Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1987, Blaðsíða 9

"w
SKÁLHOLT Næst verðum við samferða Gaimard og leiðangursmönnum í Skálholt. Þangað munu þeir hafa komið á leið sinni frá Geysi og síðan haldið áfram austuryfír Hvítá hjá Iðu,
þar sem Mayer teiknaðiþá merkismynd við ferjuna, sem prýðir forsíðu bókarinnar. Það erað vonum að þá fysti að koma á þann stóra stað, Skálholt, þar sem Mayer teiknaði m. a.
Valgerðarkirkju svonefnda, sem var tumlaus ogsíðasta útbrotakirkjan gerð af timbri einu saman. Hún stóið til 1851. Mayerteiknaði einnigkirkjugripi svo sem korpóralshús, einskonar
tösku undirdúk, sem breiddur var á altarið. Hann teiknaði einnig kaleikinn góða, franska patínu ogíslenzka homspæni, listavel útskoma. Átakanlegust erþó myndin afhúsakosti á
staðnum: A umlegu samansafni torfkofa svo sem myndin gefur hugmynd um. Þó standa hlaðnirgijótveggir vel og hér hefur einnig verið óvenju myndarleg stétt, hlaðin úr hellum.
Merkilegt er, aðfátæktar- og niðurlægingarbragurinn eralvegsá sami hérogá býlum fátækra bænda. Horft ertil suðvesturs ogvekur athygli, aðum hásumar er snjór á Vörðufelli
ogHestfjalli. Stéttin mun hafa heitiðNorðurtraðir, fyrirmiðju er ullarskemma ogbak viðhana séríútieldhús. Þar fyrirhandan eru Austurtraðir t.v. og Vesturtraðir t.h. Imynda-
texta bókarinnar segir svo: „Konan á undan reiðmanninum erlíklega að koma með vatn ítveimur skjólum frá Þorláksbrunni. T.h. eru tveir raftar upp við vegg, en uppiá honum
rísa reiðingstorfur íþurrki. Rósöm samræða ferfram undir veggjum. “
Að undirbúningi loknum í Reykjavík héldu
þeir sem leiðir lágu um Suðurland til Aust-
fjarða og norður til Vopnafjarðar, en þaðan
til Grímsstaða á Fjöllum, Mývatns og Akur-
eyrar. Þaðan héldu þeir beina leið suður um
Stórasand. Af þessu má sjá, að þeir fóru
troðnar slóðir, enda hefur ekki verið ætlun-
in að gera landfræðilegar uppgötvanir. Þetta
var fyrir daga ljósmyndavélarinnar, en af-
burða góðir og nákvæmir teiknarar gegndu
því hlutverki að myndskrá land og þjóð.
Og þegar heim kom til Frakklands, gáfu
þeir félagar út mikið rit um ferðina, sem
nefndist Voyage an Islande et au Groenland
exécuté pendant les annés 1835 et 1836.
Þeir höfðu sem sagt farið til Grænlands
einnig og fyrir utan myndir af náttúrunni,
birtust í bókinni teikningar af fiskum, dýrum
og jafnvel holdsveikiqúklingum.
Síðar var Gaimard á ferð í Kaupmanna-
höfn, þar sem hann lét gera teikningar af
íslenzkum fommunum á þjóðminjasafninu
danska. Af því tilefni héldu íslenzkir
menntamenn í Höfn honum hóf og vegna
þeirrar samkomu orti Jónas Hallgrímsson
ljóð, sem flestir kannast við og hefst svo:
Þú stóðst á tindi Heklu hám/og horfðir yfir
landið fríða.
Lesbókin vekur athygli á þessu menning-
arsögulega afreki Gaimards og staðar-
myndamálara hans, Mayers, með því að
birta nokkrar myndir af sveitabæjum og
sýna þær mæta vel, hvemig húsakosti hefur
verið háttað í sveitum um þessar mundir.
Þar er bæði stuðzt við myndatexta, sem
Asgeir Bjömsson útgáfustjóri hefur unnið
með lofsverðri nákvæmni, en ýmsum hug-
leiðingum er bætt við.
GÍSLI SIGURÐSSON
Sjá einnig bls. 10
HESTGERÐI í SUÐURSVEIT í förinni með Gaimard og leiðangursmönnum erum við stundum á mörkum hins ótrúlega eða öllu
heldur hins ævintýralega. Fljótt á litið erþetta heillandi staður, bærinn snýr sínum hefðbundnu 19. aldar burstum undan brekkunni, lón-
ið framundan og fallegir klettar aðbaki. Þegar betur er aðgáð, verðurnaumast séð, aðhérsé tún. Bærinn virðist verabyggður niðri
ífíæðarmáli ogeins gott að hækki ekkiílóninu, þvíþá mundi óðarfíæða inn íbæinn. Athygli vekur, að húsin tvö sín hvorum megin
við baðstofuna fjærst á myndinni, sýnast vera með alveg slétta gafla, ekkiþó timburklædda. Hér er líklegt, að Mayer hafi byggt á minni
við útfærslu myndarinnar síðar meir. Jám til klæðninga varekkikomið til sögu ogmúrhúðun hefurþetta naumast verið á þessum stað. Það
er sérkenniþessa bæjar svo sem margra annarra á Suðurlandi, aðhúseru meira en krossreist; hom sperranna þrengra en 45gráður. Með
þvímóti var fremur hægt aðláta bæina halda vatni. Hér hefursjávarfang verið nýtt; silungsveiði varílóninu ogútraeðigott Frá bæn-
um gengur maður með árar og silungsnet og harðfískur hangir á rám á hólnum.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11.APRÍL 1987 9