Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1986, Side 7

íslands blasti sú ömurlega staðreynd við,
að þjóðin átti fá flugtæki og iítinn flug-
áhuga. Það þurfti að endurvekja flugáhuga
íslendinga. En hvemig?
Hinn ungi flugmaður bjó yfir mikilli vilja-
festu og ögun. Dvöl hans í herskóla og
kynni af flugáhugamönnum og flugrekstri
í Danmörku og Þýskalandi hafði orðið gott
veganesti. Agnar skiidi, að til þess að fá
þjóðina með sér þurfti hún að sjá, að flug-
málunum fylgdu menn sem þekktir væru
af skynsemi og þekkingu. Það var nauðsyn-
legt að byggja nýjan grundvöll, ekki síst
huglægan. Það var ekki nóg að hafa pen-
inga þótt nauðsynlegir væru. Vöxtur og
viðgangur íslenskra flugmála byggðist —
eins og reyndar enn — á velvilja og skiln-
ingi þjóðarinnar á þörfum flugsins. Slíkt
kæmi fyrst og síðast með fræðslustarfsemi.
Því var það að til stofnfundar Flugmálafé-
iags íslands var boðað að Hótel Borg hinn
25. ágúst 1936. Til fundarins boðuðu, auk
Agnars, Alexander Jóhannesson prófessor,
Ámi Friðriksson fiskifræðingur, Jón Ey-
þórsson veðurfræðingur, Valgeir Bjömsson
bæjarverkfræðingur og Vigfús Einarsson
skrifstofustjóri.
Á fundinum höfðu einkum þeir Jón og
Agnar orð fyrir fundarboðendum. Samþykkt
var að stofna Flugmálafélag íslands. Einnig
voru samþykkt lög fyrir félagið. í þeim sagði
að tilgangur félagsins væri m.a. að sameina
menn með skilning og áhuga á flugmálum
í eina sterka heild og efla áhuga á flugsam-
göngum hér á landi og til annarra landa,
að halda uppi útbreiðslustarfsemi um al-
menn flugmál með því að stofna til málfunda
og fyrirlestra um flugmál og flugvísindi, að
annast móttöku erlendra flugmanna og
flugvísindamanna, og að starfa að flug-
málum sem fulltrúi íslands í Federation
Aéronautique Intemational, þ.e. Alþjóða-
sambandi flugmálafélaga.
í fyrstu stjórn félagsins vom kosnir:
Agnar Kofoed-Hansen flugmaður, forseti,
Pálmi Hannesson rektor, varaforseti, Jón
Eyþórsson veðurfræðingur, ritari, Sigurður
Jónasson forstjóri, gjaldkeri, og Valgeir
Bjömsson bæjarverkfræðingur, meðstjórn-
andi. Um 100 manns gerðust félagar. Til
þess að styrkja félagið fjárhagslega vom
gefin út skrautleg skírteini handa ævifélög-
um. Þau keyptu strax nokkrir menn, s.s.
Páll Melsted stórkaupmaður, Westlund
skriftvélameistari, Sigurður Jónasson for-
stjóri Tóbakseinkasölunnar, Þóroddur
Jónsson skinnakaupmaður og Eiríkur Hjart-
arson raffræðingur.
í september þetta sama ár fór Agnar til
útlanda til þess að hitta að máli tvo af
merkustu brautryðjendum flugmála í Evr-
ópu, þá dr. Albert Plesman aðalforstjóra
hollenska flugfélagsins KLM (hann hafði
ritað dr. Alexander merkilegt bréf um flug-
mál íslands í sept. 1933, sjá Annála
íslenskra flugmála) og forseta Aero Club
von Deutschland, Wolfgang von Gronau
(sem þrívegis hafði flogið í flugbáti til ís-
lands. Sjá Annála íslenskra flugmála). Það
var þegar hafist handa við að treysta gmnd-
völiinn og farið í smiðju til þeirra manna
sem fremstir stóðu á flugmálasviðinu. Það
var alla tíð einkenni Agnars að velja það
besta. Flugmálin skiptu svo miklu máli og
vora honum hjartfólgin áhugamál. Menn eða
stefnur komust þar ekki upp á milli.
Það yrði of langt mál hér að rekja starf-
semi Flugmálafélags íslands ár fyrir ár.
Um svipað leyti ogþað var stofnað var stofn-
að Svifflugfélag Islands (af 33 mönnum
hinn 10. ágúst 1936) og síðan kom hvert
félagið af öðm, t.d. Svifflugfélag Akureyrar
o.s.frv. Ur röðum svifflugfélaganna komu
flestir íslenskir atvinnuflugmenn um árabil.
