafst mér jörðina og grasið
og guð á himnum að vin.
Þú gafst mér skýin og fjöllin
og guð til að styrkja mig.
Ég fann ei, hvað lífið var fagurt,
fyrr en ég elskaði þig.
Ég fæddist til ljóssins og lífsins,
er lærði eg að unna þér,
og ást mín fær ekki fölnað
fyrr en með sjálfum mér.
Ást mín fær aldrei fölnað,
því eilíft líf mér hún gaf.
Aldirnar hrynja sem öldur
um endalaust tímans haf.
Aldir og andartök hrynja
með undursamlegum nið;
það er ekkert í heiminum öllum
nema eilífðin, guð — og við.
(1917)
Iumróti áranna eftir síðari
heimsstyrjöld yrðu mikil um-
skipti á högum íslendinga, um-
skipti frá fátæku bændaþjóðfé-
lagi yfir í tæknivætt nútíma-
þjóðfélag. Um það má deila
hvort þessi umskipti hafi að öllu
leyti orðið til góðs. í landinu hef-
ur vissulega dafnað blómlegt atvinnulíf og
efnahagsleg velmegun hefur ríkt lengi og
óvíða er hún meiri. Ekki er þó allt sem
sýnist. Hin síöari ár hefur þjóðin búið við
svo hrikalega verðbólgu að varla eru dæmi
um svipað ástand meðal siðaðra þjóða. Það
er ekki fyrr en í ár að loks eru sjáanleg
einhver batamerki og jafnvægi sýnist vera
að komast á i efnahagsmálum íslendinga,
skuldir við erlendar þjóðir, tæp 60% af
þjóðarframleiðslu eru þó verulegt
áhyggjuefni. Þrátt fyrir ytri velmegun
þjóðarinnar, íburðinn í húsakynnum og
vaxandi bifreiðaeign þá er ekki allt sem
sýnist. Neyslukapphiaupið verður sífellt
æðisgengnara og vissulega margt í boði og
afborgunarskilmálar freistandi, hvort
heldur er um að ræða frystikistur, sjón-
varpstæki, sófasett, húsgögn, hljómflutn-
ingstæki eða annan þann varning sem nú-
tímamaðurinn vill ekki vera án. „Ég má
ekki vera minni maður en hann Siggi á
Ekki er allt
sem sýnist
móti. Kaupi hann nýjan bíl þá þarf ég að
endurnýja minn,“ heyrði ég mann nokkurn
segja um daginn við kunningja sinn þegar
þeir virtu fyrir sér nýja bifreið sem „Sig-
urður á rnóti" hafði keypt.
Eltingarleikurinn um hin efnahagslegu
gæði gengur út í öfgar. Fjöldi fólks lifir
þannig að engu er líkara en að það verði að
eignast alla hluti á sem skemmstum tíma.
Það verður að komast yfir dýrar fasteign-
ir, bifreiðir og svo helst að geta farið ár-
lega til útlanda. Fyrir að fá að halda á
stöng í þekktri laxveiðiá, einn dag í miðri
viku greiða menn jafnvel tugi þúsunda
króna að því er sagt er. Það er vissulega
kominn tími til að hægja á ferðinni, á
spennunni, neyslukapphlaupinu, kapp-
hlaupinu um hin efnahagslegu gæði, hin
veraldlegu gæði skipta ekki öllu í lífinu, sá
maður er ekki hamingjusamur sem ekki
finnur frið í sálu sinni.
Nýlega tóku ung hjón við starfi veður-
athugunarmanna á Hveravöllum. í blaða-
viðtali var á þeim að skilja að þau hrædd-
ust ekki einangrunina og hefðu engar
áhyggjur af henni. „Við erum fegin að
komast burt frá þessu stressi," var haft
eftir þeim í fyrrnefndu biaðaviðtali. Bæði
voru í ágætri vinnu, hún var kennari við
Vélskólann og hann starfaði suður á
Keflavíkurflugvelli. Þau ákváðu að hverfa
úr þéttbýlinu, frá neyslukapphlaupinu sem
einkennir líf fólks í borg og bæjum nú til
dags, breyta um umhverfi og völdu starf
inni í óbyggðum, í kyrrðinni í nánum
tengslum við náttúruna og landið, þreytt á
neyslukapphlaupinu sem flesta er að æra í
þéttbýli hér á landi. Fjölmargir íslend-
ingar kosta öllu til að hafa sem notalegast
í kring um sig og stofna til umtalsverða
skulda í því skyni, taka lán á lán ofan en
það kemur að skuldadögum og dæmið
gengur ekki allt upp. Nauðungaruppboðum
á fasteignum fór t.d. fjölgandi siðustu
mánuði. Lakari kaupmáttur hjá þeim
lægstlaunuðu nú í ár en undanfarin ár er
ekki öll skýring, miklu fremur að fólk lifir
um efni fram. Uppselt var í svo til allar
sólarlandaferðir sl. sumar og menn hika
ekki við að taka bankalán til að komast á
sólbaðsströnd i hálfan mánuð til þrár vik-
ur. Fyrrnefnt viðtal við ungu hjónin sem
hafa sest að á Hveravöllum vekur þá
spurningu hvort það sé að vera töluvert
um að yngra fólk sé að verða þreytt á þeim
lífsmáta sem einkennir líf borgarbúa á síð-
ari árum, þar sem efnishyggjan verður sí-
fellt meira mótandi viðhorf til hlutanna.
Er nokkuð athugavert við að fólk neiti að
dansa í kringum gullkálfinn? Ef til vill eru
þeir tímar í vændum að menn taki að
endurskoða þátttöku sina í kapphlaupinu
um hin efnahagslegu gæði, kjósi fremur að
rækta sinn garð fjarri hávaða borgarlífs-
ins, í sveitum og kauptúnum í nánum
tengslum við landið og náttúruna og eyði-
býlin víða um land verði tekin til búsetu
ÓLAKUR ORMSSON
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 26. JANÚAR 1985 3