Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1987, Síða 3

msiwr
BlöHaHöllöHMHlESSHimilll
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavfk. Framkvstj.:
Haraidur Sveinsson. Ritstjórar: Matthias
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Bjöm Bjamason. Ritstjómarfulrtr.:
Gísli Sigurð8son. Augiýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjóm: Aóalstrœti 6. Sími 691100.
Kristur
og líkamlegur dauði hans á krossinum er meginefni þessa
blaðs og er þar um að ræða vísindalega grein eftir tvo
lækna við Mayo Clinic í Bandaríkjunum og einn kennimann,
sem unnið hefur með þeim. Þar birtist á raunsæjan hátt,
hvemig krossfestingin verkar á líkamann, en blóðmissir
vegna hýðingarinnar, sem fram fór á undan, gat flýtt mjög
fyrir dauðanum á krossinum. Vísindamennimir komast að
þeirri niðurstöðu, að kenningar um að Kristur hafi ekki dáið
á krossinum, séu ekki í samræmi við nútíma læknisfræðilega
vitneskju.
Ragnheiður
Jónsdóttir grafíklistakona heldur nú sýningu í Norræna
Húsinu og það er alltaf viðburður þegar hún sýnir. Af
því tilefni hefur Áslaug Ragnars skrifað grein um
Ragnheiði og list hennar og kemst að þeirri niðurstöðu
m.a., að list hennar höfði ekki síður til skynseminnar en
tilfínninganna.
Forsíðan
er í tilefni páskanna: Pieta eftir Pemgino, þ.e. sorgin yfír
dauða Krists. En tilefnið er einnig annað; nefyilega það,
að Frank Ponzi listfræðingur, sem býr hér á íslandi, hefur
gert uppgötvun, sem vakið hefur heimsathygli. Hann fann
þessa fresku í Þýzkalandi, meistaraverk frá því um 1497,
sem menn vissu ekki lengur um og var talið glatað. Málarinn
Pemgino, sem m.a. var kennari Rafaels, málaði þessa fresku
upphafiega í kirkju í Florenz og þaðan var hún flutt í
Albizi-höllina 1784. Þar var hún í 99 ár, en 1851 varfreskan
yfírfærð á striga og siðan seld 1883. Hinsvegar var ekki
vitað hvert hún fór. Hvað myndin er dökk yfírlitum, stafar
af því, að hún hefur ekki verið snert í 135 ár. En nú verður
hún að sjálfsögðu hreinsuð. Maðurinn á myndinni, bak við
líkama Krists, er Nikodemus, Til vinstri á myndinni er
María og til hægri er María Magdalena. Meistaraverk af
þessu tagi emnú orðið öll í söfnum og því telst það listrænn
stórviðburður, að þessi mynd hefur fundizt.
Bæirnir
kúrðu vallgrónir í landslaginu, þegar Páll Gaimard,
landslagsmyndamálari hans, Mayer og fleiri leiðangursmenn
fóm um landið 1836 og Mayer vann mikið
menningarsögulegt afrek með skrásetningu sinni í myndum .
Bók með íslandsmyndum Mayers er komin út eins og
kunnugt er og nú fylgjum við leiðangrinum, komum við á
bæjunum og gaumgæfum húsakost og ýmislegt fleira.
HALLGRÍMUR PÉTURSSON
Um fallvaltleik
mannlífsins
Mannsins stuttur er, ég inni,
andardráttur í nösunum.
Snögglega trúi ég lífið linni
sem laufið fellur af grösunum.
Lítið sálu líknar þinni,
þó liggi féð í kösunum.
Eins og heyið fellt í flekki
fölnar upp í múgunum.
Dofhar hold, þá dettur af bekki
í döprum anda kúgunum.
Dauðinn gefur gaum að ekki,
þó gullið liggi í hrúgunum.
Á augabragði einu skeður
umbreyting á vistunum.
Fyrir mjúka sæng fæst moldarbeður
minnstum ger af listunum.
Lítið sálu grætta gleður,
þó gullið Iiggi í kistunum.
Vér skulum ekki, veröld, freista
að voga allt sem djarflegast.
Illra gimda alinn neista
útslökkvum sem snarlegast.
A sannan Jesúm son guðs treysta
sálunni er þarflegast.
