Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1987, Qupperneq 3

IJMM*
g © H © H [S] H [Tj S1) 11 m H11
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoó-
arritstjóri: Bjöm Bjarnason. Ritstjómarfulitr.:
Gísli SigurÖ8son. Auglýsingan Baldvin Jóns-
son. Ritstjóm: Aóalstrœti 6. Sími 691100.
Forsíðan
er portret Sigurðar Sigurðssonar listmálara af Lárusi Páls-
syni leikara og er það úr eigu Þjóðleikhússins, en er ásamt
mörgum afbragðsverkum Sigurðar á yfirlitssýningu hans,
sém Listasafn Islands stendur að og hófst þar fyrir viku.
Af því tilefni skrifar Kjartan Guðjónsson listmálari og sam-
kennari Sigurðar í Myndlista- og handíðaskóla íslands um
árabil, grein um hann, sem hér birtist ásamt litmyndum
af verkum Sigurðar.
Dauðinn
er eitt af því, sem fólk vill helzt leiða hjá sér að tala
um. En eitt sinn skal hver deyja og sá aðdragandi getur
orðið bærilegri í manneskjulegu umhverfi. Krabbameins-
félagið beitir sér nú fyrir nýrri starfsemi í þessa veru,
sem kölluð er Heimahlynning og standa hjúkrunarfræð-
ingarnir Hjördís Jóhannsdóttir og Bryndís Konráðsdóttir
fyrir henni. Ásgeir R. Helgason hefur rætt við þær.
Torfið
hefur misst gildi sitt sem byggingarefni, en torfhleðsla
er verktækni, sem þarf að viðhalda og enginn hefur
sýnt því meiri áhuga en Tryggvi Hansen, sem haldið
hefur námskeið í hleðslutækni. Samantekt um hleðslu-
menn og hvað hægt er að gera við þessa verkkunnáttu
í nútímanum.
Mokkakaffi
hefur í meira en aidarfjórðung verið samkomustaður
skálda og listamanna. Þeir sem litu þar inn fyrir 20
árum og voru ungir menn á uppleið, eru nú orðnir mið-
aldra. Olafur Ormsson lítur yfir sviðið og rifjar upp,
hverjir voru fastagestir fyrirtveimur áratugum.
JÓN ÚR VÖR
Fjölmiðlaöld
Endalaust bíður þú
eftir þeim, sem aldrei hefur
ætlað sér neitt að fara.
Samt hefur hann alltaf vitað
að einhvemtíma verður hann
settur í kistu og grafinn,
eins ög allt sem er dautt.
Hver má vera,
að lesa dagblaðið, sem þú skrifar,
bókina sem þú gefur út,
hlusta á hljómkviðuna,
sem þú hefur samið,
horfa á myndina sem þú hefur
höggvið í harðasta steininn,
gaumgæfa val orða og greinarmerkja,
sem þú hefur sett á réttum stöðum,
hver hlustar á leikrit snillingsins,
sem hefur í áratugi
beðið hins rétta túlkanda?
Jafnvel ekki sá,
sem þó þarf ekki að vinna fyrir þeim pening
sem veitir honum brauðið,
segi ég.
Því tíminn er að verða ómælanlegur
eins og sú þjáning,
sem reynist ofjarl
mannlegu holdi og sál.
Samt líður nú tíminn,
einmitt með ómælanlegum hraða.
Eins og margar samhliða leiknar kvikmyndir,
myndir nautna,
sem í óskipulegri biðröð
þyrpast fram að blindum skilningarvitum
þínum, einmitt þínum,
og hæfni þinni tii móttöku,
nautna sem eru þó fyrst og fremst hryllingur,
eða meðvitundarieysi morðsins.
Ekki segi ég. Trú þú orðum mínum.
Ég veit að þú gerir það ekki.
Allt sem ég segi hefur þú
skrifað sjalfum þér fyrir löngu,
hrópað inn í myrkvið eigin sálar,
sagt unnustu þinni án orða.
Það er einmitt inntak þeirrar þagnar,
sem hún hefur aldrei skilið,
og þessvegna hrundið þér út i
botnlaust miskunnarleysið.
Samt er ég
hinn margauglýsti dýrkeypti sannleiki.
Flísin í heil-
brigðiskerfinu
R
að var dálítil tréflís sem
vakti mig til mikillar
umhugsunar um daginn.
Hún varð til þess að ég
fór að hugsa stíft um
eðli þessa upplýsinga-
þjóðfélags sem hér hefur
verið að þróast og verður
stöðugt kaldranalegra. Þessi litla flís kom
mér til að sjá bjálka í samfélaginu sem trú-
lega getur orðið mörgum skeinuhættur.
