Lesbók Morgunblaðsins - 05.04.1986, Síða 9

Arkitektinn Carles
Jencks hefur teiknað
hús, sem byggt var í
London og á að vera
„allsherjarlistaverk“. Þar
hefur margt táknræna
merkingu, til dæmis stof>
ur, sem helgaðar eru árs-
tíðunum, en annars stað-
ar eru „tilvitnanir“ í
fræga arkitekta. í þessu
húsi hefur Jencks ráðið
öllu, stóru og smáu.
Hann teiknaði húsgögn-
in, ljósabúnaðinn, réð
litunum — og eins gott
fyrir eigandann að hafa
stólana á sínum stað.
ib. — — iHi — " ni* - 11
f~ — ... □I 11.
S*L j fi- || ! V ’ ’ I i | , . ' í i ■ ■ j
1 nr-1'-" ; »;
Arkitektmn Carles Jencks var sjö ár að fullgera hið sérstæða íbúðarhús sitt í London. Nú er þetta fyrirmyndarhús hans og
meistarastykki hins nýja stefbundna stíls loks tilbúið.
Stefbundinn
stfll
forspil að íbúðarhúsinu í London, en smfði
þess er rétt nýlega lokið eftir sjö ára bygg-
ingartíma.
I þessu aðalverki prófessorsins, hinu
„stefbundna húsi“, sameinar hann þijú
helztu grundvallaratriði postmódemismans,
en fyrir þeim hefur hann gert ítarlega grein
í fjögurra binda ritverki sínu um hinn nýja
byggingarstíl: Fráhvarf frá ómennskri nota-
gildis-stefnu þeirrar hefðar, er skapaðist
með Bauhaus-stílnum; endurhvarf til há-
punktanna í sögu byggingarlistarinnar og
Fyrir 140 árum var viktoríanskur byggingarstíll
þegar orðinn svo yfirþyrmandi algengur í ein-
býlishúsahverfinu Notting Hill í London, að
segja mátti, að hverfið í heild hefði á sér heldur
leiðinlega tilbreytingarlausan svip. Þetta borg-
arhverfi er byggt upp af ríkmannlegum
raðhúsum, prýddum hvítmáluðum dyra- og
gluggaumgjörðum, sem eiga að vera með
klassísku yfirbragði. Hvert húsið er þannig
öðru líkt við hveija götuna af annarri,
samkvæmt hinu ófrávíkjanlega boðorði
brezks yfirstéttarfólks: Verið bara fyrir alla
muni ekki áberandi!
En nú hefur þessi hefðbundna samhygð
og formlega staðfesta allt í einu verið rofín
heldur betur, því fyrir nokkru var reist nýtt
hús á Notting Hill, sem sker sig mjög greini-
lega úr öllum öðrum húsum þar í grennd,
bæði að utan og líka að innan.
Á grunni homhúss eins frá 1840 trónar
núna nýreist hús í stfl hins postmódema
með bogum og súlum, með stflfærðri skír-
skotun til egypzkrar og grískrar byggingar-
listar, til palladio- og barokkstfls.
Að sögn era hinir rótgrónu íbúar hverfis-
ins afar óhressir, jafnvel æfir yfír þessari
furðusmíð, sem Bandaríkjamaðurinn Char-
les Jencks hefur dirfst að tildra þama upp.
Það mun að öllum líkindum líða alllangur
tími þar til menn gera sér þar um slóðir
'
f

|
almennt grein fyrir því, að þama er risið
þýðingarmikið stfltákn fýrir byggingarlist á
síðari hluta tuttugustu aldar. Telja má, að
húsið á Notting Hill sé frá sjónarmiði post-
módemisma í jafnháum gæðaflokki og t.d.
Ríkislistasafnið f Stuttgart, sem James Stirl-
ing teiknaði, og hið nýreista safnhús eftir
Hans Hollein í Mönchengladbach.
ÁKVEÐIÐ STEF
Það era einungis fáir arkitektar sem hafa
ráð á því að láta sínar sérstöku stflhug-
„ Vetrar“-stofan i árstíðasyrpunm. Yfir
rauðum marmara-arni gnæfir eldguðinn
Hephæstos. Mettaðir litir bústin hægindi
hafa hlýleg og heimilisleg áhrif.
myndir rætast að fullu í eigin húsi eins og
Charles Jencks. Hann er 46 ára gamall
Kalifomíumaður, prófessor í arkitektúr og
starfar sem slíkur í London. Hann er kvænt-
ur enskri konu, Maggie Keswick, en hún
er þekktur rithöfundur um garðyrkjumál
Sumar, síðsumar: Borðstofan ogeldhúsið
eru eitt rými, helgað hinum hlýja tíma
ársins. Geislamynstrið á borði og stófum
á að vera táknrænt fyrir veldi sólarinnar.
og skipulag garða l Englandi. Áður en
Jencks réðst í að byggja húsið í Notting
Hill-hverfínu, hafði hann teiknað landsetur
þeirra hjóna, sem reist var við Cape Cod.
Má raunar líta á hönnun þess bústaðar sem
eins konar fíngraæfingu arkitektsins og
„ Vor“-stofan: Venus, Flóra og Húmanit-
as á stöllum eins og á fomu altari.
Veggurinn yfir arninum er klæddur
veggfóðri með fiðrildum og blómamynst-
ur prýðir gólfteppið. Þannig sér Jencks
vorkomuna — náttúran vaknaraf dvala.
að lokum sú viðleitni að gæða byggingu sál
með því að beita táknmáli.
Jencks tók fyrir hið víðfeðma og marg-
þætta stef „tími“ og vann úr því frá tveimur
sjónarhólum. í fyrsta lagi tekur hann fyrir
gang himintunglanna og hinar jarðnesku
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 5.APRIL 1986 9