IMatteusarguðspjalli 4.19 er þessi
frásögn um fund þeirra Jesú og
bræðranna Péturs og Andrésar,
er reru til fiskjar á Galíleuvatni:
„Komið og fylgið mér, og mun
ég gjöra yður að mannaveiður-
um.“ Kröfurnar, sem Jesús gerir
til okkar mannanna, eru svo mikl-
ar, að það heyrir til algerra undantekninga,
að nokkur maður hafi getað uppfyllt, þó
ekki væri nema brot af þeim kröfum, sem
fram koma í Nýja-testamentinu. Þessu er
best lýst í frásögnum af tilraunum hvítra
manna í Bandaríkjum Norður-Ameríku til
þess að kristna indíána þar í landi. Þegar
hinir hvítu knúðu á um, að rauðskinnar
gerðu alvöru úr því, að fylgja fordæmi
Krists, þá svöruðu þeir: „Af hvetju eigum
við að fara eftir einhverju, sem stendur í
stórri svartri bók, sem hvíti maðurinn fer
aldrei eftir sjálfur.“ Helst er það í afskekkt-
ustu sveitum, að menn hafi náð því að feta
að einhveiju leyti í fótspor frelsarans. Seint
gleymi ég minningargrein, sem Víkingur
Guðmundsson á Grundarhóli á Hólsfjöllum
reit um hreppstjóra sinn, Sigurð Kristjáns-
son á Grímsstöðum, er hann var jarðsettur
13. júní 1959: „Okkar fyrstu kynni urðu
með þeim hætti, að þegar ég fluttist hingað
frá Reykjavík var honum, sem hreppstjóra,
send skuldakrafa á mig. Ég sagði honum,
að ég gæti ekki borgað hana og ætti ekk-
Fylg þú mér
ert, sem væri lögtakshæft. En má ég þá
ekki borga kröfuna fyrir þig,? spurði Sigurð-
ur. Ég hafði og hefi ekki enn kynnst eða
heyrt getið um slíkt yfirvald á íslandi, en
síðar komst ég að því, að þetta voru Sig-
urði á Grímsstöðum aðeins smámunir."
Grímsstaðir á Fjöllum standa í 377 metra
hæð yfir sjávarmáli. Þar hugsa menn óneit-
anlega háleitar en víðast annars staðar á
landinu. Þaðan er stutt að sjá til Herðubreið-
ar, en þegar upp á það er komið, þá er
Himnaríki skammt undan. Allt líf Sigurðar
á Grímsstöðum mótaðist af þessu stórkost-
lega og víðáttumikla umhverfi, það hlýtur
að setja sinn svip á mannssálina og skapa
heiðríkju hugans.
Haustið 1938 var Páll Sigurðsson frá
Grímsstöðum á meiraprófsnámskeiði í
Reykjavík og var hann tíður gestur á heim-
ili foreldra minna. Hann bauð mér til
sumardvalar 1939 hjá foreldrum sínum, en
af því varð ekki, þar sem ég hafði fest svo
djúpar rætur í Vogum í Mývatnssveit, að
þaðan varð mér ekki haggað.
En alltaf hefi ég samt harmað það að
hafa ekki kynnst þessum fágæta drengskap-
armanni, Sigurði á Grímssöðum, og Gríms-
staðaheimilinu, þar sem siðgæðismatið
virðist hafa verið svo einstætt.
Sigurður á Grímsstöðum dó 4. júní 1959.
Hefur þá enginn tekið upp merki hans?
Hefur enginn gegnt kalli Krists um bróður-
kærleikann, þar norður frá síðan? Jú, norður
í Reykjadal í Þingeyjarsýslu bjó Einar Jóns-
son, jafnan kenndur við Einarsstaði. Hann
var kallaður til fylgdar við Krist fyrir um
30 árum og hann reyndist þannig læri-
sveinn, að meðan hans naut við, þá gladdist
margt hjartað, hvenær, sem nafn hans var
nefnt. Ekki var það þó vegna þess, að Ein-
ar kysi persónudýrkun, því allt hans starf
fór fram í kyrrþey. En smám saman fór
það orð af Einari og samstarfsmönnum
hans handan landamæranna, að þangað
væri gott að leita með bæn um hjálp handa
sjúkum og særðum.
Á hverjum degi komu tugir bréfa til Ein-
ars, sérstakan símatíma hafði hann hvem
virkan dag og komust færri að en vildu.
Enn voru þeir, sem fengu hjá honum við-
talstíma, sem helst var að kveldi, þar sem
Einar var bóndi og var því oftast við bú-
störf fram að kvöldmat. Ég átti því láni að
fagna að kynnast Einari á Einarsstöðum
og mun ég lengi búa að þeim kynnum. Ein-
ar hafði lítið herbergi til viðtala, vart stærra
en 5—6 fermetra. Þar ríkti svo einstæður
hugblær, að aldrei mun úr minni þeirra líða,
sem áttu þess kost að dvelja í herbergi þessu
með Einari. Róin og friðurinn, sem þar
ríktu, fylgdu fólki lengi á eftir, jafnvel þeir,
sem mestri streitu vom haldnir, fundu áhrif-
in.
Þjóðin stendur í ævarandi þakkarskuld
við Einar á Einarsstöðum, ekkju hans og
fjölskyldu, sem svo mikið lagði á sig til að
unnt væri að skapa þau skilyrði, sem slík
starfsemi útheimtir. En eitt er þó mikilvæg-
ast. Það er sú staðreynd, að þrátt fyrir allt
þekkingaroflæti og þröngsýni, þá var samt
hægt að halda uppi slíku starfi, sem Einar
á Einarsstöðum vann.
Það er gífurlegur aflgjafi fyrir allt and-
legt líf í landinu og ekki síst kristnina.
Meðan einn maður finnst, sem tilbúinn er
að gegna kalli Krists, þá er einhver von um
framtíð kristinnar trúar á íslandi.
LEIFUR SVEINSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11.APRIL 1987 3