Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1988, Síða 16

Humphrey
Bogart
— einn af þeim sem ekki gleymist '
í almennilega og eðlilega liti, þar sem unga
fólkið nú á dögum vilji hreinlega ekki horfa
á „litlausar" kvikmyndir, segja þeir mark-
aðssérfræðingar hjá myndbandafyrirtækj-
unum, sem lagt hafa á ráðin um litun
gamalla, góðra svart-hvítra Hollywood-
mynda.
í augum fjölmargra áhugamanna um
kvikmyndalist er þetta hreinasta goðgá, og
hafa kvikmyndagagnrýnendur vestan hafs
og austan ekki látið á sér standa að mót-
mæla harðlega þessari fyrirætlan forráða-
manna myndbandafyrirtækjanna. En þau
mótmæli virðast lítið ætla að stoða: Allt á
að fara í „litun“, nýja hljóðsetningu og upp-
pússun. Það verður erfitt að hugsa sér
hörkukarlinn Humphrey Bogart kominn í
ljúfa pastelliti með lækkaðan rostapn hér
og þar — það liggur við að segja megi
snurfusaðan og sótthreinsaðan Bogart, eftir
meðhöndlun hjá hinum færustu sérfræðing-
um í litun, fínpússningu og hljóðuppdubbun
á gömlum, svart-hvítum kvikmyndafilmum.
Skyldi fundur Bogarts og Ingrid Bergmanns
verða áhrifaríkari og blæbrigðameiri í
„Casablanca", þessari einstæðu og eftir-
minnilegu spennukvikmynd, upprunalega í
svart-hvítri myndatöku?
Það er víst óhætt að segja, að Bogart-að-
dáendur um allan heim hafi mjög svo illan
bifur á því kunnáttusamlega litabaði, sem
nú er yfirvofandi, og á eftir að gjörbreyta
mikilvægum þáttum í andrúmslofti og yfir-
bragði þeirra svart-hvítu kvikmynda, sem
haldið hafa listrænni ímynd Bogarts hvað
hæst og lengst á lofti.
/ kvikmyndinni „Drottning AfríkuFyrir það hlutverk fékk
Bogart óskarinn.
ÚR Yfirstétt í Allsleysi
Þrátt fyrir allar sínar grófu tiltektir, og
þá einkum á hvíta tjaldinu, hafði Humphrey
Bogart í raunveruleikanum til að bera afar
fágaða framkomu og óaðfinnanlega manna-
siði, en það var veganesti, sem hann hafði
fengið með sér úr heimahúsum — og slíkt
uppeldi setur mark sitt á manninn ævi-
langt. Hann var kominn af vel efnuðu
yfirstéttarfólki í New York, þar sem hann
fæddist rétt um aldamótin, eða á jóladag
1899. Faðir hans var læknir, sem naut sér-
staks álits meðal efnamanna og heldra fólks
í stórborginni; móðir Humphreys hafði á
yngri árum fengizt nokkuð við leiklist en
tók síðan upp annan og þá nýstárlegan
starfa: Hún lagði stund á auglýsingateikun
og myndskreytingar í blöð, tímarit og bæk-
ur og vegnaði einkar vel á því sviði.
Drenghnokkinn Humphrey og systkini hans
sátu oft á tíðum fyrir, þegar móðirin var
að teikna.
En fjölskyldulífið var hvorki gleðiríkt né
hamingjusamt. Bogart var jafnan fámáll um
æskuár sín en sagði þó eitt sinn: Ég get
ekki sagt, að ég hafi elskað móður mína.
Ég dáði hana. “
Þegar Humphrey Bogart hafði verið rek-
inn úr menntaskóla vegna allt of mikilla
umsvifa og óæskilegra tiltekta, neitaði hann
að koma heim til New York aftur. Hann
sótti þess í stað um inngöngu í sjóherinn
og gerðist sjóliði. Frá þeim árum er örið,
sem hann var með á efri vörinni: Humphrey
Bogart hafði fengið skipun um að gæta
fanga, en sá var heldur baldinn og sló kröft-
uglega til varðmanns síns með handjámun-
um.
