Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1985, Blaðsíða 7

r
Nashyrningurinn með ungann sinn á hælunum ræðst af blindri eðlis-
hvöt gegn fílnum mínum. Hann er ungt kvendýr og heitir Pathankali.
Og viti menn, fíllinn, sem er helmingi hærri í loftinu en nashyrningur-
inn, víkur undan, hleypur úr vegi og á flótta.
Fíll og nashymingur
FRÁSÖGN EFTIR SVEIN EINARSSON
etta var auðvitað stórfenglegt
ævintýri. Fílagrasið vék til
hliðar, og þessar risaskepnur
fetuðu sig áfram í frumskógin-
um, og grasið sveigðist aftur og
hallaði sér að nýju hvað að öðru
— eitt náttúrunnar óviðjafnan-
legt leiktjald. _
Leiktjald? Óverulegt? Svið-
setning fyrir leikhúsgesti eða
ferðamenn? Nei, þetta var
raunverulegt ævintýri með
raunverulegri þátttöku, ótrúlegt
ævintýri þeim, sem ekki hafði al-
ist upp við kurr í nashyrningi,
forvitin augu og hvik eyru dá-
dýrsins, hljóðlátt fótatak dá-
dýrsins um nætur. Eða var þetta
aðeins andartaks hilling, handan
við stað og stund?
Nema hvað, við sátum fílana
eins og við hefðum aldrei annað
gert, hnarreist, skimandi af eft-
irvæntingu. Og þó óhult. Jafn
óhult og í skrifborðsstólum van-
ans. Sannfærð að vísu, að þarna
myndum við sitja skemur en í
þeim stólum — hver situr ekki of
lengi þar? En því skyldi notið
hvers andartaks. Hvílík nautn!
Þetta er nú meira sportið, er
hrópað fagnandi röddu frá
næsta fíi (þeir eru tólf). Það
mátti nú segja! Sport vr rétta
orðið. Varla getur verið mikil
hætta á ferðum. Við erum í þjóð-
garði. Öll dýrin eru friðuð, því
skyldum við ekki vera friðuð
líka. Þarna er meira að segja
verið að friða stofna, sem hætta
hefur verið á að dæju út,
konunglega bengalska tígrisdýr-
ið, nepalska nashyrninginn. Svo
þetta er göfugt. Með því að
teygja sannleikann ögn má til
dæmis orða það sem svo, að við
séum hér að kynna okkur
lifnaðarhætti þessara dýra, sem
átt hafa i vök að verjast, vegna
þess að feldur tígursins var slík
stofuprýði í híbýlum hinna ríku
og horn nashyrningsins svo
hjálplegt þeim getulitlu (út-
breidd skoðun eystra).
Það þarf auk þess að halda í
skógana. Þrátt fyrir árþúsunda
ástundun, eru mennirnir ekki
enn búnir að finna formúluna
fyrir óbrigðulu ákalli til guða
regns og þurrka.
Við erum óvopnuð — eins og
friðelskandi fólki ber að vera. Og
dýrin eiga að vita þetta, þau búa
á friðarreit. Að vísu eru ein-
hverjar sögusagnir um það í
náttúrunni, að hver éti annan —
sumir segja reglur. En tígurinn
er þó að minnsta kosti óhultur —
hann er höfðinginn, 500 pund af
beisluðum krafti, sem leysist úr
læðingi, þegar sulturinn sverfur
að eða einhver vogar sér inn á
hans skika. Eins og kettir, helga
tigrisdýrin sér land — þó að þau
arki ekki með beljur daglangt.
En hvað skyldi tígurinn óttast í
þessum friðarreit? Varla margt.
Það væri helst annar tígur, sem
ásældist buffalóana hans eða
villisvínin, laufskálann, þar sem
hann mókir á daginn, eða
vatnsbólið. Þá getur slegið í
brýnu, segja fróðir menn, og
liggja stundum báðir dauðir.
Þetta er í dögun og þokunni er
að létta. Hitamunur dags og
nætur er svo mikill, að blöðin
eru höfug af náttfalli, og vætan
drýpur eins og stórrigningu sé
að slota. Við eigum ekki von á
tígrisdýrum um þetta leyti, en
ofsalega væri nú spennandi, ef
við kæmumst í kast við nashyrn-
inga.
Og allt í einu kveður við hljóð,
sem ókunnum eyrum hefði allt
eins vel getað þótt koma frá
hrossi í íslenskri sveit.
„Hvað er þetta? Er þetta
eitthvað merkilegt?" segir óvan-
ur ferðalangur.