Flugmálafélag íslands varð strax samein-
ingarvettvangur allra íslenskra flugáhuga-
manna og ekki aðeins þeirra sem stóðu utan
við atvinnuflugið, því að fyrstu skrifstofu
Flugfélags íslands (áður Flugfélags Akur-
eyrar) var komið fyrir í skrifstofu Flug-
máiafélags íslands þar sem Agnar hafði
einnig aðsetur sem flugmálaráðunautur
ríkisstjómarinnar.
Félagar Flugmálafélagsins vom og hafa
verið duglegir við blaðaskrif og útvarpser-
indi hafa þeir einnig flutt. Mikill fjöldi
manna hefur veitt stuðning sinn bæði innan-
lands og utan. Flugmálafélag Islands er enn
sem fyrr landssamband allra flugáhuga-
manna. Félagið er enn í FAI og einnig í
ANA, sambandi flugmálafélaga á Norður-
löndum.
Um áratugaskeið hefur Flugmálafélagið
gefið út tímaritið Fiug. Af fyrri ritstjómm
þess má nefna Ásbjöm Magnússon, Þor-
stein Jósepsson, Sigurð Magnússon, Jón
N. Pálsson, Vigni Guðmundsson og Baldur
Jónsson.
Margir fotystumenn flugmála skrifuðu í
Flug. Hér verða aðeins fáir af þeim fyrstu
nefndir. Af embættismönnum má nefna
Skúla Guðmundsson, Svein Bjömsson, Ey-
stein Jónsson, Gunnar Sigurðsson, Sigurð
Jónsson, Sigfús H. Guðmundsson, Erling
Ellingsen, Bjöm Jónsson, Boga Þorsteins-
son, Hákon Guðmundsson og Guðbrand
Magnússon. Úr hópi stjómenda flugfélaga
má nefna Öm Ó. Johnson, Berg G. Gísla-
son, Alfreð Elíasson, Sigurð Helgason,
yilhjálm Þór og Guðmund Vilhjálmsson.
Úr röðum flugmanna og annarra flugliða
má nefna Hallgrím Jónsson, Jóhannes R.
Snorrason, E. K. Olsen, Sigurð Ólafsson,
Þorstein E. Jónsson, Eirík Loftsson, Kjartan
Guðbrandsson, Steindór Hjaltalín, Karl
Eiríksson, Halldór Þorsteinsson og Bjöm
Bjömsson.
Veðurfræðingar hafa jafnan verið flug-
mönnum hjálplegir, t.d. rituðu þeir Hlynur
Sigtryggsson og Borgþór H. Jónsson fyrir
Flug. Fleiri flugáhugamenn lágu ekki á liði
sínu, t.d. Halldór Jónasson, Helgi Filippus-
son og Sverrir Norland. Dr. Alexander og
Agnar Kofoed-Hansen áttu og dijúgan hlut
að efni blaðsins. Vert væri að tilgreina fleiri
menn sem rituðu í Flug en til þess er ekki
rými að sinni.
Fjöldi þekktra manna í þjóðlífinu hefur
starfað fyrir Flugmálafélagið. Auk þeirra
sem áður hefur verið getið má nefna Bjöm
Br. Bjömsson, Björn Pálsson, Baldvin Jóns-
son, Hafstein Guðmundsson, Þórmund
Sigurbjamason, Leif Magnússon, Einar
Pálsson, Eirík Kristinsson, Skúla Jón Sig-
urðarson, Sigmund Andrésson, BjÖrgúlf
Bachmann, Gunnar Þorvaldsson, Magnús
Blöndal Jóhannsson, Þorbjöm Sigurgeirs-
son, Sigurð H. Ólafsson, Njörð Snæhólm,
Hörð Hjálmarsson, Helga Kolbeinsson, Gísla
Sigurðsson og marga, marga fleiri.
Flugmálafélag ísiands hefur enn verk að
vinna. Þótt aðstæður séu breyttar þarf fé-
lagið að halda vöku sinni og vinna að eflingu
íslenskra flugmála á öllum sviðum. Margt
hefur áunnist en endaniegur sigur er ekki
unninn. Ef til vill em það menntunarmál
íslenskra flugliða og flugmálastarfsmanna
allra sem þarf að vinna sérstaklega að. Sem
fyrr byggist það starf á velvilja og skilningi
þjóðarinnar.
Það er breitt bil á milli Leonardo da Vinci
og Waldo Pepper. Draumurinn, athugunin,
hugsjónin, framkvæmdin. Á öllu þessu þarf
að hafa taumhald svo að vel fari. Á íslandi
eigum við margt ógert í flugmáium. Hug-
sjónin lifir en framkvæmdin haltrar.