Eftir að hafa lokið herþjónustu í banda-
ríska flotanum sá Humphrey sig tilneyddan
að finna sér einhvem starfa til að afla sér
lífsviðurværis, því að föður hans hafði á
þeim tíma tekizt að gera hina fyirum vel
efnuðu Bogart-fjölskyldu nánast gjaldþrota
með misheppnaðri spákaupmennsku á verð-
bréfamarkaðnum í Wall Street.
Upphaf Leikferilsins
Humphrey Bogart var rúmlega tvítugur
og bjó ekki yfir neinni starfsmenntun. Hann
leitaði fyrir sér um hríð, þar til að honum
bauðst starfí sem eins konar framkvæmda-
stjóri leikhóps eins, sem ferðaðist um
Bandaríkin með sýningar sínar, og þurfti
Bogart að skipuleggja sýningarferðalögin,
sjá um að leikhússalur væri til reiðu í tæka
tíð og að allur aðbúnaður leikaranna væri
sómasamlegur á meðan staldrað var við á
hveijum stað. Hann komst brátt á snoðir
um að leikaramir fengu mun meira kaup
en hann og greip hann því fyrsta tækifærið
sem honum bauðst til að hlaupa í skarðið
Hvar svo sem Humphrey Bogart kann að vera
á sveimi þessa stundina, þá er eitt víst, að
hann eirir engu í bræði sinni. Kvikmyndirn-
ar, sem hann lék í, hafa aftur öðlast mikinn
meðbyr hjá kvikmyndaunnendum um allan
Sérstæður og svalur
persónuleiki hans brá
ljóma á öll hlutverk hans
; og var sama hvort hann
lék byssubófa eða gó“ða
í náungann, en
frammistaða hans í
I hlutverki rómantískrar
hetju í Casablanca á
móti Ingrid Bergman
mun kannski lengst
halda nafni hans á lofti.
!
I
I
heim hin síðari árin. Aðdáendur hans verða
að vona, að hvar á tilverustigi alheimsins
sem Bogey kann núna að vera niðurkom-
inn, þá sé þó þar að fínna einhvers konar
bar, þar sem hann geti að venju sturtað í
sig nokkrum snöfsum, inn á milli stöðugra
straunia af fúkyrðum, sem hann greip svo
óspart til í lifanda lífi til að lýsa starfi sínu
við leikstjóm og síðar við kvikmyndaleik,
auk þeirra ókvæðisorða, sem hann að jafn-
aði valdi vinnuveitendum sínum í Hollywood:
„Kvikmyndagerð, myndbandaiðnaður, alit
saman hreinasti viðbjóður. Þetta er svo gjör-
samlega glatað lið upp til hópa. “
BOGART-MYNDIR DUBBAÐAR
UPP í LIT
Málið er nefnilega þannig vaxið, að nokkur
hinna stærri og öflugri myndbandafyrir-
tækja hafa fest kaup á sýningarrétti á
fjölmörgum af beztu Hollywood-kvikmynd-
um fyrri áratuga, einkum svart-hvítum
kvikmyndum frá 4. og 5. áratugnum, sem
núorðið eru talin klassísk kvikmyndaverk
með mikið listrænt gildi. Þar á meðal eru
allnokkrar kvikmyndir, sem litið er á sem
hreinustu meistaráverk, eins og þær sér-
stöku bófamyndir, sem mörkuðu á vissan
hátt tímamót í gerð slíkra spennumynda,
þar sem gætir frábærlega næmrar tilfinn-
ingar fyrir myndformi og áhrif svart-hvítrar
myndtækni eru nýtt til hins ýtrasta. En
hugmynd myndbandaframleiðendanna er
sú, að þessi svart-hvítu listaverk skuli nú
verða lagfærð og dubbuð heldur betur upp
—
Bogart ogkona hans, Laureen, á skemmtisnekkjunni Santana við strendur Kaliforníu.
16