Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1986, Blaðsíða 11

1
Erla Þórarinsdóttir er ung íslensk myndlistar-
kona sem dvalist hefur lengst af síðastliðin
13 ár erlendis bæði við nám og störf. í gær
opnaði hún sýningu á verkum sínum í Gallerí
Borg.
Spjall við Erlu
Þórarinsdóttur
myndlistarkonu, sem
hefur lengst af dvalizt
erlendis síðustu 13
árin, en er nú heima
og opnaði sýningu í
Gallerí Borg fyrir
tveimur dögum.
„Ég hef dvalist um lengri tíma bæði í
Stokkhólmi, París og New York — og nú
síðast í New York. Þar var ég í þetta sinn
í eitt og hálft ár og finnst það eiginlega
nógu langur tími þar í einni lotu. New York
hefur ákaflega sterk áhrif á mig, þar er svo
óskaplega margt að gerast á listasviðinu.
Ég þurfti að koma heim til að vinna úr
þessum áhrifum í ró og næði og það hef
ég verið að gera í vor og sumar. Það eru
fyrst og fremst áhrif frá þessari siðuðu New
York-dvöl sem birtast í þessum myndum
mínum í Gallerí Borg.“
Erla fæddist árið 1955. Hún stundaði
fyrst nám við myndlistaskólann í Stokkhólmi
á árunum 1976—81 en sat einnig um tíma
á þeim árum í Rietweld-listaskólanum í
Amsterdam.
Síðan hefur hún haldið margar sýningar
— bæði í Stokkhólmi, Reykjavík og New
York og tekið þátt í samsýningum á enn
fleiri stöðum — í París, Helsingfors og allt
austur til Japans.
í gamalli sýningarskrá sem Erla hafði
meðfeðis þegar hún kom að máli við Lesbók
sést að frá árinu 1981 og fram á þetta ár
hefur hún ýmist haldið sérsýningar eða tek-
ið þátt í samsýningum 25 sinnum.
„Já,“ sagði hún. „Það má segja að þetta
séu furðu margar sýningar, en ég er þeirrar
skoðunar að myndlistarmanni beri að sýna
verk sín oft og þegar mér er boðin þátttaka
hef ég það fyrir reglu að segja >vjá“, en
ekki „nei“. Bæði er að ég hallast að örlaga-
trú og svo finnst mér sýningarhald vera
partur af vinnunni. Verkin eru ekki til nema
þegar einhver vill horfa á þau.“
„Þú segir að margt sé að gerast í New
York?“
Táknmyndir, olíumynd á striga, gerðí
New York 1984.
„New York er tvímælalaust miðstöð list-
sköpunar í dag. Þangað sækja listamenn
hvaðanæva að úr öllum listgreinum, bæði
til að halda sýningar og sjá hvað aðrir eru
að gera. Listastarfsemi hverskonar er með
miklum blóma í vissum borgarhlutum í New
York og þessi starfsemi breiðir úr sér og
færist yfir í nærliggjandi hverfi eins og eld-
ur í sinu. Þar er ekki þverfótað fyrir
sýningarsölum — stórum og smáum — rétt
eins og sjoppum annars staðar — og þama
er alltaf örtröð af fólki, — ekki síst um
helgar. Fólk gengur á milli og skoðar það
sem er á boðstólum — allra þjóða fólk og
allra stétta — öllu ægir saman. „List“ er
aðalvarningurinn í New York — myndlist,
tónlist, leiklist, bókmenntir. Þegar fólk hitt-
ist er eðlilegt að fyrst sé spurt: Í hvaða
listgrein ert þú? En ekki: Hvað heitirðu eða
hvaðan ertu?
„Sumir segja að ekki þýði annað fyrir
listamenn í New York en að komast á samn-
ing við þá sem reka sýningarsali til að
komast áfram á listabrautinni í myndlist."
„Ég hef reynt það einu sinni — gerði
samning við gallerí, en mér féll það ekki
til lengdar svo ég sagði honum upp. Mér
fannst hinn aðilinn vera farinn að ráða of
miklu um mín verk. En margir gera slíka
samninga og í mörgum tilvikum gengur það
allt vel.
Maður hefur varla við að meðtaka áhrif
á öllum sviðum listalífsins í borg eins og
New York. Þar er alltaf eitthvað að ger-
ast... Ég held að persónulega hafi ég orðið
fyrir miklum áhrifum frá þeldökka fólkinu
sem þarna er. Margir draga þá ályktun af
myndunum mínum að ég hafi verið í Afríku
en svo er ekki. Ég held bara að eitthvað í
sjálfri mér sé svona svart. — Þetta er eitt-
hvað sem rekja má til hins upprunalega í
mér. Þegar ég kalla fram mínar frum-
hugmyndir í huganum er fólkið í þeim
svart. (Einhver sagði reyndar við mig í
gríni: Þú ert hvítust af öllum svertingjum
sem ég þekki.) Ég vinn svo út frá þessum
frumhugmyndum mínum og finn sjálfa mig
í þeim.