Ég var eitthvað að bardúsa heima hjá
mér er ég varð fyrir því óláni að fá flís
undir nögl. Allar tilraunir mínar til að nema
þennan aðskotahlut á brott reyndust unnar
fyrir gýg, svo að ekki var í önnur hús að
venda en á Slysadeild Borgarspítalans. í
biðstofunni var múgur og margmenni með
margvíslegar skrámur og skafanka og ég
sá fram á þriggja klukkustunda bið á sól-
björtu laugardagssíðdegi sem ég hefði kosið
að eyða annars staðar. Ég reyndi að koma
mér vel við afgreiðslufólkið og sagði að það
gæti varla tekið meira en tvær mínútur að
fjarlægja flísina. En að sjálfsögðu hafði
flísin mín engan forgang fram yfir brot og
bólgur samborgaranna þannig að ekki var
um annað að ræða en bíða og fylgjast með
mannlífinu sem gerðist æ fjölskrúðugra eft-
ir því sem á daginn leið. Slompaðir ungling-
ar, sárþjáðir menn og slösuð böm tíndust
inn og grátur, stunur og drykkjuraus blönd-
uðust saman í biðstofunni sem var eins
óvistleg og hugsast gat. Allir fengu sömu
afgreiðslu: „Hvað heitirðu, hvar áttu heima
og hvert er póstnúmerið? Gjörðu svo vel að
borga og bíða.“ Að vísu var ein undantekn-
ing gerð. Hjón með illa slasaða telpu þurftu
ekki að gefa upplýsingar um póstnúmerið
heldur fengu þau að fara tafarlaust inn á
Slysadeildina, en rétt á eftir snaraði sér
fram snaggaraleg hjúkrunarkona og húð-
skammaði afgreiðslufólkið fyrir að hafa
farið svona að ráði sínu. Eftir það voru all-
ir látnir bíða þótt þeir fullyrtu með grátstaf-
inn í kverkunum að þeir hefðu fyrirmæli frá
læknum um að þeir ættu að fá tafarlausa
meðferð.
Loks kom röðin að mér. Röskleg hjúkr-
unarkona vísaði mér inn og var varla meira
en tvær mínútur að kippa flísinni á brott
með æfðum handtökum. Ég varpaði öndinni
léttar og hélt að nú gæti ég yfírgefíð svæð-
ið og leitt hugann frá þjáningum samborgar-
anna. En því var ekki að heilsa því
myndarlegur læknir kom á vettvang og vildi
fá allar tiltækar upplýsingar um mig og
síðan um flísina. Hann þráspurði mig hvar,
hvemig og hvers vegna hún hefði lent þar
sem hún lenti og ætlaði seint að gera sér
að góðu það aulalega svar, sem ég gaf, að
þetta hefði bara verið einhver klaufaskap-
ur. Honum tókst að fylla út stærðar plagg
og þegar því var lokið brosti ég mínu blíðasta
og ætlaði að hverfa á brott. En læknirinn
var ekki á því. Þótt hann hefði ekkert skipt
sér af flísinni fyrr en hún var komin úr fingr-
inum, sagðist hann eiga að bera ábyrgð á
aðgerðinni sem var gerð á mér, en þá
ábyrgð gæti hann því miður ekki borið því
að hann starfaði á annarri deild sjúkrahúss-
ins. Nú þyrftum við að bíða eftir réttum
aðila til að ljá plagginu nafn sitt en slíkir
aðilar væni ýmist í mat eða uppteknir við
aðgerðir. Ég reyndi að leiða manninum fyr-
ir sjónir að allt þetta umstang væri varla
samboðið svona ómerkilegri flís en hann var
óhagganlegur og áfram mátti ég dúsa á
hörðum stól, þar til ég loks komst út með
lítinn plástur um það bil fjórum klukku-
stundum eftir að ég lagði af stað. Á leiðinni
út heyrði ég að móttökufólkið var að spyija
um póstnúmerið í Ólafsvík.
Trúlega er erfitt að koma í veg fyrir að
fólk þurfi að bíða á Slysadeildinni þegar
miklar annir eru. Hins vegar hlýtur að vera
unnt að hafa umhverfið vistlegra, gera bið-
ina þægilegri og taka hlýlegar á móti þeim
sem þangað þurfa að leita. En það voru
formsatriðin og skýrslugerðin sem fóru
mest fyrir bijóstið á mér og ég fékk ekki
viðhlítandi skýringu á, fyrr en ég spjallaði
við kunningja minn sem er kunnugur í heil-
brigðiskerfinu. Hann sagði mér að allt þetta
pappírsfargan og kvittanir frá réttum aðil-
um á sjúkraskýrslur, sem enginn læsi,
þjónuðu þeim tilgangi umfram allt að firra
sjúkrahús skaðabótakröfum frá sjúklingum,
sem teldu sig hafa orðið fyrir mistökum
lækna og annarra heilbrigðisstarfsmanna.
Hann sagði mér jafnframt að hvers kyns
upplýsingaöflun og skráning tæki stöðugt
lengri tíma og yrði stöðugt þyngri á metun-
um, en að sama skapi yrði þjónustan við
sjúklinga ópersónulegri, kaldranalegri og
jafnframt dýrari. Ef það er orðinn einn
megintilgangur heilbrigðisþjónustunnar að
koma í veg fyrir skaðabótakröfur út af
flísum eða öðru ámóta ómerkilegu er hún
sannarlega komin á villigötur og ekki séð
fyrir afleiðingamar af því.
GUÐRÚN EGILSÖN
LESBÓK MORGUN6LAÐSINS 28. MARZ 1987 3