Lesbók Morgunblaðsins - 19.04.1986, Qupperneq 9

ára að aldri og dansaði „shim-shani-
shimmy" við „Tuxedo Junction". Eldri
bróðirinn, Boscue, átti eftir að verða eftir-
sóttur skemmtikraftur í Lundúnum, auk
þess að vera velmetinn vestur-indískur mál-
ari. Geoffrey varð sá listræni þúsundþjala-
smiður, sem hann nú einu sinni er.
Hvort sem Holder notar olíuliti við að
mála myndir sínar eða — eins og hann er
nýtekinn upp á — gouache, þá eru málverk
hans í eðli sínu jafnan eins konar listrænar
ígrundanir um hinar ýmsu hliðar á „holdleg-
um unaði og nautninni af lífsins lystisemd-
um í lit og lögun". Eins og verk innfæddra
málara og myndhöggvara á karabísku eyj-
unum, sem unnin eru samkvæmt þeirri
myndlistarhefð er þar ríkir, eru myndir
Holders einnig bein tilfinningaleg tjáning.
Það getur að líta hold innan rammanna
hjá honum — elskað hörund, hrakið, hjúpur
lífs og vöðva.
A einum veggnum uppi á háaloftssal
Holders hangir stórt málverk sem sýnir
karlmann bera lítinn dreng á herðum sér.
Það sjást einungis vöðvamir í bökum þeirra,
andlitin vita að ljómandi bláum himninum,
gáruðum þokkafullum skýjaslæðum, er
mynda bakgrunn myndarinnar. Axlir þeirra
eru breiðar, og miðmjóir eru þeir, þeir standa
þama stoltir og stæltir eins og dansarar.
Dýptarlínurnar í myndbyggingunni leiða
augnaráð skoðandans upp að höfði drengs-
ins og framhjá því inn í skýin. Ein kynslóð
styður aðra og veitir henni brautargengi —
þeir fá báðir séð hinn syngjandi bláma
framtíðarinnar.
Leikhússmaðurinn
á gangi inn á milli trjáa, og þýð, höfug,
græn litbrigði mynda bakgrunn fyrir sker-
andi rauða skósíða kjóla. Þungamiðjan í
nýlegu málverki eftir Holder eru andlit
tveggja elskenda, sem faðmast í ástríðuhita,
en svipbrigði er naumast unnt að greina.
Listamaðurinn lætur liti túlka blossann við
samfundi elskendanna — logagult og rautt
ber við skarpa andstæðu hins blakka arms
konunnar, sem seilist um bak elskhugans.
í málverki Holders er liturinn rödd al-
heimsins. „Blátt syngur," segir hann, „rautt
æpir. Grái liturinn getur jafnt brosað sem
grátið. í New York virðist fólk vera hrætt
við liti, vegna þe_ss að það býr í umhverfi,
sem er litvana. Eg var aftur á móti alinn
upp í umhverfi, sem geislar af litum, og
enginn hljóp þar í felur fyrir þeim.“
Og hann bætir við: „Þegar ég var á Tríni-
dad, sótti ég eitt sinn fyrirlestur konu
nokkurrar frá Englandi — það var ein af
þessum litverpu, frostleitu hefðarkonum.
Hún talaði og talaði um bláa litinn hjá
Gainsborough, hve yndislegur og unaðsleg-
ur, hve fínlegur blær hans væri. Hún sagði
okkur jafnframt, að þeir bláu litatónar, sem
við notuðum, væru alltof sterkir, of ofsa-
fengnir, of óraunverulegir. Mig langaði
mest til að æpa að henni: „En lítið á himin-
inn, madam! Þér eruð núna í Trinidad en
ekki norður á Englandi. Lítið upp til himins,
og þá horfið þér einmitt á þennan bláa lit,
sem þér segið, að sé svo óraunverulegur."
Málarar tileinka sér gjarnan ákveðið lita-
val snemma á listferli sínum; menn taka
að beita þeim litum, sem þeir koma auga á.
Gainsborough valdi sinn bláa lit í samræmi
við það veðurfar, sem ríkir á hans heimaslóð-
um. Þegar menn fyrst líta verk frönsku
impressionistanna, þá finnst þeim harla
ótrúlegt, að þessi litbrigði geti raunverulega
verið á himninum. En þegar menn svo sjá
með eigin augum þá liti sem birtan í París
framkallar, þá skilja þeir, að frönsku málar-
amir voru bara að mála nákvæmlega það,
sem fyrir augu þeirra bar.
Ég hef líka heyrt fólk kalla litina_ í hait-
ískum málverkum „gáskafulla". Ég hef
hreinustu andúð á þess háttar orðalagi, af
því að það hljómar svo niðrandi í þessu
sambandi, og það táknar raunar ekkert
annað en að þetta fólk hefur aldrei komið
til staða, þar sem litimir ljóma í raun og
og veru og þar sem menn njóta litaglóðar-
innar og lífsins."
Holder hefur tekið listræna hæfíleika sína
og óaðfinnanlega háttvísi að erfðum frá
hinni sérstæðu og lífsglöðu fjölskyldu sinni.
Móðir hans var flínk saumakona, og Geof-
frey rekur áhuga sinn á taui til þeirra
stunda, þegar hann sat sem bam og horfði
á móður sína sniða og sauma. Fjölskyldufað-
irinn var sannfærður um, að ef þau ættu
píanó, þá mundi áhugi drengjanna vakna
fyrir því að spila á hljóðfærið, og sú varð
líka raunin með Boscue. Síðar kom að því,
að Boscue stofnaði dansflokk, og þar þreytti
Geoffrey fmmraun sína sem dansari, þá sjö
„Blues“, olíumálverk eftír Holder, 1980.
Roger Moore og Geoffrey Holder íJames Bond-myndinni „Live and Let Die“.
Sem dráttlistamaður hefur Holder haslað
sér völl innan leikhússins. Val hans á við-
fangsefnum og aðferðum er sönnun þess.
Aðalinntak leikhússins er, þegar öllu er á
botninn hvolft, að á vissu andartaki sé fallizt
á raunveruleika sýndartilfinningar, sem
bmgðið er upp. „Raunsætt" leikhús leitast
við að hamla gegn vitund áhorfendanna um
að ekki sé allt sem sýnist, en aftur á móti
gera þau leikhús, sem leggja meiri áherzlu
á hið leikræna í flutningi listar sinnar, enga
tilraun til að dulbúa hið eiginlega túlkunar-
form sitt, heldur treysta öllu fremur á, að
það auki áhrif flutningsins.
Það em þessi formbundnari, opinskárri
leikrænu afbrigði af sviðsflutningi — dans-
sýningar, söngleikir, kabaret — sem Holder
hefur mest yndi af og honum hefur gengið
bezt með. í málaralist sinni virðist hann líka
leggja minna upp úr því að reyna að endur-
skapa raunvemleikann, en vill öllu heldur
auka áhrifamátt slíks vemleika.
Það gefur augaleið, að málari, sem hefur
sérstakt dálæti á taui og vinnur langtímum
saman innan veggja leikhússins, hlyti fyrr
eða seinna að snúa sér að hönnun leik-
búninga. Holder segist ekki sjá neinn mun
á hefðbundinni listsköpun og búningateikn-
ingum. Þegar hann er að undirbúa hönnun
búninga fyrir einhveija ákveðna sýningu,
„teiknar hann alltaf líkamann fyrst og
skrýðir svo á eftir með taui“.
Þær rissmyndir, sem hann teiknar em
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19.APRIL1986 9