Hin merka skýrsla flugvallanefndar um
áætlunarflugveili og búnað þeirra verður tíu
ára gömul í nóvember næstkomandi. í þess-
ari skýrslu var bent á mörg mikilvæg atriði.
Þau hafa ekki öll verið framkvæmd. A þessu
afmælisári væri það verðugt verkefni þeirra
sem fjárveitingum ráða, að veija meira fé
til mannvirkja og tækjabúnaðar á íslenskum
flugvöllum.
I hi'nni miklu umræðu um jafnvægi í
byggð landsins em sjónarmiðin mismun-
andi. Kjarni málsins virðist oft torfundinn.
Enginn efast t.d. um nauðsyn menntunar.
Allir em sammála um að hafa góða
skóla. Á sumum stöðum hafa góðir skólar
orðið að eins konar útflutningsstöðvum á
fólki. Það vill a.m.k. dragast að fólk snúi
til baka til sinnar heimabyggðar. Þetta er
óheppilegt.
Það er staðreynd að samgöngur skipta
geysilega miklu máli. Góðar flugsamgöngur
era þar afar mikilvægur liður. Á góðan flug-
völl má því líta sem innflutningsstöð hvers
byggðarlags. Góður flugvöllur eykur örygg-
iskennd og ró. Staðfesta fylgir flugvelli.
Umheimurinn er ekki svo langt undan þar
sem góðar flugsamgöngur em.
Tíðar og ömggar flugsamgöngur em ein-
hver mesta hagsbót iandsmanna. Falleg
hugsjón er góð og nauðsynieg, en skynsam-
leg framkvæmd er betri og jafnvel óhjá-
kvæmileg.
Morgunblaöid/RAX
Þátttakendur og kennari á fyrsta flugöryggisnámskeiði Vélflugfélagsins, sem haldið var á Reykjavíkurflugvelli. Kennarinn,
HaraJdur Baldursson flugmaður, lengst til vinstri.
samgangna vaxandi. Þá afla stöðugt fleiri
atvinnustéttir sér einkaflugmannsréttinda í
tengslum við búsetu eða atvinnu. Þannig
nota bændur einkaflugvéiar við fjárleitir og
veiðieftirlit og starfsmenn ýmissa þjónustu-
greina nýta sér einkaflugið í auknum mæli.
Með aukinni notkun einkaflugsins í al-
menningsþágu hafa kröfur um aukið öryggi
flugmanna og farþega verið efldar. í júní
1984 gerðist Vélflugfélag íslands aðili að
Alþjóðasamtökum einkaflugmanna og flug-
vélaeigenda, IAOPA, sem em hagsmuna-
samtök 400.000 einkaflugmanna og
flugvélaeigenda í 29 löndum heims. Við
þessi tímamót öðlaðist Vélflugfélag íslands
viðurkenningu íslenskra flugmálayfirvalda
sem löglegur hagsmunaaðili íslenskra einka-
flugmanna og flugvélaeigenda, en slík
samtök höfðu íslenskir einkaflugmenn ekki
starfrækt fyrr.“
Siguijón sagði að eitt meginverksvið fé-
lagsins snéri að flugöryggismálum. Hann
sagði að félagið hefði á síðastliðnum tveim-
ur árum haft fomstu um aukna fræðslu og
nýjungar í fjugöryggisstarfi meðal einka-
flugmanna. Á vetmm eru haidnir reglulegir
fræðslufundir á Reykjavíkurflugvelli um
flugöryggismál í samstarfi við loftferðaeftir-
lit flugmálastjórnar, Félag íslenskra at-
vinnuflugmanna og Flugbjörgunarsveitina í
Reykjavík. Þá beitir Vélflugfélag íslands sér
fyrir sérstakri flugöryggisráðstefnu einka-
flugmanna sem fram fer í Reykjavík annað
hvert ár og hefur á þeim tíma haft fmm-
kvæði um að bjóða hingað til lands reglulega
sérfræðingum á sviði flugrekstrar, tækni
og öryggismála, er snúa að einkaflugi.
Á síðasta ári starfrækti Vélflugfélag Islands
til reynslu sérstök flugöryggisnámskeið fyr-
ir einkaflugmenn sem haldin hafa verið
bæði í Reykjavík og eins um landið og sömu-
leiðis hefur félagið staðið fyrir endurþjálfun-
arnámskeiði fyrir flugkennara í samvinnu
við flugmálastjórn, en mjög aðkailandi er
að flugöryggisfræðslan nái til þeirra fjöl-
mörgu einkaflugmanna og flugkennara sem
- •*——........... "" i —
búa á landsbyggðinni.
