Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1987, Blaðsíða 7

Geysisgos. Stundum
hefur verið beðið
lengi eftirgosi ogá
tímabili var sem
hvernum væriþrot-
inn máttur, en eftir
að frárennslisraufin
var dýpkuð aftur,
hefur verið hægt að
framkalla gos með
sápu.

og hverasvæðið í Haukadal
Geysir í Haukadal er tvímælalaust eitt fræg-
asta náttúrufyrirbæri á íslandi og nafn hans
samheiti um víða veröld á gjósandi hverum.
Þótt núlifandi kynslóðir hafi ekki alist upp
við neina virkni að ráði í þessum heimsfræga
Um 100 þúsund
ferðamenn komu til Geysis
á síðasta ári og þá var tekið
í notkun nýtt veitingahús,
sem raunar hefur ekki
verið lokið við, en bætir
margfaldlega aðstöðuna til
þess að taka sómasamlega
á móti fólki þar. Einnig
hefur Einar E.
Sæmundsson
landslagsarkitekt unnið að
skipulagstillögum fyrir
svæðið.
eftir Huldu Yaltýsdóttur
og Gísla Sigurðsson
hver, er hann þjóðarstolt okkar og reyndar
bróðir hans Strokkur og fleiri minni systk-
ini í grenndinni.
Að sögn þeirra sem til þekkja heimsækja
um 100.000 ferðamenn staðinn árlega eða
90—95% allra erlendra ferðamanna sem
koma til landsins og eru þá ótaldir þeir ís-
lendingar sem gera sér ferð þangað. Þessi
staðreynd leiðir hugann að því hvemig að
staðnum er búið og hver séu framtíðaráform
um hann.
Engin vemd samkvæmt lögum
í Náttúruminjaskrá, sem gefin er út af
Náttúruvemdarráði, segir að Geysir og
svæðið í kring um hann — 15 ha að stærð
— sé í umsjá Geysisnefndar sem fyrst var
skipuð 1953. Þar kemur líka fram að enda
þótt Geysissvæðið sé skráð í kaflanum um
friðlýsta staði á íslandi, sem em alls 58 að
tölu, nýtur hann ekki eins og þeir vemdar
samkvæmt lögum. Hins vegar eru til reglur
varðandi umferð um Geysissvæðið og mun
Geysisnefnd styðjast við þær þegar um
málefni þess er fjallað.
í Geysisnefnd eiga nú sæti: Runólfur
Þórarinsson f.h. menntamálaráðuneytisins,
sem er formaður nefndarinnar, Stefán Thors
skipulagsstjóri ríkisins, Guðmundur Pálma-
son jarðfræðingur, Kjartan Lámsson f.h.
Ferðamálaráðs og Árni Johnsen alþingis-
maður.
í bæklingi sem Geysisnefnd gaf út árið
1964 em fýrmefndar reglur birtar. Birgir
Thorlacius, þáverandi ráðuneytisstjóri í
menntamálaráðuneytinu, ritar formála, en
dr. Trausti Einarsson prófessor er höfundur
ritsins.
í því er gerð góð grein fyrir fomum hug-
myndum um jarðhita og síðari þróun þeirra.
Sagt er frá uppmna hveravatns og hvaða
efni em í því, lýsing er á svæðinu og gefn-
ar almennar upplýsingar um hveragos. Þá
er kafli um svokallaða bláhveri og loks er
sagt frá hinni sérkennilegu hrúðurmyndun
sem verður við hveri og er hin fegursta
náttúmsmíð.
Um fomar hugmyndir varðandi jarðhita
segir dr. Trausti: „Hveragos vom lítt eða
ekki þekkt í Evrópu fyrr á tímum nema á
íslandi. Jarðhiti er að visu á Ítalíu og grísku
eyjunum en þar er einkum um að ræða
hvæsandi gufuaugu, heitt loft, leirpytti og
Strokkur gýs fyrir Kristján kóng IX í
ágúst 1874. Málmstunga eftir Carl F.
Sörensen.
Geysismynd eftir Emanuel Larsen frá
1849. Úr bókinni ísland á 19. öld eftir
Frank Ponzi.
Ljósmynd/Rafn Hafnfjörð.
Blesi er einn af fallegustu hverunum á
hverasvæðinu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13. JÚNÍ 1987 7