En ég hef átt marga góða vini meðal lista-
manna af þessum blandaða stofni, t.d. fólk
frá karabíska svæðinu. Þetta fólk byggir
mat sitt og viðhorf á aldagömlum verðmæt-
um — einhverju sem er sannanlegt og sýnir
okkur að við erum öll meira lík en ólík.
Fólk úr þessum heimshluta hefur líka
mikinn sjónrænan þroska og sinn sérstaka
tjáningarmáta sem birtist bæði í klæðaburði
og framkomu. Allt er einhvem veginn út-
hugsað, — eins og táknmál. Og spurningin
verður þá oft: Hver kann að lesa úr þessu
táknmáli.
í sumum tilvikum er líka eins og myndlist-
in gangi út á það hver kann flest táknin,
rétt eins og gagnvart rithöfundi, nefnilega:
hver kann að leggja réttu merkinguna í
orðin sem ég set á blaðið.
Erla Þórarinsdóttir. „ísland er alveg
sérstakt og ég vil ekki fyrir nokkra
muni missa samband við það sem íslenzkt
er.“
Eitthvað í sjálfri
mér er svona svart
Ljósm. Vilborg Einarsdóttir
Erla við verk, sem nú er á farandsýning-
unni „Miklatún-Manhattan“.
05KUftHÓL5HVFR
(S&N 87-90.MH3VI-7 \
Öskurhólshver. Erlu finnstgottaðnota
eitthvað úríslenzku landslagi í myndir
— en árangurinn verður afar langt frá
hefðbundnu landslagsmálverki.
Önnur skilgreining á myndlist sem er
ofarlega á baugi þarna í vissum hópum er
hvernig menn geti notfært sér hana á sem
víðtækastan hátt. Hún getur allt eins birst
á annan hátt en í afmörkuðum miðli eða í
verki, heldur í því sem við að öðru jöfnu
teljum hina hversdagslegustu þætti mann-
lífsins.
Aðalatriðið er þá að þekkja samhengið."
Þegar ber á góma hvaða kostum listamað-
ur á helst að vera búihn, segir Erla, að
listamaðurinn sé í raun bara einn af mörgum
— einn hlekkur sem notar — vitað eða óaf-
vitað — kunnáttu þeirra sem hafa verið og
eru. „Góður listamaður þarf fyrst og fremst
að vera auðmjúkur gagnvart listinni og
umhverfinu," segir hún. „Líka gagnvart
öðrum og sjálfum sér. Og þegar allt kemur
til alls hefur lítið að segja hvað hver og
einn er að gera. Við leggjum of mikla
áherslu á að persónugera allt.
Ef við tökum t.d. myndlist Egypta til
foma. Sú list lifir en ekki nöfn listamann-
anna. Egyptar em alltaf að segja frá sinni
paradís — við emm líka að reyna að segja
frá okkar paradís."
Og þegar Erla er spurð hvort hún sæki
hugmyndir til einhvers sérstaks listamanns
„sem var“ segir hún:
„Ef ég ætti að nefna eitthvert nafn sem
er mér hugstætt á myndlistarsviðinu þá
væri það ef til vill Gauguin — en ég veit
ekki nákvæmlega hvers vegna.“
„Auðmýkt er mikilvæg, segirðu — en
hvað þá um ungu reiðu listamennina sem
stundum em kallaðir svo?
„Þá reiðu,“ segir Erla og brosir við. „All-
ir komast einhvern tíma í svoleiðis ham.
En reiði er raunvemlega orka og þá er um
að gera — fyrir mína parta að minnsta
kosti — að beina henni í pensilinn. Ég man
eftir sjálfri mér í svoleiðis ástandi og fór
þá að negla skúlptúr af alefli og árangurinn
varð bara sæmilegur minnir mig. Menn
verða að kunna að beina reiðinni í réttan
farveg.
Svo má heldur ekki ganga fram af fólki.
Listamaðurinn verður að „geta tjáð sig við
fólk, átt samskipti við og tala við það í
gegn um verk sín. Það tel ég vera skyldu
listamannsins — það þýðir ekki að tala bara
við sjálfan sig,“ segir Erla Þórarinsdóttir.
*
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 4. OKTÓBER 1986 1 1