Undanfama mánuði hafa forvígismenn
Vélflugfélags íslands átt viðræður við for-
ráðamenn tryggingafélaganna um stofnun
sameiginlegs flugöiyggisskóla, sem ætlað
er að halda utan um þessa starfsemi, en
félagið hefur á síðasta ári unnið með trygg-
ingafélögunum að endurskoðun trygginga-
fyrirkomulags einkaflugvéla og breytingu á
þeim til samræmis þeim kerfum sem notuð
eru erlendis og tengjast meðal annars flug-
öryggisfræðslu. „Stofnun slíks sameiginlegs
flugöryggisskóla yrði vissulega stórt skref
í átt til aukins öryggis og fækkun, óhappa,“
sagði Siguijón.
Reglur um gildi flugskírteina, sem og
viðhald og eftirlit með útbúnaði einkaflug-
véla er í sífelldri þróun og endurskoðun
hérlendis sem erlendis. Frá skrifstofum
IAOPA berast Vélflugfélagi íslands reglu-
lega upplýsingar um breytingar og nýjungar
á þessu sviði sem síðan er tekið upp við
Flugmálastjórn, ef þurfa þykir. Siguijón
benti á að nýlega hefði fiugmálastjórn með-
al annars fyrir tilstiili Vélflugfélags íslands
rýmkað reglur um flug einshreyfílsflugvéla
yfir úthaf þannig, að nú geta íslenskir einka-
flugmenn flogið flugvélum sínum frá íslandi
til annarra landa að uppfylltum reglum um
öryggisútbúnað og blindflugsréttindi."
Auk framangreindra öryggismála sagði
Siguijón annað athyglisvert verkefni félags-
ins um þessar mundir vera stofnun leitar-
og eftirlitssveitar. Siguijón sagði að flug-
málayfirvöld hefðu nú veitt Vélflugfélagi
íslands leyfi til starfrækslu leitar- og eftir-
litssveitar með hliðstæðu fyrirkomulagi og
tíðkast um rekstur slíkra sveita erlendis.
Flugmenn í þeim sveitum leggja fram vinnu
sína endurgjaldslaust en verkkaupi greiðir
rekstur vélarinnar. Með þessu hljóta flug-
menn þjálfun í skipulögðu leitarflugi, en
slíka þjálfun hefur lengi skort við leitir hér-
lendis. Leitar- ogeftirlitssveit Vélflugfélags-
ins hefur þegar hafið starfsemi og hefur
annast meðal annars eftirlitsflug fyrir lög-
reglu, Náttúmrverndarráð og Vegagerð
ríkisins á þessu sumri.
Starfsemi leitar- og eftirlitssveitar vél-
flugfélags Íslands verður fyrst um sinn
takmörkuð, en sveitin mun bjóða þjónustu
sína við afmörkuð sérverkefni. Líta má á
verkefni þetta svipuðum augum og rekstur
áburðardreifingarvélar Landgræðslu ríkis-
ins, þar sem atvinnuflugmenn leggja fram
starfskrafta sína endurgjaldslaust í þágu
landgræðslu, en stjómendur leitar- og eftir-
litssveitar Vélflugfélags íslands búa allir að
langri reynslu við flug um hálendi landsins.
Á síðustu mánuðum hefur farið fram í fjöl-
miðlum mikil og opinská umræða um
flugmál og flugöryggismál, þar á meðal um
flugkennsluna og nauðsyn þess að ungir
upprennandi flugmenn eignist hlutdeild í
reynslu þeirra flugmanna sem búa að ára-
tuga þekkingu á staðháttum og reynslu af
flugi á íslandi. Siguijón sagði, að með þessu
verkefni væri stigið stórt skref í þá átt að
gera þennan þátt í flugþjálfun íslenskra
einkaflugmanna að vemleika. „Flugþjálfun-
in öll þarf að verða markvissari og miðast
við hérlendar aðstæður, og einmitt þar eig-
um við að leggja metnað okkar í að virkja
reynslu annarra. Þjálfun einkaflugmanns
við hlið reynds flugmanns við undirbúning
og framkvæmd eftirlitsflugs um hálendi og
vegakerfí landsins er ekki eingöngu heil-
brigt verkefni í þágu landsmanna, heldur
mun það stuðla að aukinni þekkingu einka-
flugmanna og þar með flugöryggi fyrir þann
sífellt vaxandi fjölda sem nú hagnýtir sér
einkaflugið," sagði Siguijón að lokum.
LESBÓK MÖRGUNBLAÐSiNS 23. ÁGÚST 1986 7