„Uss“, hvíslar einn fílastrák-
anna. Og við vitum reyndar bet-
ur. Dóttir mín skríkir af ánægju,
því að hún veit, hvað kynni að
vera í vændum.
„Ss!“, endurtekur fílastrákur.
Þeir þrír fílar, sem næstir eru,
nema staðar á augabragði og all-
ir eru kyrrir; það mætti heyra
saumnál detta, ef þær væru al-
mennt í notkun i frumskógum;
andrúmsloftið er magnað,
þrungið spennu veiðimennsk-
unnar — og stendur þó ekki til
að deyða nokkra skepnu.
Skyndilega blístrar einn fíla-
strákanna, hefur svipu á loft og
bendir í ákveðna átt, en við
hendumst af stað milli trjánna,
lukt þessu undarlega háa grasi,
sem líka er fórnardýrinu skjól —
og þó: er ekki eins og þarna bylg-
ist grasið, er ekki eins og þjóti í
sefinu.
Fílastrákurinn blístrar aftur
eins og fugl, og enn þeytumst við
af stað og nú í aðra átt. Dóttir
mín ræður sér ekki fyrir eftir-
væntingu, og ég finn hvernig öll
skilningarvit mín þenjast í einn
farveg: ég hef þá sennilega verið
veiðimaður í fyrra lífi, eftir allt
saman.
Hátt þrusk. Stór skepna held-
ur sig eiga fótum fjör að launa.
Svo er auðvitað ekki. En allt ger-
ist í einu vetfangi, og það fer allt
í handaskolum, bæði þetta með
sjónaukann og myndavélina.
Brátt þarf reyndar einskis sjón-
auka við. Skyndilega hafa þrír
fílar króað inni nashyrning, sem
á sér enga undankomu. Hann
ymur af skelfingu. Hann gerir
reyndar meira. Hann er ekki
einn. Þetta er móðir með unga
sinn. Hræðslan brýst yfir í reiði,
dýrið öskrar í sjálfsvörn sinni og
ræðst beint gegn óvininum —
þessum elskulega, vel tamda fíl,
sem ég sit á. Fögnuður dóttur
minnar nær nú hámarki, og ég,
sem er sjóaður í árásum lífsins,
finn til unaðslegs æsings. Enda
er þetta bara sport.
Nashyrningurinn með ungann
sinn á hælunum ræðst af blindri
eðlishvöt gegn fílnum mínum.
Hann er ungt kvendýr og heitir
Pathankali. Og viti menn, fíll-
inn, sem er helmingi hærri í loft-
inu en nashyrningurinn, víkur
undan, hleypur úr vegi og á
flótta.
Nashyrningurinn og unginn
hans eru ekki seinir að stökkva
leiðar sinnar um það hlið, sem
myndast, en við rekum upp óp af
gleði og spenningi. Þetta er nú
aldeilis skemmtun.
„Eiga fílar ekki að vera fílefld-
ir?“ spyr einhver spaugsamur.
„Nashyrningurinn hefur bara
verið efldur einhverju öðru,“
hrópar annar hlæjandi. Það er
einmitt það.
Á heimleiðinni komumst við í
tæri við fleiri nashyrninga, sjá-
um dádýr og rándýr, rhesus-apa
og erni. Þetta er sem sagt
feiknalega vel heppnuð ferð.
En ég fór samt að hugsa um
nashyrninginn og ungann hans,
um leið og ég klappaði henni
Pathankali. Svona friðaður þjóð-
garður er auðvitað mesta þing.
Og þetta, að hafa aldrei vopn um
hönd er í samræmi við þá einu
siðgæðisvitund, sem getur frels-
að heiminn. Þú úthellir ekki
blóði til að afsanna það, að út-
hella þurfi blóði. Það gengur
ekki upp. Það er ekki rökrétt.
Þokan var að greiðast. Hrá-
slagi næturinnar var að víkja.
Brátt yrði sólin heit og allsráð-
andi.
En það var samt hrollur í mér.
Það hafði skotið niður í mér
óþægilegri hugsun: Hvað hefði
ég gert ef nashyrningurinn og
unginn hans hefðu verið ég og
dóttir mín?
Lífið er trúlega ekki alltaf
bara sportið.
Fíllinn minn þrammaði
áfram. Fílagrasið vék undan og
laukst aftur að baki okkur. Sólin
skein í heiði.
Sveinn Einarsson er rithöfundur, leik-
stjóri og áður Þjóðleikhússtjóri ( Reykja-
vik.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 2. MARZ 1985 7